a  library) -   кітапханаиың  ірі  құрылымдық  бөлімшелері.  Қыз-  меттік

шаралар  жүйесін  жасау  — кітапхананы  басқарудың  құрамды 
бөлігі.  Кітапхананың  жұмысын  жоспарлау  болашақтық  және
ағымдық болып ажыратылады.
КІТАПХАНА  ЖҮМЫСЫН  ¥ЙЫ М ДАСТЫ РУ  (орга­
низация  работы  библиотеки;  organisation  of  library  work)  -  
кітапхана  қызметін  ұйымдастыру,  тәртіптеу  жұмысын  қамта- 
масыз  етуге  бағытталған  шаралар  (жүзеге  асыратын  ереже- 
лер) жиынтығы.
КІТАПХАНА  Ж ¥ МЫСЫНЪЩ  АҒЫМДАҒЬІ  ЖОС- 
ПАРЫ  (текущий план работы библиотеки;  current plan  of lib­
rary  work) — белгілі  бір  уақытқа  (ай,  тоқсан,  жыл)  нақгы  жұ- 
мыс  мазмүнын,  көлемін,  уақытын,  жауапты  орындаушысын 
анықтайтын ағымдағы жоспарлау құжаты.
КГГАПХАНА  ЖҰМЫСЫНЬЩ   БОЛАШАҚ  ЖОС-
ПАРЫ  (перспективный  план  работы  библиотеки;  perspective 
plan  of library  work)  -   кітапхана  қызметшің  басты  мақсатын, 
бақылау  көрсеткіштерін жэне  негізгі  бағыттарын анықгайтын 
ұзақ мерзімге (бес жыл жэне одан да көп) арналган құжат.
КІТАПХАНА Ж ¥М Ы СЫ НЬЩ  ЖОСПАРЫ  (план ра­
боты  библиотеки;  plan  of  library  work)  — жұмысты  орындау- 
дьщ  мазмұнын,  көлемін,  дәйектілігін,  мерзімді  жэне  орын- 
даушыларын  анықгайтын  құжат.  Болашақтық және  ағымдағы
жұмыс жоспары болады.
КІТАПХАНА  ЖҮМЫСЫНЬЩ   ТЕХНИКАСЫ  (тех­
ника  библиотечной  работы;  library  technics)  — кітапхана  қыз- 
метін  қамтамасыз  ететін  технологиялық  үдерістерге  бағыт- 
талған ереже, нүсқаулар, қагидалар жиынтығы.
КІТАПХАНА  ЖҰМЫСЫНЫҢ  ТИІМ ДІЛІГІ  (эффек­
тивность  работы  библиотеки;  library  work  efficiency) — кітап- 
хананың  мақсатына қорларының,  ақпараттық ресурстарының, 
қызмет сапасының, іс-эрекеті нәтижелерінің сай келуі.
КІТАПХАНА  ИНТЕРЬЕРІ  (интерьер  библиотеки;  lib­
rary  interior)  — кітапхана  бөлмелері  мен  кітапхана  жабдыкта- 
рының  ішкі  көлемдік-жоспарлық  үйы мдастырылуы,  ол  қыз- 
меттік және эстетикалық талғам деңгейінде қабылданады.
КІТАПХАНА  КАДРЛАРЫ  (библиотечные  кадры;
library  employees) -   кітапханатану-библиография  маман- 
дығы  бойынша  білімі  бар  жэне  осы  салада  қызмет  атқа-
122

ратын  мамандар;  кітапханалық  қызметтер
д і 
атқаратын 
мамандардьщ  негізгі  пггатгық  құрамы.  Оньщ  құрамьгаа 
кітаиханада  қызмет  істейтін  басқа  білім  салалары  ма-
мандары да кіреді.
КГГАПХАНА  КАДРЛАРЫНЫҢ  СТАТИСТИКАСЫ 
(статистика  библиотечных  кадров;  statistics  on  library  staff)  —
 
кітапхана  қызметкерлерінің  санын,  мамандыгын,  білім  дәре- 
жесін, жасын, еңбек өтілін зертгейтін кітанханалық есеп-санақ
тармагы. 
___
КГГАПХАНА КАТАЛОГЬШ РЕДАКЦИЯЛАУ (редак­
тирование  библиотечного  каталога;  library  catalogue  editing) -  
кітапхана  каталогы  құрылымының  сәикестігін  тексеру,  маз- 
мұнын,  талапқа  сай  безендірілуі  жэне  тексеру  барысында
кездескен кемшіліктерді жою. 
___
КГГАПХАНА КАТАЛОГЬШ ҮЙЫМДАСТЫРУ (орга­
низация  библиотечного  каталога;  organization  of  library  cata­
logue)  -   кітапханалық  каталогтын  белгіленген  құрылымы, 
сыртқы жэне ішкі безендірілуі, каталог қүжатгарын дайындау
үдерістерінің жиынтығы.
КІТАПХАНА  КОЛЛЕКТОРЫ  (библиотечный  коллек­
тор; library supply agency) -  кітапханалардың корьш жоспарлы 
түрде толықтыруга көмекгесетін арнаулы  кітап  сауда ұйымы. 
Кітапхана  коллекторы  кітапхананы  баспа және  кітап  саудаеы 
жөніндегі  ақпараттармен  қамтамасыз  ету,  кітапханалардың 
тапсырыстарын  жинау,  оларға  библиографиялык  кеңес  беру, 
кітап қорын толыктыру, кітапханалық өңдеу, кітапхана техни-
касы  мен  жабдықгарының  жекелеген  түрлерімен  қамтамасыз
етү жұмыстарын іске асырады. 
„ „ ,  „  ,
КІТАПХАНА  ҚОРЛАРЫНЬЩ  СТ АТИСТИКАСЫ
(статистика библиотечных  фондов;  statistics  on  library collec­
tions)  -   қордағы  құжаттардың  түрі,  тілі  мен  бшім  салалары, 
көлемі  мен  құрамынын  өзгерісін  зерттейгін  кітапханапык
есеп-санақ тармағы.
КГГАПХАНА  ҚОРЫ  (библиотечный  фонд;  library  col­
lection)  -   кітапхана,  ақпарат  орталыкгарыньщ  талагггары  мен 
багытына  сэйкес  сакгау  мен  пайдалануга  арналган  кұжат-
123

тардың реттелген жиынтығы.  Кітапхана қоры  құрамына
көпсалалық
КІТАПХАНА  ҚҮРЫЛЫМЫ  (структура  библиотеки;
structure
қызметтік
ныштылығы  мен  өзара  байланыстылығын  қарастыратын 
кітапханалық  ұйьімдастыру  құрылымының  жүиесі;  кітапхана 
бағыты  және  оның  міндеттері,  оқырмандарга  үйлесімді  қыз- 
мет көрсету қажеттілігімен т.б. анықталады.
КІТАПХАНА  ҚЫ ЗМ ЕТШ Е  Ш ОЛУ  (обзор  деятель
ности библиотек;  review of library activity) — белгілі бір кезең-
bSrl': •Ш-'-лМ 
~  - 
-• 
Ш
 
•
де  нақгы аймақгағы кітапхана жүиесі жұмыстарының іс-тәжі- 
рибелерін  сипаттау  мен тарату  қорытындысының әдістемелік
материалы. 
__  
____
КГГАПХАНА  МАМАНДАРЫНЬЩ  БІЛІКТІЛГГШ  
Ж ЕТІЛДІРУ ИНСТИТУТЫ (институт повышения квалифи­
кации  библиотечных  специалистов;  institute  for  qualification 
upgrading  of  library  specialists)  -   кітапханалық-ақпаратгық 
саладағы  мамандардың  қосымша  бшім  алуын  жүзеге  асыра-
тын жоғарғы оқу орны.
КГГАПХАНА  ОҚЫРМАНЫ  (читатель  библиотеки;  lib­
rary  reader)  — белгіленген  құжаттарға  ресми  тіркеу  негізшде
кітапхананы пайдаланатын тұлға.
КІТАПХАНА ПАСПОРТЫ (паспорт библиотеки; library 
passport) -  құрылыстың, жобалық элементтердің,  инженерлік- 
техникалық  жабдықтар  мен  құралдардың  қосалқы  құрыпыс- 
тарьш,  баланс  бойынша  бағаланған  құны  мен  тұрғын  орнын 
қоса  алғанда  бүтіндей  кітапхана  ғимараты  туралы  негізгі 
мәліметтерді  білдіретін  құжат.  Мақсат  бағдарына  қарай 
паспорт кітапхана туралы басқа да мәліметтерді қамти алады. 
КГГАПХАНА  ПУНКТІ  (библиотечный  пункт;  library
service  point)  -   белгілі  бір  уақытга  кітапханадан  тыс  елді- 
мекендерде,  өндіріс  орындары  мен  әлеуметтік  мекемелерде
пайдаланушыларға  қызмет  корсететін  орын.
КГГАПХАНА  РЕСУРСТАРЫН  ЖОСПАРЛАУ  (пла­
нирование  библиотечных  ресурсов;  planning  of library  resour­
ces) -  белгілі мерзімге кітапхана ресурстары дамуының негізгі 
ойы  мен  болашағын  анықтауда  аймақ тұрғындарының  кажет- 
тіліктерін  зерттеу  арқьшы  жүзеге  асатын  жоспарлау.  Кітап-
124

хана 
ресур
старый  дамыту  жоспарын  жасау  болашақтық 
жоспардың құрамды бөлігі болып кірвді.
< 
КГГАПХАНА  САНАҒЫ  (перепись  библиотек;  enume­
ration  of libraries) -   кітапханаларды  белгілі  бір  уақыт  аралы-
ғьшда заң негізінде есеп-санақган өткізу.  ___
КГТАПХАНА  ТАҢБАСЫ  (ШТЕМПЕЛІ)  (ш темпель 
библиотеки; library stamp) -  көлемі шамамен  1,5 х 4 см., кітап- 
’ 
хана атыньщ мәтіні бар тік бұрьппты пішіндегі мөр.
КГГАПХАНА  ТИПОЛОГИЯСЫ  (типология  библио- 
\ 
тек;  library typology) -  кітапхана мекемелері жүйесіндегі қор-
дың,  оқырмандардың  құрамын,  орнын  аныктайтын  жалпы 
I 
белгілері  (қоғамдық  ақпараттық  қажеттілігі,  кітапхана  қьіз- 
! 
метінің  нысандары,  аймактык  деңгейі,  мекемелік  тиістілігі)
бойынша кітапханал ардың ғьшыми жіктеуі.
КГГАПХАНА  ТҮРЛЕРІ  (тип  библиотеки;  type  of libra­
ry) -  пайдаланушылардың қоғамдық ақпаратгық қажеттілікте- 
рін қанағатгандыратын кітапханалар сипаттамасы.
КГГАПХАНА  ШИФРЫ  (библиотечный  шифр;  library 
code number) -  Қараңыз: Құжаттарды сактау шифры.
КІТАПХАНА  ІС-ТӘЖІРИБЕСШ   ТАЛДАУ  (анализ
библиотечной практики; analysis of library practice) -  кітапхана 
кызметінін мазмұнын, түрі мен әдісін, жүргізілетін жұмыстын 
нэтижесін  зерттеу,  жаңа  озық  іс-тэжірибелерді  енгізу,  негізгі 
кемшілікгерді жою жолдарын анықгау.  Кітапхаиа ісін талдау-
дың сандық және сапалық түрлері қолданылады.
КГГАПХАНА  ІС І  (библиотечное  дело;  librarianship)  —
кітапхана  жүйелерін  құру  мен  дамыту,  олардьщ  қорларын 
қалыптастыру  мен  өңдеу,  пайдаланушьшарға  кітапханалық,
ақпараттық жэне аныктамалык-библиографиялық қьпмет көр-
сетуді  ұйымдастыру,  кітапхана  кызметкерлерін  дайындау, 
гылыми  және  әдістемелік  көмек  корсету  міндетгері  кіретін 
мәдени-агарту, ғьшыми-ақпараттық жэне білім беру саласы. 
КГТАПХАНА  ІСІ  ТАРИХЫ  (история  библиотечного
дела;  history of librarianship) -  түрлі әлеуметгік-экономикалык 
формациялар  жагдайындагы  кітапхана  ісінің  мазмұнын,  түр- 
лерін,  әдістерін  жэне  ұйымдастырылуын  зерттейтін  кітап-
ханатану ғьшымының бір бөлігі.
125

КГГАПХАНА  ІС Ш   БАСҚАРУ  (управление  библио­
течным  делом;  librarianship  management) — кітапхана  жүйеле- 
рін  құру  мен  дамьпу,  олардың  қорларын  қалыптастыру  мен 
оңдеу,  пайдаланушыларға  кітапханалық,  ақпараттық  және 
анықгамалық-библиографиялық  қызмет  көрсетуді  ұйымдас- 
тыру, кітапхана қызметкерлерін дайьшдау, ғылыми жэне әдіс- 
темелік  қамту  міндеттері  кіретін  мэдени-ағарту,  гылыми- 
ақпараттық және білім беру саласын басқару.
КГГАПХАНА  ІС Ш  ЖОСПАРЛАУ (планирование  биб­
лиотечного дела; planning of librarianship) -  белгілі бір кезеңде 
кітапхана  ісін  жетілдіру,  жүзеге  асыру  құралдары  мен  даму 
көрсеткіштерінің  мақсатын  гылыми  анықтау.  Кітапханалар 
жұмысын  жоспарлау  кезеңіне  қарай  болашақгық жэне  ағым- 
дағы больт бөлінеді.
КГГАПХАНА  ІС Ш   ҚАРЖЫЛАНДЬГРУ  (финансиро­
вание
кітапхана
ісін, оның барлық аумағы мен заңды мөлшерлеріне сай дамы- 
ту,  жетілдіру  мақсатында  орталықтанган  кіріс  қорынан  бөлі- 
нетін қаржылар.
КГГАПХАНА  ІС Ш   УЙЫМДАСТЫРУ  (организация 
библиотечного  дела;  library  science  organization)  — кітапхана 
ісін жетілдірудегі қызмет үдерісінің ішкі және сыртқы өзгеріс- 
теріне  сэйкес  өзара  байланысты  жоспарлы  түрде  жүзеге 
асыратын шаралардың жиынтыгы.
KIT АП ХАНА  ІСІНДЕГІ  БІРЛЕСТІК  (кооперирование 
в  библиотечном  деле;  labour  co-operation  in  librarianship)  -  
кітапхана  ici  саласындагы  нақты  бір  міндетгерді  шешу  ушін 
кітапханалар  арасында  үздіксіз  байланыс  орнату.  Кітапхана 
ісіндегі  бірлестік  түрақты  да,  уақьггша  болуы  мүмкін;  көп 
жагдайда  қала,  аудан,  облыс  ішіндегі  әсіресе,  кітап  қорын 
толықтыру  жэне  окырмандарга  қызмет  корсету,  ауданаралык 
библиографиялык және гылыми-әдістемелік жүмыстарды бір-
лестіру;  сала  ішіндегі  немесе  салааралық.  белгілі  бір  ақпа- 
раттық кажеттіліктерді орындау үшін бірлесу -  кітапхана ісін- 
дегі  қызметтік бірлесу болып саналады.  Сонымен қатар кітап- 
ханалар  белгілі  бір  басылым  түрімен  жұмыс  жүргізу  багы- 
тында  да  бірлесе  алады.  Мысалы,  оқулықтармен,  патент- 
термен және т.б.
126

КГГАПХАНА ІСІНДЕГІ  ОРТАЛЫҚТАНДЫРУ (цент­
рализация  в  библиотечном  деле;  centralisation  in  librarianship)
-  бірыңғай орталыққа біріккен кітапхана ісіне бір орталыктан 
басшылық  жүргізу.  Мекемелік  тиістілігіне  қарамай  кітапха- 
налар  жүйесіне  мемлекетгік басшылық жасау;  ұйымдастыру 
мәселелерін мемлекеттік көлемде біргелкі шешу; қорды депо- 
зитарлық  сақгау;  кітапханалық  қызмет  көрсетуді  жетілдіру 
мақсатында эдістемелік көмек көрсетуді ұйымдастыру.
КГГАПХАНА  ІСШ ДЕП   ҮЙЛЕСТІРУ  (координация  в
библиотечном  деле;  coordination  in  librarianship)  -   кітапхана 
қорын  бірлесш  колдану  мақсатында  кітапхана  жұмысының 
келісілген  бөлімі.  Кітапханалар  арасындагы  кітапханалық- 
бибилиографиялық  қордыц  тақьфыбы  мен  түрлерін  нақты
бөліп,  бірінің  жұмысын  бірі  тиімсіз  қайгалауды  жоятын
жұмыс жүйесін жасау.
1. Қызметтік, жұмыстың белгілі бір саласында (қорды то-
лыкгыру,  кітап  алмасу,  кітапханааралық  абонемент,  анық-
тамалық-библиографиялық жұмыс жэне т.б.) үйлестіріледі.
2.  Кешенді,  жан-жақгы  үйлестіру,  кітапхана жұмысының 
барлык  негізгі  бағытгары  үйлестіріледі.  Кітапхана  ісіндегі 
үйлесгірудің негізгі түрлері:  жұмыс жоспарын үилестіру,  бір- 
лесе жоспарлау, мамандану мен бірлесу жөнінде өзара келісу.
КГГАПХАНА  ІСШ Е  БАСШЫЛЫҚ  ЕТУ  (руковод­
ство  библиотечным  делом;  librarianship  management)  -   мем- 
лекет  пен  үкіметтің  кітапхана  ісі  саласындағы  жетекпгілік,
бағыттаушылық,  ұйымдастьфушылық  қызметі.  Жетекшілік
кітапхана ісін ұйымдастьфудың аса манызды шаріы.
ЮТАПХАНА  ІСШ Щ   БОЛЖАМЫ  (прогнозирование
библиотечного  дела;  prediction  of  librarianship)  -   болжаудың 
жалпы  теориясы  әдістемелік  негізіне  сүйенетін,  кітапхана  ісі 
дамуының  жетекші  себептері  мен  болашак  нысанды  мақсат- 
тарынын ғылыми  анықтамасы.  Болжау -  кітапхана ісін басқа-
рудьщ аса  маңызды  элементі-жоспарлаумен  тыгыз байланыс-
ты оның зерттеу негізін құрайды.
К1ТАПХАНА  ІСІНЩ   ЭКОНОМИКАСЫ  (экономика 
библиотечного  дела;  library  science  economy)  -   кітапханалар 
қызметіне  экономикалык талдау жасау,  экономикалық зандар
127

мен  категориялардың  кітаііхана  ісінде  қолданылу  ерекшелік- 
терін зерттеу пэні болып табылады. 
Ш
ЮТАПХАНА-БӨЛІМШЕ  (библиотека-филиал;  branch
library) — орталық кітапхананың басшылығымен жұмыс  істей- 
тін  орталықтанған  кітапханалар  жүйесінің  құрылымдық
бөлімшесі.
КГГАПХАНААРАЛЫҚ  АБОНЕМЕНТ  (КАА)  (меж­
библиотечный  абонемент  (МБA);  Interlibrary  loan.  ILL,  inter- 
lending)  -   пайдаланушылардың  ақпаратгық  қажеттіл іктерін 
жан-жақты жэне дер  кезінде,  канағаттандыру мақсатымен щ -
рыпған  кітапханалардьщ  кітап  қорын  өзара  алмасып  пайда- 
лану жүйесі.
КГГАПХАНААРАЛЫҚ  АБОНЕМЕНТ  ОРТАЛЫҒЫ 
(центр  межбиблиотечного  абонемента;  centre  of  interlibrary
loan)  -   кызмет  ауқымында  түрган  кітапханалардың  корын 
кітапханааралық абонемент бойынша өзара алмасып пайдапа- 
нуды үйлестіріп отыратын  кітапхана. Кітапханааралық абоне­
мент аймақтық, эмбебап, салалық орталық болып табылады.
К Г Г А П Х АНА АРАЛГЫК 
АБОНЕМЕНТТЩ   БІРЫҢ- 
ҒАЙ  М ЕМ ЛЕКЕТП К  ЖҮЙЕСІ  (единая  государственная 
система  межбиблиотечного  абонемента;  uniform  state  system 
of the interlibraiy subscription) -  абонементтердің күжаттар мен 
басқа  материалдарға  гылыми  жэне  өндірістік  ақпараттық  қа- 
жеттіліктерін  қанагаттандыруға  арналған  бірыңғай  мемле-
кетгік  жүйе.  ТМД  елдеріндегі  барлық  кітапханалар  мен 
гылыми-техникалық  ақпарат  үйымдарының  кітап  қорлары 
мен 
анықтамалық-іздеу  аппаратын 
өзгра 
пайдалануды
ұиымдастырады.
КГГАПХАНАҒА  БАСШ ЫЛЬЩ   ЕТУ  (руководство
библиотекой;  library  management)  -   кітапхана  басшысының 
жетекшілік,  бағьггтаушьшық,  үйымдастырушылық  қызметі. 
Баскару үдерісі түрғысынан кітапхана ісінің жағдайын.  негізгі 
ойын,  дамуын  талдап,  түжырымдап  аныктайды.  Алдағы  мін- 
деттерді  шешу  мақсатында  қажетті  жоспарлар  мен  багдар- 
ламалар жасайды.
КІТАПХАНАДА  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  Ж ¥М Ы С- 
ТЫ   ҮЙЫМДАСТЫРУ  (организация  библиографического 
труда в библиотеке; organization o f bibliography work in library)
128

-  кітапхана 
құрылымдарына сәйкес библиографиялык қызмет- 
керлер  құрамын  тиімді  пайдалану,  оның  ішіңде  кадрларды
ретгеу меи  іріктеу,  үжымда  библиографиялык  кызметті  белу 
жэне  үйлестіру,  эдістерді  дайьшдау  мен  мөлшерлеу,  қызмет
техиологиясы,  жұмыс  орындарын  ұйымдастыру,  еңбекке 
кажетті  жағдай  жасауды  қамтамасыз  егетін  іс-шаралар
кешені.
КГГАПХАНАДА  ЕҢБЕКТІ  БӨЛІСУ 
(разделение тру­
да  в  библиотеке;  division  of labour  in  library)  -   кұрылымдық 
бөлімшелер  арасында  қызметгерді,  қызметкерлер  арасьшда 
міндеттерді  бөлісу.  Еңбекгі  бөлісу  қызмет  бабы  нұсқау- 
ларымен жэне кұрылымдық бөлімшелер туралы  ережелермен
бекітіледі. 
___ 
____
КІТАПХАНАДАҒЫ  ЕҢБЕКТІ  Б1РЛЕСТГРУ 
(коопе­
рация  труда  в  библиотеке;  labour  cooperation  in  library)  -  бір 
немесе  әртүрлі,  бірақ  өзара  байланыстьі  еңбек  үдерістеріне 
кітапхана кызметкерлерінің бірлесіп қатысуы.  Еңбекті бірлес- 
тіру кұрылымдық бөлімшелер ішінде эрі олардың арасьшда да
турақты  әкімшілік-өндірістік  байланысты  қапьштастырумен 
қамтамасыз етіледі.
КІТАПХАНАДА  ЕҢБЕКТІ  ҒЫЛЫМИ  УИЫМДАС- 
ТЫРУ 
(научная  организация  труда  (НОТ)  в  библиотеке; 
scientific  organisation  of work  in  library) — кітапханада  еңбекті 
гылыми  ұйымдастыру  жағдайын  жақсарту  жгне  оньщ  тиім- 
ділігін  аргтыруды  қамтамасыз  ететін  техникалык-эконо- 
микалық,  гигиенальщ  жэне  әлеуметлк-психологиялық  шара-
лар.  Кітапханадағы  еңбекті  ғылыми  ұйымдастырудың  негізгі 
бағыттары:  кітапхана  көлемінде,  жеке  бөлімдершде  еңбекті
бөлісу жэне бірлестіру; жұмыс орнын жаксарту, енбектін озат 
технологиясы  мен  алдыңгы  қатарлы  эдісін  енгізу,  мөлшер 
леуді,  материалдық  жэне  моральдык  ы нталандыруды  жетія- 
діру, кітапхана  қызметкерлерінің  кэсіби жэне  мәдени дэреже- 
сін  арттыру,  еңбек тәртібін  нығайту,  еңбекке  тәрбиелеу жэне
Т б  КІТАПХАНАДА  ЕҢБЕКТІ  УЙЫМДАСТЫРУ 
(орга­
низация  труда  в  библиотеке:  work  organisation  in  library)  -  
кітапхана  қызметкерлерін  тиімді  пайдалануды  қамтамасыз 
ететін  шаралар  ауқымы;  жүмыс  үдерісіне  мамандарды  орна-
129

ластыруды,  ұжымдағы  еңбекті  бөлісу  мен  түжырымдауды,
жұмыс  орнын  ұйымдастыруды,  еңбекке  қажетп  және  қауіи-
сіздік жағдайлар жасауды қамтиды.
КГГАПХАНАДАҒЫ  ЕСЕП (учет  в  библиотеке;  accoun­
ting  in  library) — кітапхана қызметін  сипаттайтын сандық көр- 
сеткіштерді тіркеу және есептеу.
КГГАПХАНАДАҒЫ  СТАТИСТИКАЛЫҚ  ЕСЕП 
(статистический  учет  в  библиотеке;  statistical  account  in  lib­
rary)  — кітапхана  ici  дамуын  жоспарлау,  нәтижелерін  қорыту 
жэне  кітапхаиа  қьізметін  зертгеу  мақсатында  көпшшік  биб­
лиографиялык,  эдістемелік т.б.  кітапхана  жұмысы  турлерінің 
көлемі  мен  құрамын;  оқырман  және  кітап  берілім  санын,  кұ- 
рамын;  кітапхана  қорының  көлемін,  құрамын,  қозғапысьш
сипаттайтын сандық тіркеу.
КІТАПХАНАДАҒЫ  ҰЙЫМДАСТЫРУ  ТЕХНИКА- 
СЫ  (оргтехника  в  библиотеке;  office equipment  in a  library) -  
кітапхана  қызметін  автоматтандыру,  есептеу,  жоспарлау,  ба- 
кылау  жэне  талдау  үдерістерінде  пайдаланылатын  баскару 
еңбегіи механикаландыруға арналган  техникалық құралдар.
КІТАПХАНАЛАР  ЖҮЙЕСІ  (библиотечная  система; 
library  system)  — түрлі  қогамдық  ұйымдарға  қарасты  кітапха- 
налар  торабы.  Негізгі  мақсатгары,  міндетгері  мен  кағида- 
лары  біртұтас  кітапханалар  жиынтығы.  Оларға  белгілі  қо-
ғамдық  ұйым  басшылық  жасап, қаржыландырып  отырады.
KITAUXAHAJIAP  ЖҮЙЕСІН  ОРТАЛЫҚТАНДЫРУ
(централизация  библиотечной  сети;  centralisation  of  a  libraiy 
network) -  бір орталықтан толықтыру мен өңдеуді,  эрбір  мөл- 
тек  аудан  халқына  қызмет  көрсететін  кітапхана-бөлім-ше- 
леріне экімшілік және әдістемелік басшылық жасауды  жүзеге 
асыратын кітапханалар бірлестігі. Кітапханалар жүйесін ретке 
келтіру, үйлесімді қызмет кәрсету,  тиімді  еңбек ету және т.б. 
маңызды қызметгерді атқарады.
КІТАІІХАНАЛАР  ҚАУЫМДАСТ Ы ГЫ НЫ Ң  ХАЛЫ- 
ҚАРАЛЫҚ  ФЕДЕРАЦИЯСЫ  (КҚХФ)  (Международная 
Федерация  Библиотечных  Ассоциаций  (ИФЛА);  International 
Federation of Library Associations (1FLA) — КҚХФ дүниежүзілік 
тәуелсіз,  үкіметтік емес кэсіптік үйымы  1927 жылы  құрылды. 
¥йымның қызметі  дүниежүзіндегі  барлық халықаралық өзара
130

түсінушілікке  эсер  ету,  кітапхана  ісінің  дамуы,  зертгеу, 
тәягірибе  алмасу  және  т.б.  қызметтерді  қамтиды.  Тұракгы 
сектерариаты  Гаага  қаласында  орналасқан  жэне  жыл  сайын
жоғарғы кеңесі өткізіліп тұрады.
КГГАПХАНАЛАР  САЙЫСЫ  (соревнование  библио­
тек;  competition  of libraries) -   кітапханалардағы  шығармашы- 
лық  белсенділікке  негізделген  еңбек  сайысы.  Қагидалары  -  
сайыс  нэтижелерін  есептеп,  салыстыру,  озат  тэжірибелерді 
қайталап  отыру,  озаттарды  материалдық  және  моральдык 
тұрғыдан  көтермелеу.  Сайыс  түрлеріне  байқау,  эстафета,
рейд, аталып өтілетін күндер құрметіне  сайыс,  халыққа кітап-
ханалық  қызмет  корсету  мәдениеті  мен  сапасын  жақсарту, 
жолға  қою,  «Үздік  кітапхана»,  «Үздік  кітапханашы»  атагын 
алу үшін және т.б. кіреді.
КІТ АЛХАНАЛАРДЫ,  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ME­
RE МЕЛЕРДІ  КОМПЬЮТЕРЛЕНД1РУ  (компьютеризация 
библиотеки,  библиографических  учреждений;  computerization 
of library,  bibliographic  establishments) — компьютерлік  өнім-
дер  мен  қызметтер  индустриясын  дамыту  барысы,  кітап- 
хананын  эр  түрлі  сапаларына,  сонымен  катар  библио­
графиялык  кызметке  ЭЕМ,  компьютерлік  технологияларды 
енгізу.
КГТ АПХАН AJ1АРДЫ 
ЖОБАЛАУ  (проектирование 
библиотек;  designing  of  libraries)  — кітапханаларды  салудың 
функционалдық,  конструктивтік,  эстетикалық  және  эконо- 
микалық-құндық  ерекшеліктерін  білдіретін  техникалық  құ- 
жаттарды  (жоба)  жасау.  Типтік  жэне  жеке-даралық  жобалар 
болып келеді.
КГГАПХАНАЯАРДЫ  КІТА1ТПЕН  ҚАМТУ  (книго- 
снабжение  библиотек;  library  book  supplying)  -   кітапхана- 
ларды  жаңа  шығып  жатқан  кұжаттармен  қамтамасыз  ету; 
кітапханаларды  кітаппен  камтамасыз  ету  -   мемлекетгік  қау- 
лылар  мен  арнаулы  келісімдерге  негізделген,  олар  баспа- 
ханалардың,  баспалардын,  кітап  сату  ұйымдары  мен  кітапха- 
налардың арасындағы қарым-қатынасты реттейді.
КГТАПХАНАЛАРДЬЩ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ 
ҚЫЗМЕТШЕ  ШОЛУ  (обзор  библиографической  деятель­
ности  библиотек;  review  of  bibliographical  library  activity)  -
131

белгілі  бір  кезеңде,  белгілі  бір  жүйенің,  мекеменің  немесе
аймақтың  библиографиялык  қызметінің  сипаттамасын  қам-
титын  дәстүрлі  жэне  электрондық  түрдегі  эдістемелік 
материал.
KITАПХАНАЛАРДЬЩ  ЖАЛПЫҒА  ҚОЛЖЕТІМДІ- 
Л ІП   (общедоступность  библиотек;  availability  o f libraries)  -  
азаматгардың  кітапханапарды  пайдалануга  құқығын  білдіре- 
тін  республикадағы  кітапханалар  жүйесін  ұйымдастыру 
принципі,  кітапхананың  көпшілікке  ортақгығын  қамтамасыз 
ететін шарттар.
1. Кітапхананы тегін пайдалану.
2.  Халыққа  қызмет  көрсету  мен  кітаптарды  насихат- 
таудың сан алуан түрлері мен әдістерін қолдану.
3. Пайдаланушылар үшін кітапханада мейлінше қолай- 
лы жағдай жасау.
КГГАПХАНАЛАРДЫҢ 
ӨЗАРА 
ӘРЕКЕТТЕСТІГІ
(взаимодействие библиотек; interaction of libraries) -  кітапхана 
қаржыларьга  тиімді  пайдалану  және  ақпараттық  қажетгілікті 
толық  қанағатгандыру  мақсатында  кітапханалардың  өзара 
бірлескен қызметі және оның нәтижелерін белгілі бір қатынас 
арқылы бөлісуге бағытталған әрекетгестік.
КГГАПХАНАЛЫҢ  АБОНЕМЕНТ  (библиотечный  або­
немент;  loan,  lending)  -   кітапхана  қорынан  құжатгарды  жеке 
түлга  немесе  үжымдардың  белгілі  бір  уақьггқа  кітапханадан 
тыс  оқуына  мүмкіндік  беретін  кітапхананын  қүрылымдық 
бөлімі.
КІТАПХАНАЛЫҚ  АЙМАҚТЫҚ  КЕШ ЕН  (библио­
течный территориальный  комплекс;  libraiy territorial  complex)
-   жұмыстары  үйлестірілген  әртүрлі  мекемелердің  аймақтык 
кітапханалық жүйесі, кешені.
КІТАНХАНАЛЫҚ 
АЙНАЛЫМ 
(ТЕХНОЛОГИ Я- 
ЛЫҚ)  (библиотечный  цикл  (технологический);  library  cycle 
(technological)  -   белгіленген  уакыт  аралығында  жүргізілетік 
кітапханалық  үдерістер  мен  операциялардың  жиынтыгына 
енген  кітапханалық технологияның дараланған  бөлігі.  Негізгі 
кітапхана айналымдары:  кітап жолы,  библиографиялык анык- 
тама  жолы,  пайдаланушылар  талабының  орындалу  жолы 
болып бөлінеді.
132

ЮТАПХАНАЛЫҚ  АҚЫЛЫ  ҚЫЗМЕТТЕР  (плат­
ные  библиотечные  услуги;  pay  library  services)  — кітапхана- 
лық-библиографиялық мекемелерде келісім негізі немесе бага 
анықтамапыгы  бойынша  корсетілетін  электрондык  библио­
графиялык қызмет.
KIT АПХАНАЛЫҚ АНЫҚТАМА (библиотечная  справ­
ка; library  inquiry) -  белгіпі бір қордагы құжаттың бар-жоғын, 
орнын анықтап керсететін кітапханалық  анықтама.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ӘДЕП  (библиотечная  этика;  library 
ethics)  —  кітапханатану  және  әдептің  үйлесімі  нэтижесінде 
пайда  болтан  гылыми  кітапханатану  пэні.  Кітапханашылар- 
дың  қызмет  көрсету  жұмыс  орындарында  жогары  мэдениет- 
тілікті қамтамасыз етуін танытады.
КГГАПХАНАЛЬЩ БАҒДАРЛАМА  (библиотечная  про­
грамма;  library  program)  -   кітапханалық  еңбек  үдерістерін 
автоматтандырута арналған  бағдарлама.
КГГАПХАНАЛЬЩ  БАСЫЛЫМ  (библиотечное  изда­
ние; library edition) -  кітапханада шыгарылган басылым; кітап- 
ханаларда қолдануга арналган басылым.
КГГАПХАНАЛЫҚ  БІРЛЕСТІК  (библиотечное  объ­
единение;  library  association)  —  кітапханалардың  үйлестіріп 
қыз-мет  корсету  қагидасына,  кітапханашьшардьщ білімін  же- 
тілдіруіне,  іс-тәжірибе  алмасуына  негізделген бір  немесе бір- 
неше типтегі кітапханалар бірлестігі.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ  ЖҮМЫ-
СЫ  (библиотечная  научно-исследовательская  работа;  library 
scientific-research  work)  -   кітапхана  ісінің  теориялық  қорын 
ныгайтуға,  кітап және  кітаптану тарихы  саласында жаңа білі- 
мнің өсуіне,  кітапханалық технологияны тиімді етуге  мүмкш- 
дік  жасайтын,  кітапханалық  қызмет  көрсетуді  жетілдіруге
багытгалган гылыми зертгеулер.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ДАҒДЫЛАР  (библиотечные  навы­
ки;  library  skills)  -   акпараттық-библиографиялық  қорларды
пайдалануда  кітапханашынын  автоматгы  түрде  еріксіз  орын- 
дайтын сөз, ақьш-ой, қозгалыс іс-әрекетгері.
КІТАПХАНАЛЬЩ  ЕҢБЕК  МӨЛШЕРІ  (норма  биб­
лиотечного  груда;  norm  of  library  work)  -   белгілі  бір  ұйым-
дастыру-техникапык  жағдайларда  кітапханалық  үдерістерді
133

атқаруға  кететін  еңбек  пен  уақыттың  реттелген  шамасы, 
уақыт молшері, қызмет көрсвту мөлшері болып бөлінвді.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ЕҢБЕКТІ  МӨЛШ ЕРЛЕУ  (нор­
мирование  библиотечного  труда;  libraiy  work  norming) — нақ- 
тылы  жагдайларда  кітапханалық жұмыстың  белгілі  бір уақыт 
олшемі  ішінде орындалуына жұмсалған еңбек шығынын  мол-
шерлеу. 
I
КГГАПХАНАЛЫҚ  ЖҮЙЕНЩ   СТАТИСТИКАСЫ
(статистика  библиотечной  сети;  statistics  of library  network) -  
кітапханалар  саны,  дамуы,  өзгеруі,  түрлі  белгілері  бойынша 
топталуы,  кітапханальщ  жүйенің  қалыптасуы  ерекшеліктерін 
зерттейтін кітапханалық есеп-санақ тармағы.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ЗАҢНАМА  (библиотечное  законо­
дательство;  library  legislation)  -   кітапханалардың  дамуының 
бірыңғай  қағидалары мен қызметінен және кітапханалық қыз- 
мет  корсетуді  ұйымдастырудың  құқылық  негіздерін  анық-
КА
таитьш  заң  актшерінен  түратын  кітапхана  ісіне  мемлекеттік 
басшылық жасау.
КІТАПХАНАЛЫҚ  КАТАЛОГ (библиотечный каталог;
library catalogue) -  белгілі  бір  кітапхананың немесе  кітапхана 
жүйелерінің қор  қүрамын және оның мағынасын толық ашып 
корсететін кітапханалық құрал.
КГГАПХАНАЛЫҚ  КӘСПГГАНУ  (библиотечная  про- 
фессиография; library professiogramme) — кітапхана қызметкері 
еңбегінің міндеттерін, магынасы мен мазмұнын, тэсілін, эдісін
зерттеитін кітапханатанудағы ғьшыми тэрпп.
КІТАПХАНАЛЫҚ  ҚҮЖАТТАР  (библиотечная  доку­
ментация; library documentation)— кітапхана қызметінің құқық- 
тары,  ұйымдаетырушылык  жэне  технологияльщ  аспектілерін 
белгілейтін тэртіп туралы құжаттар жинағы.
КІТАГГХАНАЛЫҚ  ҚЫЗМЕТ  ЕТУ  (библиотечная  ус­
луга;  library  service)  -   кітапхананы  пайдаланушының  белгілі 
бір  талабын  қанағатгандыратын  кітапханалық  қызмет  (кітап 
беру,  жаңа  әдебиеттер  туралы  ақпарат,  анықгама,  кеңес  және 
т.б.) корсетудің нәтижесі.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ҚЫЗМЕТ  КОРСЕТУ  (библиотеч­
ное обслуживание;  library service)— пайдаланушылардың ақпа- 
ратгық  қажеттіліктерін  қанағаттандьфуға  және  оны  таңдауы-
134

на,  пайдалануына көмек  көрсетуге  бағьгггалған  кітапхананың 
негізгі қызметі.
КІТАПХАНАЛЫҚ  МАРКЕТИНГ  (библиотечный  мар­
кетинг,  library  marketing) -   кітапханалық  маркетинг -  пайда- 
ланушыға  багытталған  басқару  философиясы,  кітапхана  қыз- 
меттері  нэтижелерін  сыртқы  элеммен  алмасу  қатынасын  рет- 
теу тэсілдері  болып  табылады.  Кітапхана  ұсыныстары  кітап- 
ханалық  акцияларды  қоғамдық  қолдау,  кітапхананың  қазіргі 
жэне  жаңа  келбетін  нығайту  мақсатында  өнімдері  мен  қыз-
метгерін ақысыз алмастырады.
КІТАПХАНАЛЫҚ  ОЗЫҚ  ІС-ТӘЖТРИБЕ  (передо­
вой  библиотечный  опыт;  advanced  library  experience)  -   дәс-
түрлі жэне электрондык кітапханалық-библиографиялық қыз-
мет  саласына  заманауи  жаңа  эдістер  мен  технологиялар 
ендіру тэжірибесі.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ОЗЬЩ  ІС-ТӘЖІРИБЕНІ  ЕНГІЗУ
(внедрение  передового  библиотечного  опыта;  introduction  of 
the advanced library experience) — кітапхана жұмысына белсен- 
ді эсер егу, еңбектің озық түрі мен әдісін қолдану мақсатында 
озык  іс-тәжірибені  насихаттау,  ұсыныстарды  дайындау  жэне 
тарату,  кітапханашыларды  жұмыстың  жаңа  түрлері  мен 
әдістерін үйренуге оқыту, эдістемелік көмек көрсету жэне т.б.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ОЗЫҚ  ІС-ТӘЖІРИБЕНІ  ОҚЬШ-
ҮЙРЕНУ  (изучение  передового  библиотечного  опыта;  stu- 
dying of advanced  library experience) -  озық іс-тэжірибе дерек- 
тері  мен  материалдарды  жоспарлы  түрде  жинастырып  зерт­
теу,  оларды  жүйелеп,  кітапхананың  іс  жүзіндегі  қызметіне 
қарай кітапхана ісінің даму завдылығымен үйлестіру.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ОЗЫҚ  ІС-ТӘЖІРИБЕНІ  СИПАТ- 
ТАУ  (описание  передового  библиотечного  опыта;  description 
of advanced  library experience) -  кітапхана жұмысындағы жаңа 
жэне  озық  іс-тәжірибені,  жұмыс  нэтижелерін  тарату  мүмкін-
діктерін сипаттайтын эдістемелік қүрал.
КІТАПХАНАЛЫҚ  ОҚУ/ҮИРЕНУ  (библиотечное  уче­
ничество;  library  apprenticeship) -   кітапханалық  жүмыс  бары- 
сында  теориялық  дайындыгын  іс-тәжірибесімен  үштастыра
отырып, жеке білімін жетілдіру түрі.
135

КГГАПХАНАЛЬЩ 
ОПЕРАЦИЯ 
(ТЕХНОЛОГИЯ-
ЛЫҢ)  (библиотечная  операция  (технологическая);  library 
(technological) procedure) — бір жұмыс  орньпзда бір қызметкер 
атқарагын  кітапханалық  жекеленген  жұмыс  бөлшектері.  Мы- 
салы,  оқырмандарды  тіркеу,  сұраныс  кагаздарын  қабылдау 
және жіберу, қалташаларды жапсыру жэне т.б.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ОРЬШДАР  (библиотечные  поме­
щения;  library  premises) -  оқырмандар  мен  кітапхана  қызмет- 
керлерінің жұмыс  істеуіне  арналған:  оқу залдары,  аныктама- 
лық-библиографияпық  аппарат  орны,  кігап  корын  сақтайтьш 
және  түрлі  кітапханалық  (кітап  беру,  қорды  толыктыру,  қү- 
жаттарды  кітапханалық  жэне  библиографиялык  өңдеу  т.б.) 
үдерістерді атқаратын арнайы бөлінген орындар.
КГГАПХАНАЛЬЩ  ӨҢДЕУ  (библиотечная  обработка;
library  processing)  — кітапханада  қүжаттарды  сақгауды  жэне
пайдалануды  қамтамасыз  ететін  үдерістер  жиьштығы.  Кітап-
ханалық  өңдеу  жұмыстарына:  есептеу,  каталогтау  жэне  тех- 
никалық өңдеу түрлері жатады.
КІТАПХАНАЛЬЩ  ПЕДАГОГИКА  (библиотечная  пе­
дагогика;  library  pedagogics)  -   педагогика  мен  кітапханата-
нудың  бірігуі  негізінде  қалыптасқан  гылыми  кітапханатану 
пэні.
КГГАПХАНАЛЬЩ 
ПСИХОЛОГИЯ 
(библиотечная
психология;  library  psychology)  — психология  мен  кітапхана- 
танудың  бірііуі  негізінде  қалыптасқан  гылыми  кітапханатану 
пэні, кітапхана ісінің психологиялық негізін зерттейді.
КГГАПХАНАЛЬЩ  РЕСУРСТАР  (КР)  (библиотечные
ресурсы  (БР);  library  resources)  -   кітапханалық  ресурстар  гы­
лыми  және  мәдени  әлеуеттің  аса  манызды  бір  бөлігі,  оның 
ішінде:  кітапханалар  жүйесі,  кітап  коры,  анықтамалық-биб- 
лиографиялық аппарат, кітапхана кадрлары, материалдық-тех- 
никалық база, ақша қаржылары болып табылады.
К1ТАПХАНАЛЫҚ  СТАТИСТИКА  (библиотечная  ста­
тистика;  library  statistics)  — кітапхана  ісіндегі  сан  қатынаста- 
рының  қүбылыстары  мен  негізгі  мақсатгарын  сипатгайтын, 
өңдейтін, іалдайтын көрсеткіпггер.
КІТАПХАНАЛЬЩ 
СТАТИСТИКА 
КӨРСЕТКІ1П-
ТЕРІ  (показатели  библиотечной  статистики;  indicators  of lib-
136

rary  statistics) — кітапхана  ісінің үдерістері  мен  құбылыстары- 
ның  көрсеткіштері.  Абсолюттік  шамада  (оқырмандар  саны, 
қор саны және т.б.) және салыстырмалы  мөлшерде (қор айна- 
лымы,  оқылымы  жэне  т.б.)  көрсетеді.  Кітапхана  статистика- 
сының  орташа  көрсеткішінде  қолданылады  (бір  кітапханаға 
келетін  тұрғындардың,  оқырмандардыц,  кітапханалардың 
орташа саны, қордың орташа оқылымы, айналымы жэне т.б.).
КІТАПХАНАЛЫҚ  СТАТИСТИК АНЫҢ  ОРТАША 
КӨРСЕТКППТЕРІ  (средние  показатели  библиотечной  ста­
тистики average indices of library statistics) -  сапа жағынан бір- 
текті  жэне  сан  жағынан  бірінен-бірі  айырмашылығы  бар 
көрсеткіпггердің  жалпы  немесе  жинақгы  сипатын  білдіретін,
қорытъшды көрсеткіштер.
КІТАПХАНАЛЫҚ  СТ АТИСІИКАНЫҢ  САЛЫС­
ТЫРМАЛЫ КӨРСЕТКППІ (относительные показатели био- 
лиотечной  статистики;  relative  indicators  of library  statistics) —
 
мазмүны  жағьшан  өзара  байланысты  екі  абсолюггік  шамаға 
қатысты  көрсеткіпггер;  өзгерістері,  даму дэрежесі  зертгелетін 
құбылыс күйіне салыстырмалы баға беру үшін қолданылады.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ТЕХНОЛОГИЯ (библиотечная тех­
нология;  library  technology)  -   кітапхананың  әдебиетгегі  мол- 
шерл!  қызметін  қамтамасыз  ететін  кітапханалық  үдерістер
мен операциялар жиынтығы.
КІТАЛХАНАЛЪІҚ  ТҮПТЕУ  (библиотечный  переплет,
library  binding) -  кітаптардың  сакталу мерзімін  ұзарту  мақса- 
тында мұқабаларын арнаулы төзімді материалдармен түптеу.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ҮДЕРІС  (ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ)
(библиотечный процесс (технологический);  library process (te­
chnological) — белгілі  бір  кезеңде  атқарылатьш  жұмыс үде- 
рісі. Мысалы, каталогтау, техникалық  оңдеу т.б.
КІТАПХАНАЛЫҚ  ҮДЕРІСТЕРДІ  ABTOMATTAR
[ЫРУ  (автоматизация  библиотечных  процессов;  automation
of  library  processes)  — кітапханалық 
дыру,  жұмысты  жетігтдіру,  пайдаланушылардың  қажеттшік- 
терін  қанагаттандьфу  барысындағы  дэлдік  пен  толык-тыкты 
тездету  мақсатында кітапхана қызметкерлерін  кітап-ханалық- 
технологиялық үдерістерге тікелей  қатысудан  ішінара  немесе
137

толық  босататын  автоматтық  қондырғылар  мен  жүйелерді
қолдану. 
,  , 
,  Ш  (
Щ   Щ ■’
ЮТАПХАНАЛЫҚ  ҮДЕРІСТЕРДІ  МЕХАНИКАЛАН-
ДЫРУ (механизация библиотечных процессов; mecha-nization 
of library processes) — кітапханашьшың қызмет көрсетуде жэне 
еңбек  өнімділігін  арттыруда  машиналарды,  механикалық 
құралдар  жүйелерін  кітапхана  технологиясына  енгізу.  Мыса- 
лы, конвейер кемегімен эдебиетгерді тасымалдау.
КГГАПХАНАЛЫҚ  ЭСТЕТИКА  (библиотечная  эсте­
тика;  library  aethetics)  — кітапханалық  ортаның  қалыптасуы- 
ндағы эстетикалық  эдістері  меи тәсілдерін  қамтитьш  ғылыми 
кітапханапық тәртіп (қордың орналасуы,  каталоггарды.  кітап- 
хананьщ ішкі жэне сьіртқы көріністерін безендіру және т.б.).
КІТАІІХАНАЛЫҚ-БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  БАЙЛА- 
ИЫС  (коммуникация  библиотечно-библиографическая;  libra­
ry  bibliographical  communication)  — кітапханалық-библиогра- 
фиялык  қызмет  тұлгаларының  арасындағы  қүжат,  библио­
графия негізінде қарым-қатынасы.
KIT АІІХАН АЛЫҚ-БИБ ЛИОГР А ФИЯЛЬЩ 
БІЛІМ  
БЕРУ  (библиотечно-библиографическое  образование;  library 
bibliographical  education)  — жогары  жэне  орта  дәрежелі  биб­
лиограф  мамандарын  дайьшдау  жүйесі.  Жоғары  дэрежелі 
кітапхана  мамандарын  мэдениет  инстиіуттары,  кейбір  эмбе- 
бап университеттер мен педагогикалық институтгардың кітап- 
хана  факультеті  немесе  бөлімі,  орта  дәрежелі  кітапханалық- 
библиографиялық  білім  беретін  колледждер  дайындайды. 
Кітапханалық-библиографиялық білімнің мемлекеттік жүйесі- 
нің құрамды бір бөлімі — курстық оқулар.
КГГ АПХАН АЛЬЩ-БИБ ЛИОГР АФИЯЛЬВҚ 
ЖӘНЕ 
АҚПАРАТТЫҚ  ҮДЕРІСТЕР  МЕН  ЖҮЙЕЛЕРДІ  ОҢ-
ТАЙЛАНДЫРУ  (огпимизация  библиотечно-библиографи­
ческих и информационных процессов и систем; optimization of 
library  bibliographical  and  information  processes  and  systems)  — 
қызмет  багытын  оңтайландыруда  акпарат  тасымалдагыш- 
тардың  үйлесімі,  қордың  шығыны,  тэуекелдік  дәрежесі  жэне 
т.б.  кітапханалық-библиографиялық  жагдайлардьщ  әдістерін 
үлгілеүде  технологиялық-ақпараттық  үдерістерді  үйымдас-
138

тыру-басқару  жэне  баска  да  көзқарастарды  салыстырмалы 
талдау негізінде пайдаланудың ощайлы нүсқаларын табу.
ЮГТАПХАНАЛЫҚ-БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ 
ЖІК- 
ТЕУ (библиотечно-библиографическая классификация (ББК);
Library  Bibliographical  Classification)  -   кітапханалық-библио- 
графиялық  жіктеудің  бағынышты  орын  ауыстырмалық  жүи-
есі.  Ол  негізгі кесте, типтік боліну  кестесі,  алфавиттік-пәндік
көрсеткішінен  тұрады.  Кітапханалық-библиографиялық  жік-
теу  1958-1968  жж.  КСРО  бүкілодақгық  эдістемелік  орталык- 
тың  жэне  басқа  мекемелердің  бүрыңгы  мамандары  бірігіп,
ғалымдардың қатысуымен жасалды.
КГГАПХАНАЛЫҚ-БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ЖІКТЕУ
ЖҮЙЕСІ  (система  библиотечно-библиографической  клас­
сификации;  system of library and bibliographical classification) -  
басылым  мазмұны,  түрі,  оқырмандық бағыгы жэне т.б. жүйе- 
лік  белгілері  негізінде  қисынды  дэйектілігі  мен  өзара  бағы-
ныштылығындагы 
кұжатгардың  тэртіптелігі  орналасуына
арналган  жіктеу  бөлшекгерінің  жүйесі.  Жүйелік  каталог  пен 
жүйелік  карточкалар  қурылымы  негізінде  қорга  орналастыру
үшін қолданылады.
КГГАПХАНАЛЫҚ-БИБЛИОГР АФИЯЛЫҚ  ЖІК- 
ТЕУДЩ  АРАЛАС  ЖҮЙЕСІ  (комбинированная  система
библиотечно-библиографической  классификации;  combined
system  of  the  Library  Bibliographical  Classification)  -   жіктеу 
формуласын  қолдану  арқылы  құжаттарды  жүиеге  келтіруде 
негізгі  кесте  мен  типтік  бөлшу  комекші  кестелер  жүйесімен
үйлесуінің  жіктеу жүйесі
КГГ АПХАНАЛЫҚ-БИБ ЛИОГР АФИЯЛЫҚ 
МЕКЕ- 
МЕНЩ МӘДЕНИ-АҒАРТУ  ҚЫЗМЕТІ  (культурно-просве­
тительная  функция  библиотечно-библиографического  учреж­
дения;  cultural  and  educational  function  of  library  and  biblio­
graphical  establishment)  -   жеке  түлга  мен  қогамның  рухани
(кіталтық,  ақпараттык,  библиографиялык)  мэдениетін  қалып-
тастыруда  қогамдык  пайдалы  ақпарат,  элекгрондық  библио­
графия қүралдарымен тарататын әлеуметтік қызмет.
КГГ АПХАНАЛЫҚ-БРГБ ЛИОГР АФИЯЛЫҚ 
МЕКЕ- 
МЕСШ Щ   БОС  УАҚЫТ  ҚЫЗМЕТІ  (досуговая  функция
библиотечно-библиографического  учреждения;  leisure  func­

tion of libraiy-bibliographical  establishment) -  мэдени орта жағ- 
дайындағы  тұлғааралық  қарым-қатынасқа  көмектесу,  азамат- 
тардың  бос  уақыттарын  зияткерлі,  мәдени  тұргыдан  тиімді 
өткізуді ұйымдастыруга жорамалданған әлеуметгік қызмет.
КГГ АПХАНА ЛЬЩ -БИБ ЛИОГР А ФИЯ ЛЬІҚ 
МЕКЕ- 
М ЕНІҢ  ПАИДАЛАНУШЫСЫ  (пользователь  библиотеч- 
но-библиографического  учреждения;  user  of  library-bibliogra­
phical  establishment)  -   кітапханалық-библиографиялық  меке- 
ме қызметін пайдаланатын жеке тұлга немесе ұжым.
КІТАПХАНАНЫ  БАСҚАРУ (управление библиотекой;
library  management)  —  кітапхананың  калыпты  қызмет  кер- 
сетуін,  дамуын  қамтамасыз  етуге  бағытталғая  кітапхана  бас- 
шылығы  мен  еңбек  үжымының  саналы,  жоспарлы  түрде 
жүзеге  асыратын  қызметі.  Жоспарлауды,  еңбекті  ұйым-дас- 
тыру  мен  ынталандыруды,  кітапхана  үдерістерін  басқаруды, 
жұмысты  есепке  алу  мен  бақылауды,  мамандар  жұмысына 
басшылық жасауды қамтиды.
КІТАПХАНАНЫ  ЖАРНАМАЛАУ  (реклама  библио­
теки; library advertising) -  кітапхана мекемесінің қорлары, қыз- 
меттері,  мүмкіндіктері,  өнімдері,  оның  танымалдығы  мен 
дәрежесін көтеру мақсатындағы ақпарат.
КІТАПХАНАНЫ  ПАЙДАЛАНУ  ЕРЕЖ ЕСІ  (правила 
пользования  библиотекой;  libraiy  regulations)  -   кітапхана 
оқырмандарына  қызмет  көрсетудің  тиімді  түрлері  мен 
тәртібін белгілейтін құжат.
КГГАПХАНАНЫ  ПАЙДАЛАНУШЫ  (пользователь 
библиотеки;  library user) — кітапхана қызметіне жүгінуші жеке 
түлға немесе ркым.
KITАПХАНАНЬЩ  АҚПАРАТТЫҚ  ҚЫ ЗМ ЕТІ  (ин­
формационная  работа  библиотеки  ;  informational  work  of  a 
library)  -   кітапхананың  оқырмандарға,  абоненттерге  ақпарат-
тык  кызмет  көрсететін  электрондық-библиографиялык  ақпа-
ратты  өндіру  мен  тарату  қызмегі.  A1T,  басшыларды  ақпара- 
тпек  саралы  қамтамасыз  ету,  ақпарат  күні,  кітап  көрмелерін 
ұйымдастыру,  қүжаттар  туралы  ақпарат  беру,  библиогра­
фиялык  кұралдарды  дайындау,  деректер  базасын  құру  және 
т.б.  құралдар мен әдістердің көмегімен ақпараттық мәдениетті 
қалыптастыру сияқты жүмыс түрлерін қамтиды.
140

КГГАПХАНАНЫҢ  ЕСЕП  БЕРУІ  (отчетность  библио­
теки,  library reporting) -  кітапхананың атқарған жұмыстар мен 
оның  нэтижелері  туралы  мәліметгерді  жоғары  органдарға, 
мемлекеттік статистика ұйымдарына есеп беруі.
К П  АПХАНАНЫҢ  ЖЫЛДЫҚ  ЕСЕБІ  (годовой  отчет
библиотеки;  annual  report  of  the  library)  -   кітапханалардың 
барлық  бағытгағы  қызметі  бойынша  бір  жылда  атқарған 
жұмыстарыньщ  мазмұны  мен  көлемін  белгілейтін  есептің 
негізгі  турі.  Кітапхананьщ  жылдық  есебі  екі  түрде:  ақпарат- 
тык  (мәтінмен  жазылған)  жэне  сандық  (статистикалық)
Сандық  есеп  түрі  орталық  есеп-санақ  оасқармас
бекіткен түрде жасалады.
КІТАПХАНАНЫҢ  ЖЫЛДЫҚ  ЖОСПАРЫ 
план  работы  библиотеки;  annual  plan  of  a  library
(Ц С У )
кітапхана  қызметшің
негізгі  салалары,  оагыттары
бойьгаша  тоқсан-тоқсанға  бөлініп,  алдағы  жылға  арналган 
жұмысының мазмұны мен көлемін белгілейтін құжат.
КГГ
АПХАНАНЬЩ  КЕШЕНДІ  БӨ Л Ш І  (комплекс
_____ _  библиотеки;  complex  library  department)  -   қорды
қалыптастыру,  оны  ұйымдастыру,  пайдалану  жэне  пайдала-
нушыларға  кітапханалық-библиографиялық  кызмет  жұмыс-
тарын кешенді түрде атқаратын бөлім.
КГГАПХАН АНЪЩ  

жүктеу/скачать 17,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: