Қан сары суындағы жалпы билирубиннің мөлшері- 8-20 мкмоль/л
Тікелей емес билирубин-75-100 %
Тікелей билирубин-0-25 %
Тікелей билирубин қанда көбейсе, ол бүйрек арқылы өтіп, зәрде пайда болады.
Тікелей емес билирубин альбуминмен байланысқан, бүйрек арқылы өте алмайды.
Қандағы жалпы билирубиннің мөлшері 35 мкмоль/л –ден көп болса тері, кілегей қабаттар, коньюктива сары түске боялады.
Сарғыштанудың түрлері:
1-Механикалық (обтурациялық, бауыр асты)
2- Гемолитикалық (бауыр үсті)
3- Паренхиматозды (бауырлық)
Сарғыштану
Механикалық сарғыштану
Өт ішекке түспейді (өт жолдарында тас немесе ісік пайда болғанда).
Қанда тікелей билирубиннің, холестериннің, өт қышқылдарының мөлшерлері жоғарлайды. Зәрдің түсі қара-қоңыр (сыра тәрізді). Нәжістің түсі - ақшыл-сұр.Терінің түсі-қою сары, тері қышиды. Теріде жиналатын өт қыш-ры нерв ұштарын тітіркендіреді.
Гемолитикалық сарғыштану
Эритроциттердің гемолизі жоғарлағанда байқалады.
Қанда тікелей емес билирубин .
Нәжістің түсі қою қоңыр (стеркобилин көп).
Зәрдің түсі өзгермейді.
Қандағы эритроциттер мен Нв мөлшері .
Терінің түсі-лимон-сары түсті (сарғыштану мен анемия), көк бауыр үлкейген.
Жаңа туған балалардың физиологиялық сарғыштануы
Ол 2 апта өткенде жойылады.
Себебі: жаңа туған балаларда бос билирубинді тікелей билирубинге айналдыратын фермент УДФ-глюкуронилтрансфераза жеткіліксіз болғандықтан пайда болады.
Шала туған балаларда сарғаю ұзақ уақыт сақталады, оларда НвҒ НвА-ға айналуы баяу жүреді.
Паренхиматозды сарғыштану
Бауыр жасушалары вирустармен, әр түрлі улы заттармен зақымданғанда дамуы мүмкін.
Қанда тікелей және тікелей емес билирубин жоғарылайды.
Нәжіс түссізденеді.
Зәр қоңыр түсті болады. Зәрде уробилин (мезобилиноген) пайда болады.
Несеп қышқылының түзілуі
Несеп қышқылы- нуклеопротеидтер алмасуының соңғы өнімі. Бауырда түзіледі.
Ол пуриндік негіздердің гидролитикалық дезаминдену реакцияларында түзіледі.
Қандағы несеп қ-ның көбеюі гиперурикемия деп аталады. Бұл подагра ауруға шалдықтырады.
Несеп қ-лы суда ерімейді, оның натрий тұздары буындарға жиналып қабынуына әкеледі. Бүйректе тастар түзілуі мүмкін.
Подагра ауруының себептері
Кейбір ферменттердің жетіспеушілігі кезінде; етті, қызыл немесе кара балық уылдырықтарын көп жегенде болады.
Эстрогендердің антиурикемиялық әсері бар. Подаграмен ауратын адамдардың 95% ер адамдар болады. Буындардың сіңірлерінде, синовиалды қабықтарда, тері асты клетчаткада подагралық түйіндер пайда болады. Жедел артриттер дамиды.
Белоктар алмасуының соңғы өнімдері
СО2 (көмір қышқыл газы)
Н2О (су)
Мочевина
Билирубин
Аммоний тұздары
Креатинин
Несеп қышқылы
Жұп күкірт және глюкурон қышқылдарының эфирлері (шіру өнімдерінің залалсыздануы).
