Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет146/234
Дата16.12.2023
өлшемі1,82 Mb.
#140228
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   234
<ғ> – q, <ы>,<і> – ъ
етіп берді. 
Z –
таңбасы сызықсыз жазылып, дәйекше ^ – деген таңбасымен 
ауыстырылды. 
1927 жылы (24.04) мәскеуде өткен қазақстандық студенттер- 
дің жалпы жиналысында жасаған баяндамасында н.төреқұлов 
жазуды ауыстыруға әлі ерте, оған он жыл керек дегенмен, ла-
тын жазуына көшу басы ашық мәселе болғаннан кейін, өзінің 
авторлығымен әліпби жобасын жасайды. Ол е.Д.Поливанов 
еңбегінде “аслат’а” деп аталған. 
Н.Төреқұловтың
әліпбиінде 28 әріп, бір дәйекше болды: 
а 
<а>, е <е>, і <ы>, <і>, о <о>, <ө>, u <ұ>, <ү>, р <п>, в <б>, m 
<м>, f <ф>, w <у>, t <т>, р <ғ>, d <д>, s <с>, z <з>, c <ш>, j 
<ж>, n <н>, l <л>, r <р>, у <й>, k <к>, g <г>, q <қ>, х <х>, ћ 
<ћ>, ŋ <ң>, ә <ә>, ‘ 
Әліпбиде 
<ф>, <х>, <ћ>, <қ>, <ғ>, <к>, <г>
дыбыстарының 
әрпі бар. ал 
<ә>
фонемасы басқа жұп дауыстылардан бөлек, 
латын графикасында жоқ таңбамен белгіленеді, яғни 1926ж. 
құрылтай қаулысына сәйкес емес 
ә, р, ŋ
таңбаларын жасайды
.
н.төреқұловтан кейін 
Х.Досмұхамедұлы
латын графикасын 
қолдамаса да, қызмет бабының ыңғайымен, саналы түрде жаңа 
әліпбиге көшуді ұсынып, латын әлпбиінің жобасын құрады. 
Бірақ науқан түрінде емес, қазір қолданып отырған әліпби мен 
емлені жетілдіріп, жаңа графикаға біртіндеп өтуді ойластырады. 
“Қолданбасақ та латын харіфтерін біз де тілімізге үйлестіріп 
көру керек. тез арада, әсіресе әкімшілік әдіспен көшіру мәдениет 
ісі үшін залалды ћәм саяси тұрғыдан да байыпты емес” дейді. 
Х.Досмұхамедұлы әліпбиінде 14 әріп латын алфавитіне 
сәйкес алынады да, апостроф (’) пен дәйекше ауыстырылады: 
a, b, d, e, g, і, j, k, l, m, n, ө, о, p, r, s, sh (ц), t, u, y, z, к’, h, ch 
(щ), tsh (ч), f, k, g’, n’
. Әліпбиде 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   234




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет