Лекция жинағы Шымкент, 023 лекция
Мотивацияның психологиялық теориялары
жүктеу/скачать 5,68 Mb. Pdf көрінісі
|
| Мотивацияның психологиялық теориялары
Мотивация теориялары ежелгі философтар еңбегінде көрініс тапқан. Ал мотивацияның қазіргі теориялары психологиялық білімдердің пайда болуымен қатар дами бастады. Белгілі маман, американ психологы Д.Аткинсонның схемасы бойынша мотивация теорияларының классификациясын түсіндіруге болады. Адам баласы рационалды, ерік тәуелсіздігі бар саналы тіршілік иесі ретінде және жануарлар биолгиялық заңдылықтарға тәуелді санасыз организм ретінде ежелгі бағыттардың негізінде ХІХ ғасырдың ортасында негізгі идеалистікбағыт, Ч.Дарвиннің эволюцианистік теорисы, материалистік бағыт қалыптасты. ХХ ғасырдың басында мотивациялардың жаңа теориялары дүниеге келді: гештальт теория, адам қажеттіліктер (биологиялық. теориясы, инстинктер теориясы, әрекет-қылықтық теория, жоғары жүйке жүйесі теориясы, жануарлардың органикалық қажетіліктері теориялары. ХХ ғасырдың ортасында когнитивті теория, гуманистік теория(А.Маслоу, Г.Олпорт, К.Роджерс және т.б.., әлеуметтік қажеттіліктер теориясы, сонымен қатар адам және жануарлардың мотивациялық сферасының әрекеттік шығу тегі теориясы қалыптасты. Бұл терияларды өздерінің еңбектерінде Д.Макклелланд, Д.Аткинсон, Г.Хекхаузен, Г.Келли, Ю.Роттер, А.Н.Леонтьев(адамның мотивациялық сферасының әрекеттік шығу тегі теориясы. жалғастырды. Мотивациялық теориялар-бұл бір мәнді емес ғылыми қызмет саласы. Төменгі жол- адамдардың қажеттіліктері. Оларды қанағаттандыру үшін мотивация қажет. Психология бұл мәселемен айналысады, оның барысында адамды, оның қалауы мен оларға деген ұмтылысын кеңінен зерттеуге болады. Мотивация туралы психологиялық теориялардығ дамуында ХVII-XVIII жоғарыдағы аталған идеялар (рационалисттік, иррационалисттік) негізінде құрылған екі теорияның маңызы зор болды. Бірінші, адам іс-әрекетімен, жүріс-тұрысын рационалистік тұррғыда түсіндіруші «шешім қабылдау» теориясы - экономика саласына математикалық білімдердің енгізуіне байланысты адамның, экономикалық жүріс- тұрыстық шешім қабылдауы. Кейіннен бұл адам іс-әрекетінің барлық сферасына қатыстырылды. Екіншісі- адам іс-әрекетімен жүріс-тұрысын иррационалдық тұрғыда түсіндіруші « автоматизм» теориясы – осы ғасырдағы механикалық жетістіктері нәтижесінде пайда болып, кейіннен тірі организмнің сыртқы әсерге тума, автоматты, механикалық жауабын қарастыратын рефлекс идеясымен жалғасты. Бұл теориялардың бірі – адам, екіншісі-жануар жүріс- тұрысын түсіндіруге бағытталған. Бір-біріне тәуелсіз жеке және философиялық ілімдердің үлкен лагеріне негізделген жеке адамның мотивациясының қозғаушы күші туралы бұл теориялар XIX ғ. аяғына дейін өмір сүрді. жүктеу/скачать 5,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|