Лекция 11. HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі

• 
  HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі
  
• 
  Клиенттік бөлімді ұйымдастыру тэгтері.
  
• 
  Серверлік бөлім.
  
• 
  cgi-модуль құру әдістері.
  
• 
  WWW-сервердің жұмыс үрдісі.
  

HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі. Бұл бөлімнің мақсаты Web-құжаттың интерактивтік интерфейсін құру әдістерімен танысу болып табылады. Бөлімді сипаттауда WWW және HTML негіздерінен пайдаланамыз.

Тұтынушының интерактивтік интерфейсі - тұтынушы мен программаның өзара қарым-қатынасын ұйымдастыратын жүйе. Ол WWW-де тұтынушы интерфейсін сипаттайтын HTML-құжаттардың тізбегі түрінде анықталады.

Интерактивтік интерфейсті HTML-құжатты құру үрдісі шартты түрде екі түрге бөледі:

• 
  статикалық;
  
• 
  динамикалық.
  

Статикалық интерфейс ретінде мәтіндік немесе HTML-редактормен құрылған HTML-құжатты айтамыз. Әдетте бұл интерфейс жұмыс барысында тұрақты түрін сақтайды.

Динамикалық интерфейсте HTML-құжатқа арнайы программа (cgi-модуль) енгізіліп, ол серверлік компьютерде орындалады. Нәтижеде тұтынушы интерфейсі жұмыс барысында өзгеріп отырады.

Сонымен, WWW үшін интерактивтік интерфейс анықтамасын төмендегі түрде анықтауға болады, яғни тұтынушының интерактивті интерфейсі ретінде статикалық немесе динамикалық түрде құрылған, деректер алмасуға арналған HTML-құжаттар тізбегі айтылады. Іс жүзінде клиенттік компьютер мен сервер арасында деректер алмасатын кез-келген HTML-құжат интерактивтік интерфейс құрумен байланысты. Интерактивтік интерфейс мәселеріне ретінде SQL-сервермен байланысу, деректер қорына кіру, перифериялық құрылғылырдан ақпарат алу, клиентпен қарым-қатынас орнату т.с.с. жатады. Бұл айтылғандардың барлығы CGI-программалау технологиясы арқылы орындалады.

• 
  клиенттік;
  
• 
  серверлік.
  

• 
  
  
  

  
  (text area) <br /><li/> <br /><select> <br /><li/> <br /><option> <br /><li/> <br /><input> <br /></ul> <br /> <br /> <br /><form> тэгі қалып құрушы негізгі тэг. Тэг </form> тэгімен жабылады. Тэгтің ішінде HTML тілінің көптеген тэгтерінен пайдалануға болады. <br /> <br /><textarea> тэгі қалыпта мәтіндік аймақты анықтайды. Тэг <form> тэгінің ішінде жазылып, тэгімен жабылады.
  
  тэгі қалыпта мәзірді анықтайды. Тұтынушы мәзір ішінен қажеттісін таңдай алады. Тэг тэгінің ішінде жазылып, тэгімен жабылады. Тэг ішінде бірнеше тэгі жазылуы тиіс.
  
  тэгі қалыптағы мәзірдің тақырыптарын анықтайды. Тэг тэгінің ішінде жазылып, жабылу тэгі болмайды.
  
  тэгі қалыптың өрісін анықтайды. Өрістің мазмұнын тұтынушы анықтайды немесе орындауға жібереді. Тэг тэгінің ішінде жазылып, жабылу тэгі болмайды.
  

  Серверлік бөлім. Серверлік бөлім клиенттік бөлімнен түсетін деректерді өңдеу сұранысын орындаушы модульден тұрады. Ол HTML тілінде жауапты өңдейді. Мұндай модуль cgi-модуль деп аталады. HTML-құжат WWW-сервермен «клиент-сервер» байланыста болуы үшін, олардың өзара қандай НТТР әдісті пайдалануын анықтау қажет. Жалпы алғанда, сұраныс – бұл клиенттің серверге жіберген хабарлары.

  
  WWW-сервер – бұл желі тұтынушыларына серверде орналасқан гипермәтіндік құжаттарды пайдалану мүмкіндігін беретін бүкіләлемдік немесе корпоративтік желінің бір бөлігі. Тұтынушы WWW-сервермен байланысу үшін арнайы бағдарлама - браузер қажет.

  Web–браузерлер HTML тілінде Internet желісіне арнап жазылған Web-сайттар мен Web-құжаттарды парақтап көру, оқу мүмкіндігін береді. Web–браузерлер ішінде ең көп таралғандары Internet Explorer (Microsoft), Opera (Opera Software ASA) және Mozilla FireFox (Mozilla Corporation).

  cgi-модуль құру әдістері. CGI (Common Gateway Interface) WWW-сервермен байланыс орнатушы қолданбалы программаның стандарт интерфейсі болып есептеледі. Тұтынышының интерактивтік интерфейс құру үрдісі екі бөлімнен тұрады:
  

  • 
    клиенттік;
    
  • 
    серверлік.
    

  WWW-сервердің жұмыс үрдісі. Енді WWW-сервердің жұмыс үрдісін қарап шығайық. Ол төменде көрсетілген:

  
  

  1. 
     Пайдаланушы браyзерді жұмысқа қосады. Ол төмендегі іс-әрекеттерді орындайды:
     

  • 
    сервермен байланыс жасайды;
    
  • 
    қажетті HTML-құжатты іздейді;
    
  • 
    табылған HTML-құжатты браузер терезесінде бейнелейді;
    
  • 
    тұтынушының HTML-құжатқа іс-әрекеттерін орындайды;
    
  • 
    тұтынушыға сервистік қызметтер ұсынады;
    
  • 
    WWW-серверге тұтынушы сұранысын жібереді (сурет 1).
    

  
  
  
  Сурет 1. Клиенттен серверге сұраныс жіберу
  
  

  2. 
     WWW-сервер тұтынушы сұранысын орындап, сұраныс бойынша нәтижені браузерге қайтарады (сурет 2).
     

  
  

  Сурет 2. Серверден клиентке нәтижені қайтару

  
  
  

  3. 
     Браузер құжатты қабылдап, тұтынушыға бейнелейді және оның іс-әрекеттерін күтеді: Тұтынушының мүмкін іс-әрекеттері:
     
     • 
       жаңа HTML-құжаттың адресін енгізеді;
       
     • 
       ағымдағы HTML-құжат бойынша іздеу, баспаға шығару т.с.с. амалдар орындайды;
       
     • 
       ағымдағы HTML-құжат бойынша басқа құжатпен байланыс (link) орната алады.
       

  Ескерту: Бұл жерде бірінші және үшінші жағдайларда әр-түрлі құжат қолданылады.

  
  Пайдаланған әдебиеттер
  
  

  1. 
     Комягин В.Б., Печников В.Н. Создание Web-страниц и Web-сайтов. Учебное пособие. –М.: Триумф, 2003. –496 с.:ил.
     
  2. 
     Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дүзбаева Р.М., Мамырбек Ғ.Б. Интернетке кіріспе: Бүкілдүниежүзілік өрмек: Әдістемелік құрал. –Алматы: ЖТИ, 2004. –28 б.
     
  3. 
     Ибрагимов У.М., Абдиева З.А. HTML & CSS. Электронный учебник / Свидетельство о гос. регистрации объекта интеллект. собст. №288 от 14.04.2009
     
  4. 
     Ибрагимов О.М. Web-бағдарламалауға кіріспе. Оқу құралы. –Шымкент: ОҚМУ, 2012. –128 бет.
     

  
  
  
  
  
  жүктеу/скачать 497 Kb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: