Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


низмге бағынса, онда жалғамалы болғаны, орал-алтай тіл-



Pdf көрінісі
бет99/287
Дата07.01.2022
өлшемі1,76 Mb.
#20525
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   287
низмге бағынса, онда жалғамалы болғаны, орал-алтай тіл-
деріндегі екпін сөз бірлігін синтагмалық тұрғыда белгілей-ді,
сөздің   парадигмалық   тұрғыдағы   ұйымдастырушысы
үндестік заңы болады. Үндіеуропа тілдеріндегі екпін қызметін
орал-алтай тілдеріндегі сингармонизм мен екпін бөлісіп тұрады
деді. В.В.Радлов сингармонизм қызметін делимитативтік, яғни
сөздің мағыналық бүтіндігін фонетикалық жағынан сипаттай-
ды   деп   көрсетті.   Және   бұл   заңдылықтың   шығу   төркінін   сөз
басындағы дауыстының екпініне байланыстырды. Ғалым қазақ
тілінде екпіннің де рөлі бар екенін айтты.
Н.А.Баскаков   сингармонизмді   түркі   сөзінің   бүтіндей   ере-
кшелігі,   А.Жүнісбек   негізгі   просодикалық,   артикуляция-
акустикалық доминант, түркі сөздерінің негізі деп анықтады.
Трубецкой   мен   Яковлев   сөйлемдегі   сөздердің   шегарасын
айқындайды деп шешті.
Сонымен,   сингармонизм   парадигмадағы   бүтіндікті,   екпін
синтагмадағы   бүтіндікті   белгілейді,   сөз   мағынасын   фонема
анықтайды, ал сөздің сөйлем ішіндегі дербестігі үндесім мен
екпін арқылы анықталады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   287




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет