Лекция сабақтардың НҰСҚаулары мамандық 3 кредит Құрастырушы: философия ғылымдарының кандидаты, Нығметова Ә. Т
жүктеу/скачать 115,74 Kb.
|
2022-2023 ЛЕКЦИЯ
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 Дәріс Білім, ғылым, техника және технологиялар Ғылыми таным және оның
- Ғылыми танымның деңгейлері мен әдістері. Танымдағы ақиқат мәселесі. Адасу мен жалғандық. Ақиқат пен сенім.
- Ғылымды – эмпирикалық тексеру немесе математикалық дәлелдемелерге негізделген дүние танымның ерекше рационалды әдісі деп таниды.
| Әдебиеттер тізімі:
1.Шваб, Клаус.Төртінші индустриялық революция. — Астана : «Ұлттық аударма бюросы» 2018. — 198, б. 2.Барнард, Алан. Антропология тарихы мен теориясы [Мәтін] = History and Theory in Anthropology : [оқулық] /. — 240 б. : схемалар. 3.Харари, Ювал Ноаһ.Homo Deus: Болашақтың қысқаша тарихы — Алматы : «Ұлттық аударма бюросы», 2019. — 434, б. 6 Дәріс Білім, ғылым, техника және технологиялар Ғылыми таным және оның құрылымы. Танымның тәжірибелік табиғаты. Қазіргі адамзаттың қажеттіліктер мен оны қанағаттандыру жолдарын іздеу – қазіргі ғылым дамуының негізі. Ғылыми танымның деңгейлері мен әдістері. Танымдағы ақиқат мәселесі. Адасу мен жалғандық. Ақиқат пен сенім. Тарих философиясында гылымды зерттеумен айналысатын неопозитивизм багытын атап кетуге болады – ғылыми теориялардың ақиқаттылығын, салтырмалы құндылығын анықтау тәсілдерін зерттеумен айналыскан Өкілдері: К.Поппер, И.Лакатос, Т.Кун және т.б. Олар ғылыми білімд тексерудің негізігі принциптері ретінде верификация, фальсификация және конвенция принциптерін ұсынды. Ғылымды баска таным турлерінең айрмашалығы оның олшемдерінде. Ол олшемдердің негіздері ретінде осындайларды атап кетеміс Ғылыми білімнің Нақтылығы,жуйелігі, доказательность, однозначность предметность. Ғылымды – эмпирикалық тексеру немесе математикалық дәлелдемелерге негізделген дүние танымның ерекше рационалды әдісі деп таниды. Ғылыми танымның әдістері жалпы деңгейлеріне, ғылыми зерттелу үдерісіне, қолданылу ауқымының кеңдігіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Сондай-ақ олар: жеке, жалпы ғылыми және жалпылама (философиялық) әдістерге бөлінеді. Жеке әдістер нақты зерттеулердің тар шеңберінде қолданылады және зерттелетін объектілердің сапалық ерекшеліктерімен тығыз байланыста болады. Пәндік бағдарына қарай зерттелу үдерісіне: физикалық, биологиялық, әлеуметтік әдістері қолданылады. Бул әдістердін айрмашылыктарын баден мектебінің калаушылары Виндельбанд пен Риккерт корсетіп кеткен болатын. Яғни номотетикалық және идиографиялык білімдері деп булар номотетикалык билимдерде жаратылыстану білімдерінің жалпыламы табиғат зандарына бағыталған білімдер деп тусендерсе ал идиографиялык білімдерді ерекше жане жалмалама ягни адамзат рух зандарымен айналсатын билемдері деп буларга гуманитарлык билимдерді жаткызыды. Осы жерден биз жаратылыстану жане гуманитарлык билим әдістерінің айрмашылыктарын тусинеміз. Ғылыми олшемдері кандай ак курделі және каталдау болып келгенімен барібірде оз каталдыгын сактау мумкин емес. Себебі атакты агылшын философы логик гылым зерттеушісі Карл Поппер кандай болмасын катал гылым теориясы верификация процедурасынан оту мумкін емес деген пікірін усынып озінін атакты фальсификация теориясын жариалаган болатын Бул теория бойнша кандай болмасын гылым теориясы дурыс акикат деген денгейн коргау мумкен емес ягни онын орнына Поппер гылыми теория не гурлым колайлы? Не гурлым уакытта адамдар колдану барысында сыни процедурасынан откен болса сол гурлым бул теория кушей береді деп есептейді.Ягни К Попер ғылыми танымдағы эмпириялық және теориялық деңгейлерінің тыгыз байланысынығ маныздылығың корсетеді. Ғылыми таным эмпириялық және теориялық деңгейлерге бөлінеді. Жалпы ғылыми әдістердің кейбірі тек эмпириялық деңгейде (бақылау, эксперимент, өлшеу), басқалары тек теориялық деңгейде (идеалдау, формалау), тағы бірқатары эмпириялық және теориялық деңгейде (модельдеу) қолданылады. Эмпириялық танымның бастау алатын әдісі — бақылау. Ол айналадағы нағыздық объектілері туралы бірқатар алғашқы ақпараттар алуға мүмкіндік береді. Бұл әдісті қолданған кезде танушы адам белгілі бір тану мақсатына сүйенеді. Эмпириялық танымның бұдан да күрделі әдісі тәжірибе болып табылады. Тәжірибе деп объектінің өзіне сай қасиеттерін айқындау зерттеушінің оған жасанды жағдайлар жасау жолымен әсер етуін айтамыз. Танымның жалпы логикалық әдістеріне: ''анализ'', ''синтез'', ''индукция'', ''дедукция'' жатады. Анализ дегеніміз — объектіні бірнеше құрамдас бөліктерге бөліп алып, оларды жеке зерттеу. Ондай бөліктер ретінде объектінің белгілі бір заттық элементтері немесе оның қасиеттері, белгілері, қатынастары алынуы мүмкін. Синтездеу деп элементтерді біртұтас жүйеге қарапайым механикалық түрде біріктіру деп түсінбеу керек. Анализ бен синтез бір-бірінен бөлек операциялар емес, мәніне қарай олар танымның аналитикалық, синтетикалық әдісінің екі жағы болып табылады. сипаттайды. Ғылымның дамуындагы ен манызды болып табылатын ол арине Рене Декарт пен катар Ньютоннын механика зандары болып табылады. Себебі механика зандары ғылым олшемдеріне толык сайкес келетіндей болгандыктан Гейзенберг озинин атакты Философия және наука атты енбегінде гылым дамуындагы торт манызды кезендерін атап кетеді Бірінші манызды кезенің ол материянын макро физикалык куйнде сиппатайтын шынаый гылыми теория деп механикалык зандарын есептейді де аргарай материянын магниттік электромагниттік кассиетерін сиппатайтын зандарыменкванттык жене аргарай орістік кассиетерін ашатындай гылыми жаналыктарга сенеді. Казіргі заманын гравитация теориясы мен катар кваннтык механика гылыми жетістіктері Фарадей, Максвелл, Ом, Нильс Бор Гейзенберг, Шреденгер Энштейн сиякты атакты гуламалар аркасында дамыган. Сондыктан да осы денгей жогары гылыми теориялар алдындагы баска философия тарихындагы гылыми жетістіктер нагыз гылыми денгейде деп біз айталмаймыз. Сол себебтен де гылым тарихы мен онын курылмын даму зандары мен логикасын зерттеп окитын философия. Себебі гылым философия ішінде катар болатын. Галилей Ньютон оз траккттарын философиялык тракттары деп атайтын жүктеу/скачать 115,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|