Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»

147 

кездесуден  кейін  өткен  баспасөз  мәслихатында  Ердоған  екі  ел  арасындағы  сауда  көлемін  арттыруға 

мүдделі екенін және сауда көлемін 1 миллиард долларға, одан кейін 10 миллиард долларға дейін көтеру 

қажеттігін айтты. Түркия үшін Суданның маңыздылығын көрсету мақсатымен Эфе ел тарихына сілтеме 

жасады. Ол Судан құрлықтағы тәуелсіздік алған алғашқы елдердің бірі, Осман империясының бір бөлігі 

болғандықтан, оның Түркияға мәдени тұрғыдан жақын екендігін атап өтті. Судан бірқатар шектеулерге 

байланысты  елде  өндірілген  өнімдерді  шет  елдерге  экспорттай  алмайды,  ал  Түркия  өз  кезегінде  осы 

жағдайды өзгерте алады. 

Ердоған  екі  ел  арасындағы  экономикалық  ынтымақтастықты  арттыру  үшін  жоғары  деңгейдегі 

стратегиялық  кеңесті  құруға  келісті.  Екі  ел  қорғаныс,  тау-кен  өнеркәсібі,  ауыл  шаруашылығы,  орман, 

ғылым,  білім,  туризм,  қоршаған  ортаны  қорғау,  шағын  бизнесті  қолдау  және  стратегиялық  кеңес  құру 

туралы 12 келісімге қол қойды. 

Угурдың  айтуынша,  Чад  Африка  елдерінің  Сахарадан  оңтүстік  бөлігінің  маңызды  орталықтарының 

бірі болып табылады, өйткені ол құрлықтағы ең белсенді сауда желілерінің бір бөлігі болып табылады. 

Сонымен қатар мұнай қорының болуы және оны дұрыс пайдаланудағы жалпы Африка мемлекеттерінің 

тәжірибесі болмағандықтан, олар Түркияның көмегін қажет екендігін атап өтті. 

Туниспен  жарияланған  жоғары  білім  беру  саласындағы  ынтымақтастық  жоспары  Солтүстік  Африка 

араб мемлекеттерімен бірлесе отырып, аймақтық альянстар мен серіктестіктер құруға бағытталған мәдени 

дипломатия немесе «жұмсақ күш» саясаты ретінде көрінетін Түркияның жоспарында соңғы кезең болып 

табылады. 

Тунис-Түркия жоғары білім беру ынтымақтастығы жоспары Тунис Жоғары білім министрлігінің веб-

сайтында  9  наурызда  жарияланды  және  2  мамырда  Жоғары  білім  кеңесі  өткізген  Түрік-Тунис 

университеттері  ынтымақтастығы  форумында  ұсынылған  ұсыныстардың  орындалуының  алғашқы 

қадамы болып табылады. 

Бұл жоспар 2014 жылдың сәуір айында Ыстамбұлда өткен Түрік-Араб конгрессінде мақұлданған, 22 

мемлекеттің  араб  әлемі  мен  Түркияның  университеттері  арасындағы  ынтымақтастықты  нығайтуға 

ұмтылуы кеңірек Түркия стратегиясының бөлігі болды. 

2016  жылғы  «Жұмсақ  күш  30»  деп  аталатын  баяндамаға  сәйкес,  жұмсақ  күш  саясаты  тұрғысынан, 

соның  ішінде  жоғары  білім,  мәдени  өндіріс  және  технологиялық  инновациялар  бойынша  әлемдегі  ең 

беделді елдерді бағалайтын жұмсақ күштің жаһандық рейтингі бойынша Түркия 32 орынға ие және Таяу 

Шығыс пен мұсылман мемлекеттерін көшін бастап келеді. 

Ынтымақтастық  жоспары  Тунис-Түркия  бірлескен  университетін  құру,  түрік  және  тунис 

университеттері  арасында  ынтымақтастықты  дамыту  және  студенттер  мен  оқытушылармен  алмасуды 

дамытуды қамтиды. 

Ұсынылған Тунис-Түрік университеті Солтүстік Африка аймағындағы Марокко-Түркия университеті 

мен Судан-Түркия университеттерінен кейінгі Түркияның үшінші жоғары оқу орны болмақ. 

Стамбул  университетімен  ынтымақтастықта  Тунис  университетінде  түрік  тілінде  магистрлік 

бағдарлама  құрудан  басқа,  түрік  дипломаттары  мен  студенттерін  ислам  және  араб  тілдерінде  оқуға 

мүмкіндік беретін бағдарлама ұйымдастыру жоспарланған.  

Түркия сондай-ақ Мысыр мен Ливия сияқты елдерде саяси тұрақсыздықты ескере отырып, аймақтық 

жоғары білім беру орталығы ретінде өз ұстанымын нығайтады. 

Осы қысқа мерзім ішінде түрік дипломаттары мен халықаралық қатынастар саласындағы сарапшылар 

әзірлеген  тіл,  білім  беру  және  ғылымды,  іскерлік  ынтымақтастықты  дамытуға  және  дамытуға 

жәрдемдесудегі  «жұмсақ  күш»  стратегиясын,  механизмдерін  және  нақты  әрекеттерінің  тиімділігі 

дәлелденді,  бұл  көптеген  елдердің  қоғамдық  пікірінде  қалыптасқан  Түркияның  оң  және  тартымды 

имиджін көрсетеді[6]. «Жұмсақ күш» саясатын жүзеге асыру үшін Түркия екіжақты ғана емес, көп жақты 

ынтымақтастықты  да  қолданады.  Мысалы,  Орталық  Азия  мен  Кавказ  елдерімен  өзара  іс-қимылды 

нығайту  мақсатында  Түркия  Түркітілдес  елдердің  ынтымақтастығы  кеңесі,  Түркітілдес  елдердің 

Парламенттік  Ассамблеясы,  Түркітілдес  мемлекеттер  мәдениеті  мен  өнер  ұйымы.  «Жұмсақ  күш» 

саясатымен  оң  нәтижелерге  қол  жеткізгеніне  қарамастан,  Түркия  сыртқы  саяси  келіссөздерді 

ынталандыру және Сирия мен Кипрмен қарым-қатынастарда шиеленісті төмендету сияқты қазіргі сыртқы 

саясат мәселелерін шешу  қажеттілігін ескере отырып, шетелге әсер ету үшін  көп өлшемді стратегияны 

әзірлеу міндетіне тап болады. Тұжырымдамалық мазмұнын және нақты елдік мысалдарға негізделген іске 

асыру тетіктерін тарихи шолу және талдауға болады. 

ВЕСТНИК КазНПУ имени Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №3(58), 2018 г. 

148 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 

1. Kalın, Ibrahim. “Soft Power and Public Diplomacy in Turkey,” 2011, Perceptions 16 (3), pp. 5-23. URL: 

http://sam.gov.tr/soft-power-and-public-diplomacy-in-turkey/. 

2. Öktem,  Kerem.  “Strategic  Shallows:  The  End  of  AKP  Power  and  the  Fragmentation  of  Turkey’s  Foreign 

Policy,” Süd ost europa Mitteilungen 3-4, 2015, pp. 42-50. 

3. Davutoğlu A. Turkey’s foreign policy vision: an assessment of 2007 // Insight Turkey. 2008. Vol. 10. No. 1. 

P. 77–96 

4. Аватков  В.А.,  Чулковская  Е.Е.  Центры  турецкой  культуры  имени  Юнуса  Эмре  —  «мягкая  сила» 

Турции // Геополитика и безопасность. 2013. № 2 (22). С. 116–123 

5. Kirişçi,  Kemal.  “The  Transformation  of  Turkish  Foreign  Policy:  The  Rise  of  the  Trading  State,”  New 

Perspectives on Turkey 40, 2009, pp. 29-57 

6. Сафонкина  Е.А.  Турция  как  новый  актор  политики  «мягкой  силы»  //  Вестник  международных 

организаций. 2014. Т. 9. № 2. С. 145–167 

 

жүктеу/скачать 9,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: