Ландшафттану

- биіктік бойынша температураның өзгеруі.  100 м -  0,6  С;

- жылу мен ылғалдылық өзгерісі;

- тау жүйелерінің географиялык орны.

Әрбір  ендіктегі  ландшафт  зонасының  өзіндік  биіктік  белдеулік 

типі  бар  (белдеулер  саны,  олардың  түрлеріі,  биіктік  шектері  аркылы 

ажыратылады).

Биіктік  белдеулігінде  -   беткей  экспозициялары  да  үлкен  рөл 

атқарады (6-сурет).

Беткей экспозициясының 2 түрі бар:

1) солярлық немесе инсоляциялык;

2) жел өтіндегі немесе циркуляциялық.

Mctpojtfcf

 jf 

JT

1  -   жалаңаш  шыңдар;  2  -   таулы  тундра;  3  -   тау  кайыңдары  мен 

шалғындары;  4  -   таулы  орманды  тундра  және  сирек  ормандар;  5  -  

таулы  қарағайлы  тайга;  6  -   таулы  сирек  қарағайлы  тайга;  7  -   таулы 

тайга  маңы;  8  -  таулы  жалпак  жапырақты  орман;  9  -  таулы  орманды 

дала

6-сурет  -   Орал  таулы  кыратының  батыс  жоталарының  биіктік 

белдеулер сызба нұскасы

Шындығында  зоналылық  заңдылығын  мүлдем  теріске  шығаруға 

болмайды,  тек  ол  жер  бетінің  әр  бөліктерінде  әртүрлі  байкалады. 

Белгілі  бір  атмосфералык  кысым  жагдайында  су  100  градуста 

кайнайды,  атмосфералық  кысымды  сәл  өзгертсең,  ол  заңдылык 

өзгеріп  шыга  келеді.  Сонымен,  табиғатта  бірнеше  заңдар  бар, 

зоналылық  соның  бірі  гана.  Тек  ол  арқылы  бүкіл  физикалық- 

географиялык дифференциацияның табиғатын түсіндіруге болмайды.

26

1-кесте  **  Жер 

құрлығындағы 

географиялық 

белдеулер 

мен 

зоналардьщ ауданы, млн км2

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: