Кейбір мәселелері



Pdf көрінісі
бет12/208
Дата06.01.2022
өлшемі1,97 Mb.
#14352
түріЛекция
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   208
Байланысты:
ҚҚТ фонетикасы

– уТаусыл дегендегі у – дауысты. Мұны дауысты қылып айтуға да, дауыссыз 
қылып айтуға да болады.  
– нТой дегендегі и (йот) дыбысын дауысты қылып та, дауыссыз қылып та 
айтуға болады.  


Дауысты.  Дауыстымен  басталған  сөздердің  бәрі  де  ол  дауысты  болмай 
тұрғандағы  дауыссыз  бен  сонар  дыбыстың  қосындысынан  айырылғандар. 
Татарлардың  бір  замандардағы  JL<  типіндегі  емлені    қабылдауы    осыдан  
(үрік=қорық;  ай+қай=ій 
қай+қай; өгіз+һокиз; айда=һайда; әр=һәр, е+й < ій< е мысалы:  
бұрын бейіт= бүгінде бет, бұрын бейіт – бүгінде біит болулары мүмкін.  
 
*  *  * 
 «Фрикативный»  деп  қандай  дыбыстарды  айтамыз?  –  c-ж,  ж-з,  ғ-г 
дыбыстарын  айтамыз.  Неге?  (дауыстылардың  а,  е-лерін  тұрпайы  деп  е,  и-лерін 
сыпайысы деп жазыппын, бұл қалай екен? (Ш. Х. С.)  
 
*  *  * 
Үнділерді сыбырлап айтсаң, үнсізге айналады. Үнді-үнсіз парлары бұрын бір 
болып жүрген. Тіпті алғашқыда қ, к, т дыбыстары бір-бірінен ажыратылмаған. Қазір 
бізде  –  үнді  бір  фонема,  үнсіз  –  бір  фонема.  Осы  күнге  шейін  осы  екеуінің  ауыса 
беретін  жерлері  де  бар  (Алтайда):  пұс  –  пұзы,  кес  –  кезеді  (кеседі).  Қазір  түбір 
дыбыстары бізде орнықты, қосымшада олай емес; Ала құнан болмай, ала ғұнанала 
келді  болмай,  ала  гелді;  бара  алмадының  екі  түрлі  айтылуы,  екі  сөзді  байлау  үшін 
болған синтаксистік қасиеті тағы басқалар.  
 
*  *  * 
 «С»  –  «з»  дыбыстарын  сыбырлағанда  естілгендіктен  сыбыр  дыбыстары 
дейміз. 
КВИНТ.  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   208




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет