Лекция 10. Этика. Философия ценностей


Қазақ мәдениетіндегі «құт» ұғымының аксиологиялық мәні мен мазмұны



бет7/8
Дата15.11.2023
өлшемі1,92 Mb.
#123367
түріПрезентация
1   2   3   4   5   6   7   8
Байланысты:
Дәріс 9. Этика. Құндылықтар философиясы

Қазақ мәдениетіндегі «құт» ұғымының аксиологиялық мәні мен мазмұны


Ортағасырлық түркі философиядағы «бақыт» ұғымы «ырыс», «береке» түсініктерімен қатар «құт» сөзі арқылы беріледі.
Қашқари өзінің «Сөздігінде» оны ешқандай тәржімесіз береді: «Құт-құт, бақ-дәулет». Махмұт Қашқариде «құт» – бақыт сөзінің тек бір қырын ғана ашып отырғандығы, бірақ оны тек Тәңір беретіндігі айтылады.
Жалпы құт ұғымының мәні мен мазмұны көпжақты: ол рухты немесе жанды, мүмкіндік пен өмірлік күшті, байлық пен игілікті де білдіреді.
Қазақ мақал-мәтелдегі «құт» ұғымы
«Құр жатқан - Тәңірдің құтынан қағылады»,
«Қонақ келсе - құт келеді»,
«Ерте тұрған еркектің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің - бір ісі артық»


Қоғамдағы рухани құндылықтар ішінен әл-Фараби «ізгі қасиет» феноменін ерекше атап көрсетеді
«Ізгі қасиеттің екі түрі болады –этикалық және интеллектуалдық.
Интеллектуалдық ізгі қасиет – ақыл-парасатқа жатады, мәселен, даналық, парасат, ақыл-ойдың тапқырлығы мен өткірлігі, ұғымталдық.
Этикалық ізгі қасиет – жанның ұмтылысына байланысты, мәселен, ұстамдылық, батылдық, жомарттық, әділдік»

Абу Насыр ибн
Мухаммед әл-Фараби
(870-950)
«Қайырымды
қаланың тұрғындары туралы трактат»
Фәлсафа дәстүріндегі этикалық өлшем
Фарабидің этикалық құндылықтар туралы ілімі


Әл Фараби құндылықтар әлемін қайырымды қаладан іздейді: «өзара көмектесу мақсатын қойған қала қайырымды қала болып табылады…»
Әл Фарабидің қайырымды қала туралы ілімі
Барлық қалалардағы бақытқа жету мақсатымен бір-біріне көмектесіп отыратын халық – қайырымды халық. Егер халықтар бақытқа жету мақсатымен бір-біріне көмектесіп отыратын болса, бүкіл жер жүзі осылайша қайырымды болмақ»


Жүсіп Баласағұнның пікірінше, төрт құндылық– әділет, дәулет, қанағат, ақыл бір -бірімен үндескен жағдайда ғана ел бақытқа жетеді
  • – 1070 жж.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет