Көміртек элементі
Төрехан Ақниет
9 топ
Райымқұлова Мадина
01
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық
университеті
04
КІРІСПЕ
Көміртек-ең көне белгілі элементтердің бірі жəне
оның ашылуын бір адамға жатқызуға
болмайды. Оны адамдар мыңдаған жылдар
бойы көмір мен күйе түрінде қолданған.
Дегенмен, көміртекті элемент ретінде Заманауи
түсіну ғасырлар бойы əртүрлі ғалымдардың
еңбектеріне негізделген.
Шығу тегі:
Көміртек-
əлемдегі ең көп таралған элементтердің
бірі жəне Жердегі тіршілік химиясында іргелі рөл
атқарады. Оған қоса адамзатқа көмір, күйе түрінде
ерте заманнан белгілі. 1780 жылы А.Лавуазье
көміртектің табиғатын зерттеді. Оған латынша
«карбонеум» көмір деген атау 1827 жылы берілді.
05
Көміртегі күйлері:
Көміртек әртүрлі физикалық және
химиялық қасиеттері бар бірнеше
түрлі формаларда немесе
аллотроптарда болуы мүмкін.
Көміртектің ең көп таралған
аллотроптарына мыналар жатады:
03
Алмаз
Карбин
КӨМІРТЕК
ТҮРЛЕРІ
ең қатты зат, бұрғылар жасау
үшін,
қырланған алмаздан бриллиант
әзірленеді
Графит
Май тәрізді жылтыр сұр түсті
жұмсақ зат,
қарандаш өзегі мен
электродтар дайындауда
қолданылады
Қара түсті ұсақ кристалдық ұнтақ.
Жартылай өткізгіштік қасиеті бар.
Қаттылығы графиттен жоғары.
Фуллерен
Олар көміртектің белгілі бір
сандарынан
С60,С70 және т. б тұратын
тұйықталған құрылымдар.
Маңыздылығы:
Көміртектің коваленттік байланыстар арқылы
қосылыстардың кең спектрін түзу қабілеті
құрамында көміртек атомдары бар қосылыстарды
зерттейтін органикалық химияда орталық болып
табылады. Органикалық химия өмірлік
процестерді, фармацевтикалық препараттарды,
полимерлерді жəне т.б. түсіну үшін өте маңызды.
Алынуы
Көміртек ағашты ауасыз ыдырату арқылы
органикалық заттардың көмірленуі
нәтижесінде түзіледі
Көміртек əртүрлі табиғи формаларда кездеседі,
соның ішінде:
Карбонаттар:
карбонаттар-құрамында Карбонат
ионы (CO3^2 -) бар жəне жер қыртысында
кездесетін минералдар мен тау жыныстары.
Мысалдар əктас пен доломит болуы мүмкін.
Қазба отындары:
көміртегі көмір, мұнай жəне
табиғи газ сияқты қазба отындарының негізгі
құрамдас бөлігі болып табылады.
Биомасса:
көміртек өсімдіктер мен жануарлардың
ұлпаларында болады, тірі организмдердің негізгі
бөлігін құрайды.
Атмосфера:
көмірқышқыл газы (CO2) Жер
атмосферасындағы із газы болып табылады жəне
парниктік эффект пен климатты реттеуде шешуші
рөл атқарады.
04
Көміртек-атмосфера, мұхиттар, құрлық жəне тірі
организмдер арасындағы көміртегі алмасуын
қамтитын көміртегі циклінің негізгі элементі. Бұл
цикл жердің климатын реттеу жəне тіршілікті
қамтамасыз ету үшін өте маңызды.
Тұтастай алғанда, көміртек Табиғат əлемінде
əмбебап жəне іргелі элемент болып табылады,
адамның ашылу тарихына бай жəне біздің
планетамыздағы тіршілікті сақтауда маңызды
рөл атқарады.
ҚОРЫТЫНДЫ
05
06
РАҚМЕТ!
Достарыңызбен бөлісу: | 
