Жоғары мамандандырылған кәсіпорындар - бұқаралық немесе ірі өндірістің шектеулі ауқымын өндіретін компаниялар. Әртүрлі мақсаттарға арналған өнімдердің кең спектрін шығаратын кәсіпорындар көп салалы, көбіне өнеркәсіп және ауыл шаруашылығында кездеседі.
Көпсалалы кәсіпорындар көбінесе химия, тоқыма және металлургия салаларында, ауыл шаруашылығында кездеседі. Өндірістің тіркесімінің мәні сол кәсіпорындағы шикізаттың немесе дайын өнімнің бір түрі параллель немесе дәйекті түрде басқа түрге, содан кейін келесі түрге айналдыру болып табылады.
Өндірісті біріктірудің ең күрделі түрі - бірдей шикізат негізінде, сипаттамалары, мақсаттары мен технологиялары бойынша ерекшеленетін өнімдер шығаратын кезде, құрылымы мен химиялық құрамы әртүрлі өнімдерді өндіруге арналған шикізатты кешенді пайдалану.
Кәсіпкерліктің қызмет ауқымы бойынша кәсіпорындар мынадай түрлерге бөлінеді:
жеке кәсiпкерлiк: бiр тұлғаның және оның отбасының кез-келген кәсіпкерлік қызметi;
ұжымдық кәсіпорын.
Кәсіпорынның мамандану деңгейіне сәйкес:
1) мамандандырылған - бұл кәсiпорындар өнiмнiң нақты түрiн шығарады;
2) әмбебап - бұл кәсіпорындар кең ауқымды өнім шығарады;
3) аралас - бұл кәсіпорындар мамандандырылған және әмбебап кәсіпорындар арасында аралық орын алады.
Компанияның сипаты бойынша:
1) коммерциялық емес - байыу мақсатында өнімді сатумен байланысты емес (қайырымдылық шаралары);
2) коммерциялық - пайда табуға бағытталған кәсіпорындар. Бұл кәсіп түрі бизнес деп аталады.
Кәсіпорындарды ұйымдық-құқықтық нысаны бойынша, өндіріс құрылымына, шаруашылық қызметінің сипатына, салалық және заттық мамандануына,саланың бағытына,өндірістік потенциалдың қуатына, меншік түріне қарай жіктейді.
Қазақстанда қолданып жүрген заңдарға сәйкес кәсіпорындардың мынадай ұйымдық-құқықтық формалары бар:
мемлекеттік кәсіпорын;
серіктестік: толық жауапкершілікпен (толық серіктестік);
аралас жауапкершілікпен (аралас серіктестік), шектеулі жауапкершілікпен (шектеулі серіктестік);