Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
11.2-сурет. Дискреттік хабарларды беру жүйелерінің нақтыланған құрылымдық сұлбасы.
Атап кӛрсетілген мүмкіндіктерді техникалық іске асыру, сол жағдайда артық
ақпараттарды жою азаятын, осындай кодтауды қамтамасыз ететін дереккӛз кедергімен жүзеге
асырылады. Кедергілер болмаған кезде, бұл уақытты беру уақытынан (немесе есте сақтайтын
құрылғы кӛлемінде) ұтуға тікелей мүмкіндік береді және жүйенің тиімділігін арттырады.
Сондықтан осындай кодтау тиімді немесе оңтайлы атауға ие болған.
Кедергілер болғанда ол арнада кейін түрлендіру үшін ең жақсы түрде дайындалған
символдардың тізбегінде кіру ақпаратын түрлендіруге мүмкіндік береді.
Кедергілер әсеріне ұшыраған арнамен артық ақпаратқа ие емес дискреттік хабарды
қалыптастыратын кӛзді статистикалық келісу кезінде, дереккӛз кодерін пайдаланудың
мағынасы болмайды. Бірақ хабарлар берудің сенімділігін арттыру үшін арна бойынша жіберу
жылдамдығын шамалы азайтып, ол нақты статистикалық қасиеттермен кедергілердің зиянды
әсерін жоюға барынша ықпал ететіндей қосымша артық хабар енгізілуі қажет.
Кедергілі дискреттік арна үшін кодтау туралы Шеннон теоремасынан, арнадағы
кедергілер ақпараттар берудің сенімділігіне шектеулер қоймайтыны туралы ойламаған іргелі
қорытынды жасалады. Сол жағдайда қандай болмасын жоғары сенімділікке жетуге болатын
ақпараттар беру жылдамдығына ғана шектеу қойылады. Ол кедергілер мен дискреттік
арнаның ӛткізу қабілетінен артып кетпеуі тиіс. Артық емес хабарларды берудің сенімділігін
қамтамасыз ету үшін қажет артық ақпараттар саны аса кӛп емес және кедергілердің әсерімен
шартталған, арнадағы ақпараттарды жоғалтуға тең болады.
Ақпараттарды беру сенімділігін түбегейлі арттырудың мүмкіндіктерін техникалық іске
асыру арна кодерімен және декодерімен жүзеге асырылады. Осындай кодтау кедергіге
тӛзімділік атауын алды.
Дереккӛз артық ақпаратқа ие хабарды қалыптастырған жалпы жағдайда, оларды арна
бойынша кедергілермен беру талап етіледі және арнаға дереккӛз кодерін (және кодерді), сол
сияқты арна кодерін (және декодерді) енгізген дұрыс.
Кейіннен кедергіге тӛзімді кодпен қайта кодтай отырып тиімді кодтау әдістерімен
артық хабарларды жоюдың дұрыстығы, хабар кӛзінің артықтығы кӛпшілік жағдайларда
байланыс арасындағы кедергілердің статистикалық зандылықтарымен келіспейтіндігімен
шартталған, сондықтан қабылданатын хабардың сенімділігін арттыру үшін толық