Книга предоставлена исключительно в образовательных целях

133
тұр ғы зып жат қа нын ес ти ді. Осы дай ын дық ты өз кө зі мен кө ру үшін То ми рис 
пар сы пат ша сы ның ал ды на Шұ ғы ла есім ді ел ші бо лып ке ле ді. Осы кез де су 
кө рі ні сі нен мы сал кел ті рейік.
Кир: Со ны мен атым Ш  ы ла де ші. То ми рис хан ша етек ті ні көр ке мі 
деу ші еді. Бі ра кө рік жа ы нан се ні мен те де сер ме екен?
Ш  ы ла: Екеу міз бір ана ны с€ тін іш кен ем шек тес, те лі ме ту ыс пыз. 
Со нан да бо лар, бір-бі рі міз ге  сас пыз.
Кир: Пат шай ым а ай та бар: пат ша лар ды пат ша сы на бас исін, же рін 
сау а а бе ріп, елі ете гі ме ке ліп ты ыл сын!
Шұ ғы ла бұ ған То ми рис хан шай ым ның көн бей ті нін ай тып, «Қан нан 
қо рық пай сың ба» де ген сұ рақ қоя ды. Хан өзі нің еш те ңе ден қо рық пай тын-
ды ғын ай тып мақ тан ған да, Шұ ғы ла оның қан жа рын сұ рай ды. Кир: «Оны 
қай те сің?»,  – де ген де Шұғыла: «Пат ша лар дың пат ша сы, мен де қор қы ныш 
се зі мі жоқ де ге нің қай да?», – дей ді. Сөз ден то сыл ған Кир амал жоқ, қан жа рын 
суы рып бе ре ді. Сол кез де Шұ ғы ла ала қа нын ке сіп, қа нын құ ты да ғы ша рап қа 
то сып тұ рып: «Біз дің да ла жұр тын да осын дай бәс бар. Бәс ке тек жү рек 
жұт қан дар ға на тү се ді. Мә, қан жа рың ды ал да, қо лың ды кес, кім бұ рын 
та мы рын ба сып, қа нын тоқ та тар екен, кү те лік», – дей ді. Осы лай ша бәс тік-
кен Шұ ғы ла: «Ажал дан соң да өмір бар. Үшін ші құ ты – ажал дың сы ба ға сы. 
Ен ді мі не, екеу міз қан мен де бір-бі рі міз ге бай лан дық», – дей ке ле, Шұ ғы ла 
бе лін де гі шар шы сын ше шіп, Кир дің қо лын та ңа ды. Ол шар шы ның екін ші 
ше ті мен өзінің қо лын та ңа ды. «Бұл ой ын емес. Пат ша лар дың пат ша сы, 
се ні қи на ған  – қан ның та суы. Қа ра құ сың нан қыс қан да сол. Мен се нің 
арам қа ның ды ағы зып тас та дым. Ен ді құр ат қа мін ген дей құл пы рып шы ға 
ке ле сің, ұй қың да қай та ора ла ды», – дей ді.
Ге ро дот тың «Та рих» де ген кі та бын да  Томирис Кир дің ке сіл ген ба сын қан 
тол ты рыл ған мес ке са лып жа тып: «Ей, қан құ мар, өмір бойы адам қа  н ына той-
май, су ша ша шып ке ліп едің. Ал ен ді о дү ние де де қан ға тоя тын бо ла сың. Се ні 
қан ға той ды рам деп уә де бер ген едім. Мі не, сол уә дем ді орын да дым», – де ген 
екен деп, патшайымның қайсар, ер мінезін көрсеткісі келеді.
Ал пьеса да То ми рис Кир дің басын торсыққа салып: «Аң са ға ның сақтың 
қаны еді, торсықты парсының қанына толтырыңдар да, еліне қайтарыңдар, 
қанып ішсін де, жаны жай тапсын!» деп айтады. Абай «Ес кен дір» поэма сын да 
Ес кен дір ді «бас сүй ек» ар қы лы тәубесіне келтір се, мұн да да сон дай идея бар. 
То ми рис «Адам қа нын төк пейік. Біз ме кенжай ымыз ды тас тап, үш күн дік 
жер ге ке тейік. Сен өзі ңе ке рек дү ние-мү лік тің бә рін алып, бей біт жол мен елі ңе 
қайт » де ген хат жі бер се де, Кир оған құ лақ ас пай ды. Қа си ет ті қа ра жер дің адам 
қа ны на бөк ке ні Кир ді тол ған дыр май ды, оның мас са гет тер же рін тал қан дап, 
әрі қа рай Қы тай ға ау ыз сал мақ ойы болады.
Аңызда То ми рис тің он ал ты жас та ғы жал ғыз ұлы Спар га пис ті тұт-
қын ға тү сір ген Кир сақ пат ша сы ның өзі не тұр мыс қа шы ғу ын талап ете ді. 
Оның ай ла кер ұсы ны сы на ке лі сім бер ме ген То ми рис ке кек тен ген Кир ба-
ла ны тұт қын нан бо сат пай, со ғыс жа рия лай ды. Мұн дай қор лау ға шы да ма-
ған Спар га пис өзін-өзі өл ті ре ді. Осы оқи ға дан кей ін он сыз  да сақ да ла сын 
жау лау ға бет ал ған Кир пат ша ның қа лың қо лы мен қыр ғын шай қас бо лып, 
То ми рис жау ды тас-тал қан етіп же ңе ді. Ал пьесада Кирдің басын Томирис-
ке Балхаш әкеледі.

жүктеу/скачать 3,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: