Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет35/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

Естілім мен көзшалым,
айтылым мен жазылым

екі басқа жүйенің процестері, ауызша тіл мен жазба тілдің
катего-риялары.
Біз аузымыздан шыққан сөзді сол қалпы қағаз бетіне түсіре
алмаймыз және жазылған сөзді сол қалпы ауызша түрде
баяндап бере алмаймыз. Екі тілді өз адресаттарына жеткізетін
коммуни-кация тәсілдері бар. Әр жүйе өз әдіс-тәсілін
пайдаланып қана қарым-қатынасын жүргізе алады.
Қазақ жазуында түбір морфологиялық, қосымшалардың және
кейбір мағынасы көмескі
қой/ғой,
гөрі/көрі
шылауларының және
мағынасы күңгірт деп танылатын түбір сөздердің фонетикалық
принциппен жазылуы ауызша тіл мен жазба тіл арасын айыруға
қиындық келтірді. Мектепте тілдің дыбыстық құрамы деп әріп
таңбалары, тілдің грамматикалық құрылысы деп жазу-да
таңбаланатын қосымшалар түсіндірілді. Орфоэпия жазба тілдің
фонетикасы толық оқытылғаннан кейін ғана 1-2 сағат көлеміне
сыйдырылып түсіндірілді. Одан кейінгі уақыттың бәрінде
қазақтілді адам санасында жазба тіл мен ауызша тіл арасы
айқындалмай, жазба тіл бірліктері басым сипат алды.
56
57


Сондықтан қалай жазылса, солай оқитын, қалай естісе, солай
жазатындар көбейді.
Жазудың кодтық сипаты. 
Біз ауызша тіл мен жазудың
 
екі
басқа код екенін, сондықтан әр кодтың өз таңбалары мен
тәсілдері болатынын мойындағанда ғана екі коммуникацияны
өз мәнінде толық пайдалана аламыз. Ауызша тіл мен жазба
тілдің екі басқа “дүние” екенін көрсету мақсатында
кодталу,
қайта
кодталу, кодталу мүмкіндігі
деген мәселелерді
қарастырудың
 
қажеттілігі бар.
Біз проф. Ә.Жүнісбектің 
айтылым және естілім құрағы
деген ұғымдарына сай 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет