Лекция 7- 8 Трансформаторлар Авторансформаторлар

Жоспары:

2.Трансформатордың бос жүрісі және жұмысшы режимдерінің векторлык диаграммасын тұрғызу. 3.Трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК).

4. Лабораториялық автотранеформатор (ЛАТР) және мектеп кернеу реттегіші (РНШ). Үш фазальт трансформатор, өлшегіш трансформаторлары.
. I- суретте көрсетілген схема т бойынша

PW1 PA1 TP PW2 SA

PA2

I-сурет. Бірфазалы трансформаторды зерттеудің электрлік схемасы.
А. БОС ЖҮРІС ТӘЖІРИБЕСІ.

3. I- суретте көрсетілген электрік тізбекте, трансформатордың бос жүрісін қамтамасыз ету SA кілтін ажыратыңыз.

4. ЛАТР-дың көмегімен трансформатордың бірінші орамына 220 В көрнеу беріңіз.

5. Берілген кернеу шамасына сәйкес көлетін барлық приборлардың көрсетулерін I- кестеге ендіріңіз.

Ә. ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ ЖҰМЫСШЫ РЕЖИМІ.

7. Реостат көмегімен тізбектегі ток күшінің шамасын І,5 А-ден 4А-ге (0,5 шамасында) дейін өзгерте отырып, әрбір жағдай үшін приборлардың көрсетуін жазып алыңыз. Шамаларды 2-кестеге ендіріңіз.

шамаларды І Ів –пунктегі өрнектер бойынша анықтанңыз.

9. І- суреттегі схеманы пайдаланып, екінші орамдағы кернеу шамасын 30 В.- қа келтіріміз.

Трансформаторды ток көзіне қосыңыз және ЛАТР-дың көмегімен кернеуді бір қалыпты екінші орамдағы ток күшінің шамасы 4А жеткенге дейін жоғарылатыңыз.

10. Приборлар көрсетуін 3 кестеге.

шамаларды І Ів –пунктегі өрнектер бойынша анықтаңыз.

ІІ. Тәжірибе түрінде алынған шамалар бойынша:

а) Бос жүріс тәжірибесінен:

трансформатордың бірінші орамының

толық кедергісін.

актив кедергісін.

реактив кедергісін.

қуат коэффициентін

б) Қысқа тұйықталу тәжірибесінен.



қысқа тұйықталу кезіндегі

трансформатордың толық толық

кедергісін.

трансформатордың

актив кедергісін.

кедергісін.

в) Жұмысшы режимі тәжірибесінен.

коэффициентін;

қуат коэффициентін

трансформатордағы қуат шығынын

есептеңіздер

12. 2 кестедегі алынған мәндері бойынша,

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ.

1. 
   Трансформатордың бос жүрісі дегеніміз не?
   
2. 
   Трансформатордың трансформация коэффициентін, тәжірибе жүзінде қалай анықтайды?
   
3. 
   Трансформатордың қысқа тұйықталуы дегеніміз не және іс жүзінде мыстардағы шығынды қалай анықтауға болады?
   
4. 
   Не себепті қысқа туйықталу кезінде болаттағы шығынды ескермеуге болады?
   
5. 
   Іс жузінде трансформатордың П.Ә.К. қалай анықтауға болады?
   

Жоспары

2.Тегісгіш сүзгілер.

3.Ииверторлар туралы түсінік.

4. Сызыктык емес элтізбектеріне және олардың элементеріне сипаттама. Шала өткізгіш диод, тиристорлар. 5.Айнымалы токты түзетудің негізгі схемалары. Тиристорларды айнымалы токты түзетуге және реттеуге колдану.

1 – сурет.

Түзеткіш төмендегідей параметрлермен сипатталады: кір.ном – берілген жиіліктегі айнымалы токтың номинал кіріс кернеуі.

ном. – номинал тұрақты шығыс /жүктеме/ тогы.

2 – сурет.

3 – сурет.

Түзеткіш параметрлері, бір фазалы ток үшін бір немесе екі жарты периодты болатын түзету схемасына байланысты болады. Біржарты периодты схемада айнымалы кіріс кернеуінің біржақты толқыны, ал екіжарты периодты схемада екіжарты толқыны да қолданылады.

Біржарты периодты трансформаторлы түзеткіш схемасы 1 – суретте көрсетілген. Диод жүктеме кедергісімен // және трансформаторының екінші орамымен тізбектей жалғанған.

1. 
   Диодтың тура бағыттағы кедергісі нольге тең;
   
2. 
   диодтың кері кедергісі шексіз үлкен.
   

4 – сурет..

Түзеткіш жұмысын уақыт диаграммаларының көмегімен қарастырған ыңғайлы. 4 – суретте біржарты периодты түзеткіштің уақыт диаграммасы көрсетілген. А нүктесінің потенциалына қарағанда оң болатын алғашқы периодта диод ашық, ал жүктеме резисторында ток бар. егер диод кедергісі тура бағытта нольге тең деп есептесек, онда кернеу түгелімен жүктеме резисторына беріледі. Яғни, . Екінші жарты периодта трансформатордың екінші орамындағы кернеуі қарама-қарсы өзгереді, яғни А нүктесінің потенциалы В нүктесінің потенциалына қарағанда теріс болады. Бұл жағдайда диод кері бағытта қосылған. Егер жабық диодтың кедергісі шексіз деп есептесек, онда трансформатордың екінші орамындағы кернеуі жабық диодқа беріліп, оның максимал мәні _{кері max}= болады.

Уақыт диаграммаларынан жүктеме резисторындағы ток және кернеу пульсациялы сипатта болатынын көреміз.

Кез келген түзеткіштің жұмысының тиімділігі пульсация коэффициентімен //, яғни бірінші /негізгі/ гармоновка амплитудасының нег.m. орташа түзетілген кернеуіне қатынасымен анықталады. Біржарты периодты түзеткіштер үшін .

Екіжарты периодты түзеткіштер кеңінен қолданысқа ие болды. Олардың біржарты периодты түзеткіштерден айырмашылығы - түзетілген кернеудің желі периодының екі жартысында да құралатынында. Құрамына трансформатор //, көпірлік схема бойынша жалғанған диодтары және жүктемелік кедергісі кіретін екіжарты периодты көпірлі түзеткіш /2 – сурет/ кеңінен таралған.

Трансформатордың екінші орамындағы А нүтесінде, В нүктесіне қарағанда оң потенциал болатындай желі кернеуінің жарты периодында - Д_і, Д₃ диодтары ашық, ал , диодтары жабық. Бұл жарты периодтағы токтың бағыты трансформатордың екінші орамындағы А нүктесі диоды, жүктеме резисторы, диоды және В нүктесі.

А нүктесінде теріс потенциал болатын келесі жарты периодта , диодтары жабық, ал , диодтары ашық. Токтың бағыты В нүктесінен диоды, жүктеме кедергісі, диоды арқылы трансформатордың екінші орамының А нүктесіне қарай жүреді. Бұл жағдайда периодтың өне бойында кедергі тогы мен кернеуінің бағыты бірдей болады /5 – сурет/. Пульсация коэффициенті

және бірдей мәндеріндегі түзеткіштердің ек типін салыстыру олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Көпірлі түзеткіштің тиімділігі жоғары: оның түзету тогыың ортша мәні біржарты периодты түзеткіштерге қарағанда екі есе артық, ал пульсациялары әлдеқайда кем.

Тегістеуші сүзгілер. Электронды құрылғыны қоректендіретін кернеудің пульсация коэффициенті проценттің бөлшегіндей болу керек. сондықтан, пульсацияларды берілген деңгейге дейін, тегістеуші сүзгілер деп аталатын құрылғылардың көмегімен азайтуға ұмтылады

Сүзгілік элементтің типіне байланысты олар индуктивті, сыйымдылықты және электронды сүзгі деп аталады. Олардың негізгі элементі, кедергілері тұрақты және айнымалы ток үшін әр түрлі болатын индуктивтілік, конденсатор және транзистор болып табылады.

6 – сурет.

7 – сурет.

8 – сурет.

Сиымдылық сүзгісі көпірлі – түзеткіште де осыған ұқсас жұмыс істейді. конденсаторының сиымдылығын:

теңдеуі орындалатындай етіп таңдайды; бұл жердегі - негізгі гармония периоды.

Тегістегіш сиымдылықты түзеткіштің пульсация коэффициенті 10²-не дейін кемуі мүмкін. Сиымдылық сүзгісін жоғары омды кедергісімен / қуаты ондаған Вт-тан жоғары емес кезде/ бірге қолданған дұрыс.

Егер одан жоғары тегістеу коэффициенті қажет болса, онда күрделі тегістеуші сүзгілер қолданылады. Оларға Г әрпіне ұқсас және типті сүзгілер жатады.

индуктивтілік катушкасын сиымдылығына жалғағанда /8 – сурет/, ондағы кернеу төмендеуі есебінен түзетілген кернеудегі айнымалы құраушының үлесі айтарлықтай кемиді.

Қуаты аз түзеткіш құрылғыларында, сүзгінің массасын, өлшемдерін және қуатын кеміту керек болғанда индуктивтілік катушкасының орнына кедергісін қосады /9 - сурет/. кедергісінің «сүзгілеуші» әсер мынада: кезінде кедергісінде түзетілген кернеудің айнымалы құраушысындағы төмендеу, тұрақты құраушыға қарағанда үлкен болады.

9 – сурет.