Кіріспе Еңбек ресурстары
Р↑ЧВ = ЧВв – ЧВф = ВПф + Р↑ВП / Тф - Р↓Т + Тд – ВПф / Тф
жүктеу/скачать 38,3 Kb.
|
stud.kz-46023 (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Р↑ВП
- Р↑ВП = Р↑ЧВ * Тв Еңбек өнімділігінің резерв өсімін белгілі бір шара өткізу арқылы мына формуламен есептеуге болады. Р↑ПТхі = Р↓ЧР %хі / 100 - Р↓ЧР %хі Р↓ЧР %хі
| Р↑ЧВ = ЧВв – ЧВф = ВПф + Р↑ВП / Тф - Р↓Т + Тд – ВПф / Тф
Р↑ЧВ – орташа сағаттық өнімділік резервінің жоғарлауы. ЧВв,ЧВф – мүмкін және нақты орташа сағаттық өнімділік деңгейі. Р↑ВП – жалпы өнімнің жоғарлату резерві. Тф - өнім шығарылымның жұмыс уақытының нақты шығыны. Р↓Т – жұмыс уақытының қысқарту резерві. Тд – қосымша еңбек шығыны. Резерв өсімін орташа сағаттық өнімділіктің жұмыс күнінің жоспарлы ұзақтығына көбейтсек, резерв өсімінің орташа күндік өнімділігін аламыз. Егерде осы резервті бір жұмыскер уақытының жоспарлаған көлеміне көбейтсек, онда резерв өсімінің орташа жылдық өндірімін аламыз. Өнім шығысын жоғарлату резервін анықтау үшін, ол үшін орташа сағаттық өнімділікті көбейтеміз барлық жұмысшының жұмыс уақытының жоспарланған қорына. Р↑ВП = Р↑ЧВ * Тв Еңбек өнімділігінің резерв өсімін белгілі бір шара өткізу арқылы мына формуламен есептеуге болады. Р↑ПТхі = Р↓ЧР %хі / 100 - Р↓ЧР %хі Р↓ЧР %хі - жұмысшылар санының салыстырмалы қысқарту пайызы. [3, 12 б] Статистика тажірибесінде жумыс уакытынын елшем бірлігі ретінде адам-кун жане адам-сагат пайдаланылады. Адам-кун ретінде бір адамнын толык жумыс куні ішінде жумыска келуін есептейді. Статистикада жумысшынын істеген адам-куні деп онын жумыска келу саналады. Мунда онын жумыста каншама уакыт болганы есептелмейді. Толык кундік токтап калулар куні деп жумысшынын жумыска келіп, барак оган туелді емес жагдайларга байланысты жумыска кіріспеген кундер саналады. Касіпорын тізімінде турган жумысшы ушін жумыска келмеудін (неявка) адам-куні деп жумысшынын сол куні жумыс істеуіне тісті, алде тиісті еместігіне карамастан жумыска келмеген кундері саналады. Жумыс уакытын адам-кунмен есептеу жалпы жумыс куні ішінде болуы мумкін жумыс уакытынын шыгындалуын аныктап бере алмайды. «Істелген адам-кун» угымынын езі бул жагдайды тусіндіреді. Сондыктан, жумыс уакытын адам-кунмен есептеумен катар, адам-сагатпен деп есептеу енгізілген. Адам-сагатпен есептегенде накты жумыс істелген сагат саны жане жумыс куні ішіндегі ауысымішілік узілістер есептеледі. Статистикалык есепте адам-санатпен есептеу тек кана жумысшылар бойынша жургізіледі. Істелген адам-сагат деп бір адамнын накты жумыс істеген сараты саналады. Сонымен катар, жумыс режиміне байланысты істелеген адам-са аттын берілген жумыс сагатынан тыс тагайындалган (сверхурочный) турі болады. Тыс тагайындалган сагаттардын болуы касіпорынныц бапсыз жумысынын жене ендірісті уиымдастыруданы баска да жетіспеушіліктердін болуын керсетеді. Ауысымішілік узілістер жумысшылардын ауысым ішінде ендірістік міндеттерін орындамауын керсетеді. Жумысшылардын ауысым ішіндегі ондірістік міндеттерін орындамауынан тундайтын ауысымішілік узілістер ауысымішілік уакыт шыгындарына немесе ауысымшлік турып калуга жатады. Статистика тажірибесінде ауысымішілік турып калу деп жумыс куні немесе ауысым кезінде, узактыны 5 минуттен жогары болатын турып калу уакыты саналады. 1. Жумыс уакыты статистикасы Адам-сагат жане адам-кун бойнша жумыс уакытын есептеу маліметтері негізінде жумыс уакытын колданудын келесі керсеткіштері есептеледі: Жумыс кунініц орташа арифметикалык узактыны. Бір тізімдік жумысшыга келетін орташа жумыс кундерінін саны. 3. Бір тізімдік жумысшынын істеген орташа жумыс сагаты саны. Касіпорынданы жумыс уакытын колдану корсеткіштерініц жуйесі уакыттын кунтізбелік корын жіктеу, оган белінген топтар бойынша оны пайдаланудын есебі жане турлі елшем бірліктеріндегі езара байланысты катысты керсеткіштер аркылы курастырылады. Касіпорыннын жумыс чакытынын шекті ресурстарын курайтын к.нтізбелік уакыт коры жумысшылардын бір жылдагы кунтізбелік кундер санына кобейтіндісіне немесе жыл ішіндегі келген жане келмеген жумысшылардын соммасына тен. Еңбек ресурстарының қалыптасуын сипаттайтын негізгі құрамдас бөлігі – еңбекке қабілетті жастағы еңбекке қабілетті халық (жұмыс істейтін I-II топтағы мүгедектер мен жеңілдік жағдайымен зейнетақы алатын жұмыс істемейтін азаматтарды есепке алмағанда ұлттық заңнамада еңбекке жарамды деп қабылданған жасы жеткен тұлғалар), еңбекке жарамды жастан жоғары және жасөспірім тұлғалар (еңбекке қабілетті жасқа жетпеген тұлғалар). Еңбек әлеуеті – бұл еңбекке қабілетті халықтың санымен, оның кәсіптік білім деңгейімен және басқа да сапалы мінездемелерімен сипатталатын қазіргі уақытта бар және болашақта жобаланып отырған еліміздің, аймақтың немесе кәсіпорынның мүмкіндігі. Өндірісті тиімді ұйымдастыру қағидасы, әрине маңызды бірақ, басқарудың жаңа тәсілдеріне негізделген барлық мүмкіндіктерді жүзеге асыру адамдарға, олардың біліміне, біліктілігіне, мамандығына, тәртібіне, ынтасына, кәсібилігіне, шығармашылық қабілеттеріне тәуелді болды. Және еңбек нарығының осы келтірілген сапалары кәсіпорын қызметі нәтижесінің жоғары болуы мен оның нарықтағы бәсеке қабілеттілігіне бірден – бір ықпал етуші фактор болып табылады. Сондықтан да нарықтық экономикаға өтуге байланысты еліміздің көптеген өндіріс орындарының алдында еңбек нарығын мейлінше тиімді пайдаланып, олардың еңбек потенциалын пайдалануды арттыру мәселесі тұр. Жаңа онжылдық жаңа экономикалық өрлеу Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері атты Республика президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2010 жылғы 29 қаңтардағы жолдауының аса маңызды мiндетi – Қазақстанның барлық азаматтарының өмiр сапасы мен деңгейiн жақсарту, әлеуметтiк тұрақтылық пен қорғалуды нығайту. Ел халқы санының 2020 жылы 10%-ға өсуi үшiн мемлекет тарапынан барлық жағдайдың жасалатыны. Жолдауда «бiздiң мемлекеттiк әлеуметтiк саясатымыздағы басты басымдық халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету болып табылады. Сондықтан мен 2020 жылға қарай жұмыссыздық деңгейi 5%-дан, ал табыстары ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен халықтың үлесi 8%-дан аспайтын болсын деген мiндет қоямын. Әлеуметтiк қызметтер тек мұқтаж адамдарға көрсетiлiп, қазiргi заманғы стандарттар мен Қазақстандағы өмiр деңгейiне сәйкес болуы керек. 2015 жылға қарай базалық зейнетақы төлемдерi ең төменгi күнкөрiс деңгейi көлемiнiң 60%-ы деңгейiне дейiн өсiрiлiп, мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақылар мөлшерi 2010 жылмен салыстырғанда 1,2 есе арттырылуы тиiс» делінген. Еңбек және оның өркениетті дамудағы рөлін зерттеуде еңбек мәселесін қозғайтын барлық ойшылдар – біреуі қисынды дәйектілікпен, екіншісі – қарама-қайшылықта негізгі екі көзқарас қалыптастырды. Бірінші көзқарас: еңбек – «жасампаз және жеке тұлғаның даму көзі». Екінші көзқарас: «еңбек – адамның ең ауыр жүгі». Бұл қарама-қайшылық туралы Э. Фромм былай деп сипаттап жазды: «Еңбек етуді арқасында адамдардың сана-сезімі өсті, табиғаттан бөлініп, әлеуетті және тәуелсіз болып қалыптасты. Неғұрлым адамның еңбегі жетілген сайын, соғұрлым оның даралануы да жетілмек» [5]. Жұмысшыны жеке меншіктен бөлу тікелей еңбек жағдайы мен қорытындысын бөлуден немесе еңбек үрдісінен көрінеді. Еңбекті жекеменшіктен бөлу өткір талқылауды қажет етеді. Еңбекті бөлудегі қол жеткізуде жекеменшік түрі қарастырылады. Ағылшын оқымыстысы З. Бауман былай деп жазды: «Еңбек (labour) сөзі ағылшын тілінің Оксфорд сөздігіне сәйкес қоғамдастықтың материалдық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған физикалық күшін белгілеу үшін алғашқы рет 1776 жылы қолданылған». Әрі қарай ол 100 жылдан соң «labour» сөзінің мәні жаңа мазмұнмен толықтырылды деп көрсетеді: физикалық еңбек байлық көзі болып табылды [6]. Еңбек ресурстары ғылымның екі саласын — әлеуметтік саясаттың және еңбек үшін экономикалық ресурстар ілімінің негізін құрайды. Еңбек, еңбек нарығы және халықты жұмыспен қамту үшін экономикалық ресурстарды зерделеу мемлекеттік құрылым үлгісімен қарастырылады. Сондай-ақ, әлеумет бойынша жоғарғы құрылымның міндетті мемлекеттік үлгісімен әлеуметтік-экономикалық қатынастар мәселесін қарастырады. «Әлеуметтік» ұғым «қоғамдық» ұғымымен жиі шатастырылады. «Социология» латын тілінің «societies», яғни қоғам, грек тілінің «logos» — оқу деген сөзінен алынған. Экономикалық әлеумет тану мемлекеттің әлеуметтік қызметіне қатысты және қоғам мен жеке түсінік әлеуметтік құрылымындағы өзгерістерге байланысты әлеуметтік бағдарлы нарық экономикасын зерделейді. Әлеуметтік-экономикалық мән және Еңбек Ресурстарын Басқару (ЕРБ) қызметі жұмыс орындарын құрумен байланысты әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. «Ресурстар» — технология және әлеуметтік-экономикалық қатынастарды жүзеге асыруға болатын адамға қажетті материалдық және рухани игілікті алу көздері. Ресурстар негізгі үш топқа бөлінеді: материалдық ресурстар, еңбек ресурстары, оның ішінде интеллектуалды ресурстар, табиғи ресурстар. Еліміздің жаһандану жағдайында еңбек ресурстарын дамытудың ерекшеліктері мен қағыдаларының мәнін айқындай отырып, алдымен «адамдық ресурстар» және оның түсінігі «еңбек ресурстарын дамыту» түсініктерін анықтап алу қажет. жүктеу/скачать 38,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|