Байланысты: Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы
и дыбысына екі таңба алу.
А.Байтұрсынұлы әліпбиінде <
қ>, <
ғ>, <
к>, <
г> фонемаларының арнайы таңбалары бар. Ғалым әріптердің
жазылуы туралы: “
қ ,
ғ әрдайым жуан айтылады, жіңішке
айтуға көнбейді. <
к> һәм <
г> дәйім жіңішке айтылады, жуан
айтуға келмейді.
қ мен
ғ жазылған сөздердің алдында дәйекші
қойылмайды, оны қойғанмен бұл хәріптер жіңішке айтылмай-
ды.
к мен
г алдында дәйекші қойылмайды, оны қоймаса да ай-
тылатын болған соң” деп нақтылаған.
Төте жазу орфографиясының бір өзгешелігі <
ш > орнына
ч әрпінің қолданылуы. Оның себебін А.Байтұрсынұлы былай
аша-ды: “<ш> дыбысы дан гөрі <ж>-ға жақын, олай
болғанда
ш әріпінің түрі де
(ж-ға)
жақын болғаны ұнамдырақ
көрінеді.
Осы айтылған оймен қазақ тілінде /ш/ хәрпі
алынбай /ч/ хар-пі алынды. Мұны алғаннан кемшілік аз, ұнамы
көп. Мысалы,
екінші, үшінші, бесінші һәм басқа сондай
/
ш /
келетін сөздерді
екінчі, үшінчі, бесінчі деп жазсақ,
бастапқылары ұнамдырақ
көрінеді. Себебі, менің ойымша,
мынау боларға:
ш араб тілінде
с -ға жақын дыбыс боларға
керек,
сондықтан басқа түркі тілін-де біздің
с орнына
жұмсалады. Мысалы,
бас-баш, тас-таш, қас-қаш деген
сөздерде”.
Сонда ғалымның ойынша,
араб тілі
мен қазақ
тіліндегі
