Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 1,88 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер
| АҚШ
елі 2013 жылы сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша 7,3 баллмен 18 орынға иеленіп, «жиырма көшбасшы» елдің қатарына енді. АҚШ сыбайлас жемқорлыққа қатысты заңнамалық бастамаларды тек өз елінің шегінде ғана қабылдап қоймайды, сонымен қатар халықаралық тәжірибеге де сүйенетіні ойланарлықтай. АҚШ шетелдік шенеуніктерге пара беруге тыйым салатын «Сыбайлас жемқорлықтың шетелдік тәжірибесі туралы» атты Заңды (1977ж.) тұңғыш қабылдаған ел болып табылады. Егер біз еуропалық мемлекеттердің тәжірибесіне көңіл бөлмесек, аталған мәселені жан-жақты толық зерттей алмасымыз сөзсіз. Осыған байланысты 2013 жылы сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша Сингапурден кейінгі 9,0 баллмен 5-ші орынды иеленген Финляндия елінің тәжірибесіне тоқтала кетейік. Финляндия елінің сыбайлас жемқорлықпен күресіндегі жетістіктері әлемдік сыбайлас жемқорлық Барометрі (Global Corruption Barometer) және жемқорлардың әлемдік индексі (Global Briber Index) сияқты зерттеу түрлерімен дәлелденген. Әр түрлі себептерге байланысты Ресей елінің сыбайлас жемқорлықпен күресі біздің қызығушылығымызды тудырады. Біріншіден, сыбайлас жемқорлықпен күрестің жаңа тарихында Қазақстан да Ресей де тең бірдей сатыда. Екіншіден, Transparency International жариялаған 2013 жылы сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша екі ел «көршілес» орналасқан: Қазақстан 2,2 баллмен 145-ші орында, ал Ресей 2,1 баллмен 147- ші орында. Үшіншіден, көп жылғы бірегей мемлекеттілік тәжірибесі, ССРО болып бір ел «өмірін» бастан кешкеніміз – азаматтарымыз бен шенеуніктерімізде қалыптасқан бірыңғай салттар, тәрбие, идеология. Сонымен бірге олардың сыбайлас жемқорлыққа деген көзқарастары мен жемқорлық әрекеттеріндегі ұқсастықтарды да ескергеніміз жөн. Екі ел де аумағы жағынан үлкен, халықтың орналасуы сирек. Екі ел де табиғи ресурстарға бай, әрі білімді халқымен ерекшеленеді. Ресей қазіргі уақытта Қазақстанның саясат жағынан да, экономикалық, мәдени жағынан да стратегиялық серіктесі болып табылады. Эстония елі посткеңестік республикалар ішінде сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша 6,6 баллмен 27 орында, яғни жоғары рейтингке ие. Испания, Израиль, Португалия сияқты елдердің алдыңғы қатарына шықты. Бұл тәжірибенің ерекшелігі сыбайлас жемқорлықпен күресті компюьтерлендіру арқылы жүзеге асыру қарастырылған, бұл Қазақстан үшін де таңсық емес. Шығыс Қазақстан облысы Қазақстан Республикасында «электрондық үкіметті» құру пилоттық бағдарламасын іске асырып жатқанын естеріңізге сала кетейік. Сонымен, сыбайлас жемқорлықпен күрестің әлемдегі ең үздік халықаралық тәжірибесіне қысқаша шолуды ұсынамыз. Сингапур Бүгінгі таңда Сингапур елі сыбайлас жемқорлыққа қатысты ең «таза» мемлекеттердің қатарында. Сингапур билеушілері, шынымен де, жемқорлықпен күрестің қызмет етіп тұрған және нәтижесін беріп отырған тиімді механизмін жасай білді. Бұл елде жемқорлықпен күрес үздіксіз жүргізіліп отырады. Бұған 1952 жылы құрылған сыбайлас |