Лекция 12. JavaScript-ке кіріспе.
Скрипт түсінігі.
Қарапайым және құрама операторлар
Түсініктемелер
Скрипт түсінігі. JavaScript тілі серверде орындалатын сценарий жазуға арналған тіл. Браузер URL-адресте (Uniform Resource Locator – ықшамдалған ресурстар көрсеткіші) көрсетілген JavaScript тілінде жазылған Web-құжатты орындау үшін Web-серверге сұраныс жасайды. Web-сервер JavaScript-процессорын жүктеп, JavaScript-кодты орындайды ды, нәтижені Web-серверге қайтарады. Ал Web-сервер өз кезегінде нәтижені браузерге терезеде бейнелеу үшін жібереді [4].
Әдетте JavaScript тілі Web-сервер мен пайдаланушы арасында деректер алмасуда, яғни Web-құжатта форум, қонақ кітабы, тіркелу анкетасы, хабарландыру тақтасы, чат құруда қолданылады.
JavaScript-скрипттер екі жолмен орындалуы мүмкін: Web–сервермен скрипт түрінде және де консольдық программа сияқты. Біздің мақсатымыз Web–беттерді дайындау болғандықтан, біз бірінші жолын қарастырамыз.
Браузер бетті .html кеңеймесімен сұрағаннан кейін, Web-сервер программаны JavaScript-препроцессор арқылы өңдейді. JavaScript-скрипттер HTML-құжатқа енгізілетін JavaScript-кодтарымен береді. HTML-құжатқа JavaScript файл нұсқауын енгізу үшін оларды арнайы тэгтермен байланыстыру қажет. Оларды төрт түрмен ажыратады.
// 1 – түрі – тэг XML стилімен
JavaScript
. . .
?>
// 2 – түрі – тэг SGML стилімен
. . .
?>
// 3 – түрі – тэг ASP стилімен
<%
. . .
%>
// 4 – түрі – тэг HTML стилімен
. . .
script>
Біз SGML стилін ұстанамыз. Стильдің тағы бір варианты бар, онда мына төмендегі қарастырылған тэг пайдаланылады.
=
. . . ?>
Мұндай түрде жазылған тэгтерде бірінші олардағы мағыналары орындалады, ал тэгтің өзі болса орындалған мағыналардың нәтижесімен ауысады:
бес қосу бес тең болады = 5 + 5>
Нәтижесінде браузер терезесінде біз мынаны көруіміз керек:
Бес қосу бес тең болады 10- ға.
Бұдан былай түсінікті болу үшін тэгтердің қысқартылған жазуын қолданамыз, ал шығаруда echo функциясын пайдаланамыз, бұл функцияның жұмысы әр түрлі ақпаратты (текст, операциялар нәтижесі, HTML тэгтері, т.с.с) браузерге шығару үшін қолданады.
Мысалға: бес қосу бес тең болады echo (5 + 5); ?>
Қарапайым және құрама операторлар. Еcho (5 + 5) конструкциясы қарапайым (болмаса бір қатарлы) оператор деп аталды. JavaScript-де әр оператор «нүктелі үтірмен» аяқталады. Осы себепті әр жазудан кейінгі келетін «нүктелі үтір» символы бөлек оператор ретінде қабылданады.
Қарапайым оператор ауыспалы бірнеше қатарды өз ішіне алады. Мысалыға, мына екі кодты жазу мүлдем эквивалент.
echo (5 + 5);
echo (5 - 2);
echo (“Hello, world!”);
?>
echo (5 +
5); echo (5 –
2); echo (“Hello, world!”
);
?>
Қарапайым оператордан басқа тағы құрама оператор да бар, олармен операторлар тізбегін анықтауға да болады. Кейде құрама операторларды көп қатарлы деп те атайды. Құрама оператордың қарапайым оператордан айырмашылығы, ол нүктелі үтірмен аяқталмайды, оның аяқталғанын фигуралық жақша білдіреді.
Түсініктемелер. JavaScript тілі бізге түсініктеме қоюдың бірнеше түрін береді. Екі қисық сызықтан ( // ) кейін түсініктеме жазу ең қарапайымы болып есептеледі. Осы екі сызықтан кейін JavaScript машинасы қатар соңына дейін орналасқандардың бәрін өңдемейді. Түсініктемені дәл осылай нөмір (#) символының көмегімен де істеуге болады (UNIX тілінің скрипт түсініктемелері). Сонымен қатар, С++ тілі стиліндегі (/*..*/) түсініктемелерді де қолдануға болады. Түсініктеме берудің түрлі жолдары төмендегі мысалда келтірілген.
echo (“Hello”); // бұл түсініктеме
echo (“Hello”); # бұл да түсініктеме
/* ал бұл көп мерзімді түсініктеме */
?>
Әрине, JavaScript түсініктемелері бір ғана JavaScript-кодының қысқартылған тэгтерінде жұмыс істейді. Егер түсініктеме символдары қысқа тэг құрамында орналаспаса, онда олар әр түрлі мәтін сияқты браузерде көрсетілуі мүмкін.
Мысалы,
echo (“Hello”); //
?>
Түсініктемелерді бір ғана оператордан кейін емес, мына түрде де қоюға болады.
$a = “Hello, world”;
echo strstr (// бұл функцияны кейінірек қарастырамыз
$a, “H”);
?>
Пайдаланған әдебиеттер
Гарнеев А.Ю. Web–программирование на Java и JavaScript. –СПб.: БХВ–Петербург, 2002. –1040 с.
Макинтош Дж. Java & JavaScript: библиотека программиста.–Спб.: Питер, 2003. –208 с.
http://javascript.internet.com/
Достарыңызбен бөлісу: |