қырғызша тыц- «тыңаю»,
«күшею»;
тың «сергек», «күшті»,
«мығым»;
хақасша хос- «қосу»,
«үстемелеу», «бірдемемен
араластыру»; басқа түркі
тілдерінде, мысалы,
қазак тілінде цос- «қосу»,
«жалғастыру» мағынасында;
хос «баспананың бір түрі»,
«екі»; қазақ, кырғыз жэне т.б.
түркі тілдерінде осындағыдай,
есім магынасында;'
Түркі тілдерінен жоғарыда келтірілген деректер етістіктер
мен есімдердің алғашында ортак түбірлес болгандығын, олардың
бастапқы синкретикалық калпын аңғартады. Э.В. Севортян син
кретизм қүбылысы түркі тілдерінің тарихында есім мен етістік
түбірлерінде ғана емес, сонымен бірге бірден есім жэне етістік
тудыратын аффикстерде де болғандығын айтады2.
§ 110. Тілдің ғасырлар бойындағы тарихи дамуы барысында
оның сөздік кұрамы мен грамматикалык құрылысы өзгеріссіз
қала алмайды. Сөздердің лексикалы қ табигаты нда да, грам
матикалык табигатында да алуан түрлі өзгерістер болады, олар
қолданылу ыңғайына, атқаратын қызметіне қарай сараланады,
топтасады. Осылайша дамудың барысында сөздердің топтары
сараланып, сөз таптары жасалады да, олардың әрқайсысы өзіндік
жалпы категорияльды магынага ие болады, морфологиялық
жагынан түлгаланады, сөз тудырушы және сөз түрлендіруші
арнайы формаларга ие болып, сөйлемде белгілі бір синтаксистік
қызмет атқаруга икемделеді.
Сөз таптарының бірден пайда болмай, тілдің тарихи дамуы
барысында біртіндеп жасалатындыгы үстеулердің сөз табы
ретінде жасалып қалыптасуынан әсіресе ашык айқын көрінеді.
Зерттеушілер индоевропа тілдерінде зат есімдер мен сын есімдер-
1 Э.Б. Севортян, Аффиксы глаголообразования в азербайджанском языке (опыт
