Курстық ЖҰмыс пәні: Экономика негіздері Тақырыбы: Темір жолдағы эксплутациялық шығындар
І.2 Пайдалану шығындарының жіктелуі
жүктеу/скачать 48,32 Kb.
|
| І.2 Пайдалану шығындарының жіктелуі
Темір жолдарды пайдалану шығындары негізгі және жалпы шаруашылық, тікелей және жанама, тәуелді және қозғалыс көлеміне тәуелді емес болып жіктеледі. Негізгі шығындарға тікелей тасымалдау процесімен байланысты шығындар жатады, жалпы шаруашылық шығындарға өндіріске қызмет көрсету және экономиканы басқару шығындары жатады. Негізгі шығындар өз кезегінде экономиканың әрбір саласына тән шығындарға және экономиканың барлық салаларына ортақ шығындарға бөлінеді. Мысалы, вагон шаруашылығы үшін нақты негізгі шығындарға жүк вагондарын ағымдағы және деполық жөндеуге кеткен шығындар және т.б. Темір жол шаруашылығының барлық салаларына ортақ негізгі шығындарға мыналар жатады: тасымалдау шығындары (өндірістік және шаруашылық қажеттіліктерге қолданылатын материалдарға қатысты үлесте); өндірістік персоналдың жұмыс істемеген уақыты үшін жалақысы (демалыстарға ақы төлеу, мемлекеттік міндеттерді орындау уақыты, мәжбүрлі түрде жұмыстан босату уақыты, кәсіпорындар мен ұйымдардан олардың қайта құрылуына, қызметкерлер санының қысқаруына байланысты босатылған қызметкерлерге төленетін төлемдер және т.б.); өндірістік персоналға берілген формалық киім құнынан жеңілдік; өндірістік персоналдың әлеуметтік қажеттіліктеріне аударымдар; еңбекті қорғау және өндірістік санитария шығындары; өндірістік мақсаттағы құны төмен және тозған заттардың тозуы және т.б. Жалпы шаруашылық шығыстар басқару аппаратын ұстау шығындарынсыз және басқару аппаратын ұстауға арналған шығыстарсыз жалпы шаруашылық шығыстарға бөлінеді. Басқару аппаратын ұстауға арналған шығыстарсыз жалпы шаруашылық шығыстарға басқару аппаратына жатпайтын персоналды ұстауға арналған шығыстар (өндiрiс учаскелерiнiң, цехтардың және басқа да мамандардың, босатылған бригадирлердiң қызметкерлерiне еңбекақы төлеуге арналған шығыстар) жатады; жалпы мақсаттағы ғимараттарды, құрылыстарды және мүкәммалдарды күтіп ұстау және ағымдағы жөндеу; жөндеу қорын құру резервіне шегерімдерге жалпы шаруашылық мақсаттағы негізгі құралдардың амортизациясы; жалпы салалық маңызы бар ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды орындау үшін бюджеттен тыс қорға аударымдар, инвестициялық қорға аударымдар, банк несиелері бойынша төлемдер және т.б. Басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын шығындарға еңбек шығындары, іссапарлар және басқа да шығыстар жатады ( әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар, материалдық шығындар, амортизациялық аударымдар және автомобильдер мен оларға арналған гараждарды күрделі жөндеуге арналған резервке аударымдар және т.б.). Тікелей қоңыраулар - бұл белгілі бір өнімді әзірлеуге немесе белгілі бір жұмыс түрін орындауға байланысты және сондықтан тікелей (тікелей жолмен, қосымша есептеулерсіз) өнімнің немесе жұмыстың белгілі бір түріне жататын шығындар. Жанама шығындар – бұл өнімнің бірнеше түріне жататын және сол немесе басқа өнім түріне немесе тікелей жолмен емес, қосымша есептеулер нәтижесінде бөлінетін шығындар. Мысалы, жолды басқару шығындарын тек жүк немесе жолаушылар тасымалына жатқызуға болмайды, өйткені жол құралдары жүк және жолаушылар тасымалына да қызмет етеді. Бұл экономиканың шығындары жүк және жолаушылар тасымалына сәйкес есептегіштерге пропорционалды түрде бөлінеді. Тәуелді шығындарға жұмыс көлеміне немесе қозғалыс көлеміне тікелей пропорционалды өзгеретін шығындар жатады. Жұмыс көлеміне немесе қозғалыс өлшеміне аз тәуелді шығындарды шартты түрде тәуелсіз (шартты тұрақты) деп атайды. Темір жол көлігіндегі шығыстар темір жол қызметінің негізгі түрлері бойынша шығыстардың белгіленген Номенклатурасына сәйкес жоспарланады және есепке алынады. Барлық негізгі көлік шығындары тиісті объектілердің бөлімдерімен жоспарланады және есепке алынады: жолаушылар, жүк және коммерциялық жұмыстар, тасымалдау, локомотив, вагон, жол, азаматтық құрылыстар, сигнализация және байланыс, электрлендіру және электрмен жабдықтау. Шаруа қожалықтарының жеке жұмыстарға, өндірістік операцияларға немесе бірнеше жақын біртекті операцияларға жұмсалған шығындары тиісті шығыстар баптарына біріктіріледі. Әрбір шығыс бабына белгілі бір нөмір беріледі. Әрбір бап бойынша шығындар байланысты есептегішті көрсетіңіз және осы шығыс бабымен байланысты шығындардың қандай түрлері бар екенін түсіндіріңіз. Экономиканың әрбір саласына тән негізгі шығындардың өзіндік нөмірленуі бар. Экономиканың барлық салаларына ортақ негізгі шығындарға және барлық шаруашылықтар бойынша жалпы шаруашылық шығындарға бірыңғай номенклатура мен бірыңғай нөмірлеу белгіленді. Әрбір кәсіпорын негізгі жалпы және жалпы шаруашылық шығыстар үшін өзіне қатысты баптарды пайдаланады. Темір жол көлігінің бөлімшелері пайдалану қызметіне (тасымалдауға) пайдаланатын шығыстар номенклатурасынан басқа, қосалқы қызметке арналған шығыстардың номенклатурасы белгіленді, т.б. басқа көздерден қаржыландырылатын кәсіпорындар үшін (механикаландырылған тиеу-түсіру станциялары, мұз жинау пункттері, жанармай қоймалары, жолаушылар вагондарына техникалық қызмет көрсету базалары, жол машиналары станциялары, карьерлер, материалдар қоймалары және т.б.). жүктеу/скачать 48,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|