Кеңестік түркістанда денсаулық сақтау жүйесінің Қалыптасу тарихы
жүктеу/скачать 1,13 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жоспар
|
Қарағанды медицина университеті Қазақстан тарихы және әлеуметтік-саяси пәндер кафедрасы КЕҢЕСТІК ТҮРКІСТАНДА ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ (курстық жұмыс) Орындаған : Оспанова А .С. Факультет : СТОМ-1004 Тексерген : Әли М.Т. Қарағанды 2023 Жоспар:1.Кіріспе 2 2.Негізгі бөлім 5 2.1 Патша өкіметінің ауыртпалығы 5 2.2 Эпидемияға қарсы күресті ұйымдастыру. Фармацевтикалық қызметті құру және санитарлық бақылауды орнату. 11 2.3 Орталықтандыру бағыты мен үрдісінің өзгеруі 17 2.4 Медициналық кадрларды даярлау бойынша жұмыс 24 3.Қорытынды 27 4.Қолданылған әдебиеттер: 28 1.Кіріспе ХХ ғасырдың бірінші ширегіндегі Түркістан өлкесінің тарихында аз зерттелген мәселелердің қатарында кеңестік денсаулық сақтау мен медицина жүйесінің қалыптасу тарихы болды. Жалпы Орталық Азияның, атап айтқанда Түркістан өлкесінің тарихын зерттеушілердің көпшілігі үшін саяси, экономикалық, әлеуметтік-мәдени үдерістер, ұлтаралық қақтығыстар, байырғы халықтың жаңадан келген еуропалық елдердің өкілдерімен қарым-қатынасы мәселелерін зерттеушілердің басым көпшілігінің зерттеу пәндері болды. Осы уақытқа дейін отандық және шетелдік тарихнамада большевиктік үкіметтің өлкедегі алғашқы жылдарындағы Түркістандағы кеңестік денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасу тарихын жан-жақты зерттейтін елеулі ғылыми еңбектер жоқ. Осыған байланысты денсаулық сақтау жүйесінің өзінің қалыптасу процесі де, Түркістан Республикасы Денсаулық сақтау халық комиссариатының халыққа медициналық көмек көрсету және оның денсаулығын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізудегі қызметі де жеткілікті деңгейде жүргізілмеді.Осыған орай, арнайы шаралар жүргізілді,яғни емдеу-профилактикалық-курорттық мекемелер желісін, денсаулық сақтауды жергілікті басқару органдарын құру тарихын, ауруханалар мен дәрігерлік амбулаторияларды, перзентханаларды салу; медициналық кадрларды даярлау және мамандандырылған оқу орындарын ашу; дәріхана қызметін және дәрілік заттарды өндіруді ұйымдастыру сияқты шаралар жүргізілді. Азамат соғысы кезінде Түркістанның Ресейден оқшаулануы, 1918-1919 жылдардағы ашаршылық, кең таралған індет пен жұқпалы аурулар, кеңестік платформаға өткен «ескі коммунистер» мен түркі-мұсылман саяси элитасының билік үшін ішкі күресі, Түркістандағы кеңестік медицина мен денсаулық сақтау саласының дамуына Түрккомиссияның келуі мен қызметі, сонымен қатар басқа да көптеген процестер тікелей әсер етті. Кеңес үкіметі патшалық дәуірден мұра болып қалған, тұтастай өлкеде болған отаршылдық режимді сақтауға бағытталған денсаулық сақтау саласын түрлендіру мен жаңғыртуға көп күш жұмсады. Түркістан қаласының денсаулық сақтау жүйесі және оның ұйымдастыру нысандары бірнеше рет өзгерістерге ұшырады, бұл жарияланған заңнамалық құжаттар мен нормативтік құқықтық актілерде көрініс тапты, бұл таңдауды іздеуге және медициналық көмектің тұрақты тапшылығына байланысты ең оңтайлы және функционалдық моделін құруға ықпал етті. Түркістан республикасының бүкіл өмір сүрген кезеңінде (1918-1924) денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасқан негізгі міндеті облыстың барлық тұрғындарын тегін медициналық көмекпен қамтамасыз ету болды. Ішінара бұған өлкеде Кеңес өкіметі орнағаннан кейін бір жарым жылдан кейін ғана қол жеткізілді. 1919 жылы мамырда Түркістан АССР үкіметі халыққа тегін медициналық көмек көрсету туралы заң қабылдады. Түркістанда құрылған денсаулық сақтау жүйесі кейіннен Орталық Азия республикаларында 1924 жылдың күзінде жүргізілген ұлттық-мемлекеттік межелеу нәтижесінде қалыптасқан кеңестік медицинаның негізін құрады. Дәрігерлік амбулаториялар мен фельдшерлік пункттер, дәріхана қызметі мен фармацевтика ұйымдарын дайындау жұмыстар жүреді.Әрі қарай дайындау жұмыстары Түркістан Республикасында бастау алған өндіріс Өзбек және Түрікмен КСР, Тәжік, Қырғыз, ішінара Қазақ АКСР-де заңды жалғасын тапты. Орталық Азия республикалары тәуелсіздік алған кезде денсаулық сақтау жүйесін жаңғырту мен реформалауда қиындықтарға тап болғанын ескере отырып,зерттеудің бастапқы негізін Өзбекстанның екі мұрағат мекемесінің – Орталық мемлекеттік мұрағаттың және Президент аппаратының мұрағатының қорларында сақтаулы тұрған мұрағат құжаттары құрады. Өзбекстан Республикасы Орталық Мемлекеттік Басқармасының Р-17 (Түркістан АССР Кеңестері Орталық Комитеті) және Р-40 (Түркістан АССР Наркомздравы) қорларында, сондай-ақ 58-қорларында (Орталық Коммунистік Комитет) Өзбекстан партиясы) және 60 (Түркістан Компартиясы Орталық Комитеті) 1917-1919 жылдардағы Түркістандағы кеңестік денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасу тарихын қамтитын мұрағат құжаттарының кешені ашылды. Мұрағат көздері заң құжаттарымен және нормативтік құқықтық актілермен: жарлықтармен, өкілдермен, қаулылармен, өкімдермен, циркулярлармен, қаулылармен, сондай-ақ Түркістан АССР мемлекеттік билігінің жоғары органдары – Орталық Атқару Комитеті, Орталық Атқару Комитеті мәжілістерінің хаттамалары мен үзінді көшірмелерімен ұсынылады. Халық Комиссарлар Кеңесі, Денсаулық сақтау Халық Комиссариаты, ҚКП өлкелік комитеті, кеңестік және партиялық съездердің материалдары. Республикадағы денсаулық сақтаудың жай-күйін егжей-тегжейлі сипаттайтын, құнды статистикалық мәліметтер беретін денсаулық сақтау халық комиссариаты басшыларының есептері, баяндамалары, түсіндірме хаттары, іскерлік хаттары маңызды дереккөз болып табылады. Осы мақалада пайдаланылған мұрағат құжаттарының едәуір бөлігі ғылыми айналымға алғаш рет енгізіліп отыр. жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|