Курс – II семестр
жүктеу/скачать 495,83 Kb.
|
Адам және жануарлар морфологиясы физиологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Судың
- Адамның мақсатты іс- əрекеті
- Өбу физиологияс ы
- Қорытынды
- 7. Практикалық сабақтың методикалық нұсқаулары 1 қозу физиологиясы 1 организмн!ң физиологиялық функцияларын
7. Практикалық сабақтың методикалық нұсқаулары 1 қозу физиологиясы1 организмн!ң физиологиялық функцияларын зерттеу тəсілдері организмнің физиологиялық функцияларын зерттеуде эксперименттік жөне клиникалық физиология көптеген төсілдерді қолданады. классикалық төсілдермен қатар электрофизиологиялық тəсілдер кеңінен қолданыла бастады. физиология экспериментті ғылым ретіңде дүниеге келді. расырлар бойы эксперимент нөтижесінде жинақталған материалдар қазіргі физиология ғылымының тууы мен дамуьшда аса зор маңызды роль атқарды. физиологияның дамуының бастапқы кезеңдерінде зертгеу жүмыстарының негізгі тəсілдері сырттай байқау арқылы жүргізілді. жаратылыстану мен техниканың сол кездегі мешеулігі бүдан басқа тəсілді қолдануға мүмкіндік бермеді. соған қарамастан қан айналысыньщ жалпы схемасы (у.гарвей); капиллярлар (г.м.малышги); рефлекторлық жүмыс приңциптері (р.декарт); материяның сақталу заңы (м.в.ломоносов); "жануарлар тоғы" (л.л.гальвани) туралы жаңалықтар "сырттай байқау" өдісімен ашылды. қазіргі дөуірде физиологиялық эксперименттерде организмдегі кептеген функциялар мен езгерістерді тіркеу үшін аса күрделі приборларды қолданады. мүндай қадамдар организм функциясының динамикасы, олардың езара байланыстары, өзара өсерлері мен бейімделушілікке байланысты мінез-қүлықтың жиынтығы туралы толық мағлүматтар алуға мүмкіндік береді. тітіркендіру əдісі. бүл өдісті қолдану арқылы түрлі органдардың функциональдық маңызын зерттеуге мүмкіндік туады. мысалы, химиялық, механикалық немесе электр тоғымен органдардьі тітіркендіре отырып олардың жауап реакцияларьш, нерв процестерінің пайда болуы мен таралуы туралы заңдылықтарды байқауға болады. лаборатория жағдайында электр тоғымен тітіркендіру кеңінен қолданылуда. бүл əдісті қолдану барысында нейро-физиология саласында ірі-ірі жаңалықтар мен заңдылықтар ашылды. жеке бөліп алу əдісі /изоляция/. физиология ғылымьшың дамуының бастапқы этаптарында органдардың қызметін оларды денеден жекелеп беліп алу əдісі арқьшы зерттеді. органдарды жартылай бөліп алу денервациялау арқылы жүргізіледі. ол үшін зерттелетін органдарды басқа органдар мен жүйелерден нерв арқылы байланысын бүзады да қан тамырларыьілы байланысы сақталады денервациялаудың негізгі төсілі - көзге көрінетін талшықтарының бəрін кесу. бірақ, нерв талшықтарыныңйбіреулері қан тамырларының бетінде жатса, екінші біреулеріолардың қабьфғаларын қүрайтын қабаттардың астында жөне органдардың фиброздық капсулаларының терең қабатында орналасулары мүмкін. органдарды толық бөліп алу үшін қантамырларымен органдар капсулаларьш 5- 10% фенол ерітіндісімен өндейді. бүл ерітінді белок компоненттерін, соның ішінде нерв элементтерін қайтымсыз денатурациялайды. бүл əдіс бүйрек, көкбауыр т.б органдарды жартылай бөліп алу өдістерінде кеңінен қолданады. жеке органдардың организмнен тыс уақыт қызмет атқаруында оларға белгілі бір орта жағдайын туғызу қажет. ол үшін органдарды ылғалды камерада сақтайды немесе оларды қанмен, болмаса 37°с жылытылған қан алмастырғыш затпен перфузиялайды. перфузия өдісін дүрыс қолдану үшін органдарды қаннан тазарту қажет. қаннан тазартпаса үсақ тамырларда тромбоза пайда болуы мүмкін. орталық нерв жүйесінің кейбір бөлімдерін бұзу, экстирпациялау жəне беліп алу əдістері. бүл өдістерді қолдану арқылы ортапық нерв жүйесінің осы белімдерінің функциональдық маңызы мен олардың езара əрекеттесулері туралы мағлүматгар алуға болады. орталық нерв жүйесін бүзу түрлі өдістермен іске асырылады: механикалық (инемен, скальпельмен), термикалық (мүздату немесе тканьдерді термокоагуляциялау), электрлік (орталық нерв жүйесін жекелеген бəлімдерін электролитпен бүзу, электрод арқылы электр тоғын жіберу арқылы), рентген жөне лазерлік сəулелер мен ультрадыбыстар жіберу арқылы. аталған өдістердің барлығы хирургиялық жолмен немесе наркоз арқьшы жүргізілетін өткір (острый) төжірибе кезінде қолданылады. мүндай төжірибелер жануарларды қинаумен қатар қалыпты физиологиялық процестердің жүруін бүзып, жануарлардың өлуіне өкеп соғады. бүл жөнінде физиологияға и.п.павлов енгізген хирургиялық-созылмалы өдіс ерекше орын алады. бүл тесіл нөтижесінде операциядан жазылған жануарларға үзақ уақыт төжірибе жасау арқылы физиологиялық зерттеулер жүргізуге болады. егер и.п.павловқа дейінгі физиология бүтін организмді жеке бөлшектерге, органдар мен процестерге жіктейтін аналитикалық ғылым болып келсе, и.п.павлов организмді сыртқы ортамен байланысты қарайтын жаңа физиология жасады. бүл үшін и.п.павлов арнайы методикалық өдістер үсынды: алдын ала фистула қою, бездер жолын сыртқа шығару т.б. жүктеу/скачать 495,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|