27
Қазақстан экономикасын трансформациялаудың негізгі аспектілері
яғни шикізатты қайта өңдеу секторынан бөлуге ниетті
5354,
. Мұндай страте-
гияның үлгісі 2015 жылдың желтоқсан айында
«CEFC China Energy Company
Ltd.» қытай компаниясының 4 миллиард долларға ҚазМұнайГаз Интер-
нэшнл (KMGI) компаниясын сатып алуы болып табылады
55
. Бұған
ҚМГ-ға
тиесілі Қара теңіздегі (Румыния) «Petromidia» мұнай өңдеу зауытын сату
да жатады. Бұл іс-шараға 2016 жылы жекешелендіру бағдарламасының
аясында Павлодар, Атырау және Шымкент қалаларында ескі үш мұнай
өңдеу зауыттарымен сауда- саттық өткізу де маңызы жағынан тең келеді
56
.
2012–2014 жылдардағы қайта жаңғыртуға қарамастан, бұл зауыттар
қазақстандық мұнай өнімдерінің нарығына сұранысты қанағаттандыра
алмайды, оны 2017 жылдың жаз мезгілінің соңында болған жағдай дәлел-
деді. Оның орнына, 30%-ға жуық жалпы сұраныстың тапшылығы Ресей
Федерациясының импорты есебінен жабылады
57
. Сонымен қатар, жаңа
МӨЗ жаңғыртуға және салуға салынған инвестициялар Ресейге экономи-
калық тәуелділікті қысқартып қана қоймай, сондай-ақ Еуропаға жоғары
октанды бензин немесе керосин сияқты жоғары сапалы мұнай өнімдерін
экспорттауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты экономикалық және
геосаяси тұрғыдан бизнес- стратегияны сын тұрғысынан қайта қарас-
тыру керек.
53
Авторлық ескертпе: Апстрим: шикі мұнайды өндіру; Мидстрим:
мұнайды тасымалдау;
Даунстрим: шикі мұнайды қайта өңдеу (рафинерия);
54
«ҚазМұнайГаз» 2016: «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ 2025 жылға дейінгі даму стратегиясы,
01.03.2016 ж. ҚазМұнайГаздың» ішкі стратегиялық құжаты.
55
Коэн, Ариэль 2016: Қазақстанның мұнай және газы: қуатты серіктестік әлеуеті, Таяу
Шығыс
институты, 04.04.2016, http://www. mideasti. org/sites/default/files/Cohen%20Op-Ed.
pdf [17.01.2017].
56
Коңырова, Күлпаш 2015: Қытай қазақстандық мұнай өңдеу зауыттарын сатып
алуды ойластырып отыр, NEWEUROPE, 11.11.2015, https://www. neweurope. eu/article/
chinamullsbuying-kazakh-oil-refineries/ [17.01.2017].
57
kazinform 2014: Қазақстан Ресейден түрлі отын өнімдерінің 30% импорттайды, kazinform,
05.11.14: http://www.inform.kz/en/kazakhstan- imports-up-to-30-of-various-fuel-products-
from-russia_a2713663 [17.01.2017]
28
Қазақстан экономикасының трансформациясы
1992 1994 1996 1998 2000
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Шикі
мұнайды өндіру
Шикі мұнайды экспорттау
Қайта өңделген мұнай мөлшері
Шикі
мұнайды тұтыну
Достарыңызбен бөлісу: