Улар . Уланулар. - Жоспары:
- 1. Улы заттар түсінігі, тізімі;
- 2. Улы заттар жіктелінуі және улану түрлері;
- 3. Улы заттардың ағзаға түсу жолдары және таралуы
Токсикологиялық химияда у деп организмге белгілі бір мөлшерде енгізгеннен соң, белгілі бір жағдайда ауру немесе өлімге әкелуге мүмкіншілігі бар химиялық зат.
Улану– улы заттың әсерінен организмдегі бұзылыстар. Ол денсаулықтың бұзылуын немесе өлім шақырады.
Улы заттар тізімі және жіктелінуі
- Бейорганикалық - концентрлі қышқылдар және негіздер, минералды тұздар, газ түріндегі хлор, бром, металдық қосылыстар – сынап, мышьяк, күміс, барий, хром т.б.
- Органикалық синтетикалық – көмірсутектер алифатты, галогенді және ароматты, алифатты спирттер, формальдегид, ацетон және басқа химикаттар - пестицидтер; Фенолдар, анилин туындылары
- 1. Кездейсоқ 2. Қасақана
- - медициналық - криминальды
- тұрмыстық - өз-өзіне қол жұмсау
- кәсіби (өндірістік)
Уланудың жіктелуі
- Органикалық табиғи – алкалоидтар – никотин, атропин, хинин, морфин, аконитин, коффеин және т.б.; жүрек гликозидтері, сапониндер, жыландар, буынаяқтылар, саңырауқұлақтар, жәндіктер, теңіз тұрғындары т.б биологиялық белсенді заттары,
- Дәрілік заттар – дұрыс қолданбағанда барлық тізімі.
Улы заттар жіктелінуі
- Табиғаты бойынша – бейорганикалық, органикалық, элементорганикалық;
- Алыну көзі бойынша – табиғи және синтетикалық, жартылай синтетикалық;
- Фармакологиялық әсері бойынша – белгілі ноотропты – наркотикті, психотропты т. б.
- Химикаттар, дәрілік заттар, пестицидтер т.б.- нитраттар, бензол, папаверин, эфедрин, хлорофос,метафос, севин т.б.
Улардың ағзаға түсу жолдары
- Энтералды – ауыз қуысы, тіл асты жолдары;
- Парентералды – тері, тыныс мүшелері, ине арқылы, вагиналды, ректалды ендіру.
- Пероралды – ауыз қуысы арқылы.
- Ингаляционды – тыныс жолдары арқылы.
- Перкутанды – қорғалмаған тері беті арқылы.
- Инъекционды - парентералды , жыландар, жәндіктер тістеуі.
- Дене қуыстары - тік ішек, сыртқы құлақ қуысы арқылы
Достарыңызбен бөлісу: |
