15.Абай қазақтың ұлы ақыны және ойшылы ретінде Абай Құнанбайұлы қазақтың ұлы ақыны және ойшылы.Абай 1845 жылы 10 тамызда Семей облысының Шыңғыс тауында (қазіргі әкімшілік бөлініс бойынша) Қарқаралы округінің аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған.Абайдың әулеті ақсүйектер болса, атасы Өскенбай мен арғы атасы Ырғызбай олардың әулетінде билеуші, билер ретінде үстемдік етті. Балалық шағынан басталған ауызша халық шығармашылығы мен үй тәрбиесіне бастама Имам Ахмед-Ризаның медресесінде жалғасын тапты. Бұл кезде Абай орыс мектебінде оқиды, бес жылдық оқуынаяқтағанда өлең жаза бастайды.Философия, деп жазды Гегель, — ойға батқан дәуір. Бірақ ойдағы дәуірді түсіну үшін, ол үшін сөздің жоғары мағынасында ойшыл болу керек. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы осындай ойшылдардың бірі. Абай Құнанбаев болды.Ойшыл демекші, біз монах сияқты жасампаз, тар камераға қамалып, көне қолжазбаларға үңіліп, одан қоғам дамуының кейбір маңызды заңдылықтарын шығарып алуға тырысатын адамды айтпаймыз. Абай ойшыл ретінде қазақ қоғамының элитасына жататын болса да, қарапайым халықтың мұң-мұқтажынан ешқашан қоршалған емес, керісінше, ойшыл ретінде өз халқы қандай өмір сүрсе, соны өмір сүрген, оның азабын тартқан. ауыртпалық, оның айырылуынан зардап шекті. Халқының қуанышы аз еді, қалай өмір сүріп, рахаттанар еді? Абайдың ерлігінде, оның бүкіл өмірі нағыз ерлік болды, өйткені ол өз халқының мүддесі үшін өмір сүрген, азабы, өзгенің емес, қарапайым қазақтың, Абайдың – ойшыл, Адамның үлкен жүрегінде азаппен жауап берген. бай өз Отанының ойшылы, патриоты ретінде байлықты, ең алдымен, малды көбейтуді көздеген жоқ, жүрегі қан жылады, өйткені ол өз халқының мұң-мұқтажын, қолында бар дүниемен қанағаттануға деген ұмтылысын тым жақсы білген. өзі үшін ұйымдастырды. Абайдың жалпыадамзаттық жүйесінде өнегелі үлгі мен тілге бірінші кезекте мән беріледі. Ана тілі арқылы үлкен әлемге терезе ашылады, деп атап өтті ойшыл, адамзат пен көзқарас кеңдігі басқа халықтардың тілдерін зерттеуді міндеттейді, өйткені адам ойшылы тек осы арқылы ғана өзінің данышпандарымен байланысын сезіне алады. әлемдік рух.