көзқарас еді. Олар Шарлоттаның жанарынан беймаза, кездей- соқ тіршілікке толы Ресейді басқа қырынан көріп, оны еріксіз тани түсуге ынтығатын. travers son regard, ils observaient un pays
meconnaissable, carjuge par une etrangere,
parfois naive, souvent plus perspicace
qu'eux-memes. Dans les yeux de Charlotte
s'etait reflete un monde inquietant et plein
d'une vente spontanee - une Russie insolite
qu'il leur fallait decouvrir24.
Ұлы Вильгельм фон Гумбольдт сөзінен де үзінді келтіре ке-
тейік: «Тілдердің әртүрлілігі арқылы алдымызда әлемнің танып
білуге болатын сан түрлі байлығы ашылады; тілдер ойлау мен
қабылдаудың түрлі тәсілдерін нақты әрі дәл беретіндіктен, адам
болмысы да ашыла түседі».25
ІІІет тілін білмейтін тіл өкілдері, әдетте мәдениеттер қақтығы-
сын да, тілдер қақтығысын да көрмейді.
Бұл қақтығыс әртүрлі деңгейде көрініс береді. Сондықтан оны
зерттеу, әсіресе бұл қиындықтар коммуникацияға қатысушылар-
дан, оның ішінде шет тілін оқыту процесіне қатысушылар - оқы-
тушы мен оқушыдан жасырын тұрған жағдайда аса маңызды.
Ал тілдің сыртқы ортаға тура әрі тікелей шығатын бөлігі лексика
болғандықтан, қақтығыстар лексикадан біршама анық байқалады.
ІІІет тілде жаңа сөз үйренсеңіз, оның ана тіліңіздегі баламасын
білсеңіз, қолдануға асықпаңыз. Себебі әр сөз белгілі бір ұғымды,
уғым затты немесе шынайы өмір құбылысын, яғни бөгде, бөтен өмір-
ді білдіретінін ұмытпаңыз. Қолдану сөзіне мән беріп қараңызшы: дәл
сөйлесу процесі жасалуы кезінде, яғни сөйлесім әрекетінің белсенді
дағдылары (айтылым, жазылым) жүзеге асқанда мәдени кедергі, мә-
дени компонент, меңгерілетін тіл әлемі туралы мәдени аялық білімнің
болуы мәселелерінің өзектілігі артады. Үйреншікті әлдекім құрастыр-
ған мәтіннен сөз мағынасын анықтап білумен шектелмей, сол мәтінді
өзің қурастыру үшін сөз мағыналарын біліп қана қою жеткіліксіз, әр
сөздің астарында не жатыр, зат-ұғым туралы тіл шынайы қарым-қаты-
нас құралы ретінде қолданылатын әлемдегі оның орны мен қызметі
туралы білу аса қажет.
Тілді пайдаланудың белсенді дағдылары - айтылым мен жа-
зылымды, яғни сөйлеуді қалыптастырудың ең шешуі қиын проб-
лемалары тек екі не одан көп тілді білу деңгейінен кейін айқында-
лады. Бұған тілдегі сөздердің лексикалық тіркесімділігі, сондай-ақ
лексикография, қатысымдық синтаксис және басқа да көптеген
мәселелер жатады (II б., 2-т., 2§).
Ресейде шет тілі ана тілмен, төл мәдениетпен салыстырылып,
сондай-ақ русистикамен байланыста оқытылуы қажет деуіміз-