Коммуникация
Ашық, назар аударатын патрио
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1.
Ашық, назар аударатын патрио тизм. Алдыңғы тарауда патриотизмді ашық сөзбен жеткізу ағылшын тіліне қарағанда орыс тіліне тән екені айтылған. Бул жерде ағылшын тілінің британдық нусқасына қа- тысты айтып отырмыз. Америкалық нусқа британдық нусқаға қарағанда орыс тілі- не барынша жақын. Америкалықтардың отанға деген қатынасы британдықтарға қа- рағанда сезімге толы. Америкалықтар ота- нына she [ол] деп, оны кейіптейді: Where America was and where she is now (Америка қайда еді, қазір ол қайда]. Тек америкалық мәтіндерден ғана mother country [отан- ана] дегенді кездестіруге болады, кейде our country [біздің ел] деген қолданыс та соларда кездеседі.1 Орыстар мен америкалықтардың отанға деген қатынасының уқ- сас жақтары көп болғанымен, «отан» деген уғымдарының өзінде айтарлықтай айырмашылық бар. Орыстар үшін бұл туып өскен жер, 'С м .: To the Youth of Ja p an // W. Faulkner. Essays, Speech es and Public Letters. Ed. by Jam es B. M eriwether. New York, 1965, p. 8 2 -8 6 . 24 i 16-264 родина /отан/ сөзінің өзі родить /туу/ деген етістіктен шықңан. Ре- сейде «отырықииылық» жағымды, оң нәрсе ретінде саналады, сон- дықтан тұрғылықты жерді жетіскеннен тастап кетпейді, бұл - әдетте психологиялық жарақат. Америкалықтар тұрғылықты жерін жиі әрі еш қиналмастан ауыстырады, баспасөз бетінде қызық статистика- лык мәлімет келтіріледі: орта есеппен алғанда, америкалықтар 35 жасқа дейін жұмысы мен үйін 9 рет ауыстырады екен! Бізге муны түсіну қиын, біздің қоғам бір жерге тұрақтап, тамырын жая алмаған ондай «жолы болмаған адамға» аяушылықпен қарар еді. Америка- лықтар үшін бұл белсенді өмір салтын көрсететін қалыпты жағдай. Сондықтан олар үшін дәл қазір тұрып жатқан жері «отаны» болып есептеледі. Орыстар үшін «бүкіл әлем - бөтен, тек отанымыз - пат- шалықтай»» /«целый мир чужбина, отечество нам - Царское село»/. Дәл А.С. Пушкиндей, ойымыз бен құндылықтарымызды дөп басып ешкім айта алмаған. Уильям Фолкнер өзінің жапон жастарына үндеуінде Америка ту- ралы: my country, the United States, my part of America [менің елім, Құрама Штаггар, Американың мен жақ бөлігі]; my country, the South, my side the South [менің елім, Оңтүстік, Оңтүстіктің мен жақ бөлігі]; our land, our homes [біздің жер, біздің уй] деп қайталаудан танбайды. Сонымен, америкалықтар our country [біздің ел], ал орыстар - бул ел деген қолданысқа көшті. Отанның сұлулығына тамсанудан туындаған America the beau tiful [Америка сулу] деген қолданыс та бар. Зер салып қараңызшы: beautiful America [сулу Америка] емес, America the beautiful [Аме рика сулу] - Ivan the Terrible [Иван Грозный], Peter the Great [Ұлы Петр], Nicholas the Second [Екінші Николай] деген патша аттары мен лауазымдары салтанатты түрде берілген атау. Елді кейіптеу арқылы оған деген жеке адамдардың сезімі күшейтіледі. Америкалықтардың атақты ураны Proud to be American [Амери- калық екеніме мақтанамын] Кеңес үкіметі кезіндегі Советское, зна чит отличное /Кеңестік болса, керемет/ атты ұранмен үндес. «Proud to be American» ұранының қамтыған ауқымы таңғалардық. Мәсе- лен, осы уран жазылған ашық хаттарды, кәдесыйларды, кеудеше- лерді, футболкаларды, тіпті осы атаумен шыққан кітаптар сериясын да кездестіруге болады. Кеңесүкіметі кезіндебіздедеосындайөзжетістіктеріміздіашық, даурыға насихаттау болған. Батыс, әсіресе АҚШ бізді осы үшін әжуа ететін, өзіміз де мұны анекдоттарымызда («Россия - родина сло нов» /Ресей - пілдер отаны/), әндерімізде («и даже в области ба лета мы впереди планеты всей» /Тіпті балеттен де бүкіл ғаламшар алдындамыз/) күлкіге айналдыратынбыз. Бұрын қалай жетістікте- ріміз бен артықшылықтарымызды айтып айғайласақ, постсоветтік 242 кезеңде, керісінше, дәл сондай энтузиазммен кемшіліктеріміз бен осал тұстарымызды айтудан, жазудан танбадыц. Америкалықтар өз устанымдарына берік болып шықты, олар қазір де «Proud to be American» деуін жалғастыруда. Ағылшын- дардың «proud to be English, proud to be British [ағылшын екеніме мақтанамын, британдык, екеніме мақтанамын]» деп айғайлап, өздерін мадақтауларына олардың улттық мінезі жібермейді. Бул турғыда олардыңөз әдіс-тәсілі бар (қараңыз: II б., 1-т., 5). Міне, бул жайында Валерий Ганичев былай деп жазады: «Иә, ағылшынның жоғары дәрежелі саясаткерлері аса білімді әрі мақсатшыл. Реті кел- ген жердің бәріне өз одақтастарын, апологеттерді, англофилдерді (бізде русофил сөзі - билік пен баспасөздің ең жаман (балағат) сөзі) «кіргізуге» дайын түрады».2 Бір қызығы, біздің Ресейде үгіт-насихат («Советское, значит, от личное» /Кеңестік болса, үздік, «у советских собственная гордость» /кеңестіктердің өз ожданы бар/, «великий могучий Советский Союз» /Ұлы да алып Кеңес Одағы/) кеңес адамы екеніңді мақтан етуге үйрететін, алайда өз ұлтыңмен мақтану туралы тұспалдап болса да айтылмайтын. Ресей «орыс екеніме мақтанамын» деген сөзді Александр Суво ров кезінен бері естімеген шығар. Америкалықтар өз еліне деген асқан адалдығы мен берілгенді- гін насихаттауға келгенде бәрінен асып түседі. Бүкіл әлемге белгілі тауар белгісіндегі Made in USA [АҚШ-та жасалған] деген сөз Crafted with pride in USA [АҚШ-та мақтанышпен жасалған] деген даурықпа сөзбен алмастырылған. Осы даурықпа жолдардың авторы тауар белгісіне өз сөздері жазылған арзан және сапасыз шұлықты әйгілі «Target» дүкенінен кездестірген екен. жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|