Лекция сабақтарының толық мәтіні 1 Модуль. Әлеуметтанулық білім жүйесіндегі әлеуметтанудың статусы
тақырып. Девиация және әлеуметтік бақылау
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс жоспары
- Әдістемелік нұсқау: Интернет ресурстар Дәрістің қысқаша мазмұны
- іске асырылады. Әлеуметтендіру процесінде сан қилы құндылықтарды, түсініктерді игеруді
| 7 тақырып. Девиация және әлеуметтік бақылау
Лекцияның мақсаты: Тұлғаның девианттық мінез-құлығын анықтау Негізгі ұғымдар: Девиация, деликвентті мінез-құлық Дәріс жоспары: 1.Тұлғаның ауытқышулық әрекетінің табиғаты мен тарихи типтері 2. Дивиацияны биологиялық, психологиялық, әлеуметтанулық тұрғыдан түсіндіру 3. Бақылаудың ресми және бейресми түрлері Әдістемелік нұсқау: Интернет ресурстар Дәрістің қысқаша мазмұны: Девиантты мінез-құлық ( ;0B. deviatio - ауытқу) - жалпыға ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет, осы ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары; қабылданған құқықтық немесе моральдық нормаларды бұзған адамның мінез-кұлқы.Кең мағынасында девиантты мінез-құлық кез келген әлеуметтік ережелерден (мысалы, оның ішінде жағымды: батырлық, аса еңбек-қорлық, 0;LB@C87<, өзін құрбан ету, аса үлкен рөл ойнау, жетістіктермен қатар, жағымсыз: қылмыс, қоғамдық тәртіпті бұзу, адамгершілік ережелерін, дәстүрді, әдет-ғұрыптарды аттап өту, өзіне-өзі қол жұмсау және т.б.) ауыт- қушылықты білдіреді. Ал, тар мағынасында қалыптасқан құқықтық және өнегелік ережелерді тек белінен басып, аттап өту деп түсініледі. Мүндай девиантты мінез-құлық әлеуметтік өмірді ыдыратып, әлеуметтік аномияға әкеп соқтырады. Ол конформизмге қарама-қарсы. Девиантты мінез-құлық әлеуметтік себептері қоғамның мәдени құндылықтары мен оларға қол жет- кізудің әлеуметтік қолдау тапқан құралдарының арасындағы алшақтықта ( ._5@B>=), әлеуметтік құндылықтардың, ережелердің, қатынастардың әлсіздігі мен қарама-қайшылықтығында (-._N@:359<). Девиантты мінез-құлыққа жауап ретінде қоғам немесе әлеуметтік топ арнайы әлеуметтік санкциялар қолданып, өз мүшелерін ондай қылықтары үшін жазалайды. Девианттық мінез-құлық әлеуметтенудегі девиантты мінез-құлық тұжырымдамасын қалыптастырған француз әлеументтанушысы -<8;L _N@:359<. Ол әлеуметтік девиацияны түсіндіру үшін 0=><8O тұжырымдамасын ұсынды. «_=><8O» термині француз тілінен аударғанда ұжымның, заңның болмауы. Ал, >15@B _5@B>= мінез-құлық ауытқушылығының себебін қоғамның мәдени мақсаттары мен оған жетудің әлеуметтік мақұлданған жолдарының арасындағы үйлеспеушілік деп түсіндіреді. Девиантты мінез-құлықтың сыртқы физикалық жағдайларына :;8<0BBK›, 35>D878:0;K›, M:>;>38O;K› факторларды енгіземіз. Мысалы, шу, 35><03=8BBV:, өзгеріс, таршылық, т.б жағдайлар үрей туғызып агрессивті және басқа да қажетсіз мінез-құлықтың көрінуінің бір себебі болады. Сонымен бірге әлеуметтік орта әсерлері де өз ықпалын тигізеді: қоғамдық үрдістер (әлеуметтік-экономикалық жағдай, мемлекеттік саясат, A0;B-4ЩABЇ@, 1±›0@0;K› 0›?0@0B ›±@0;40@K, т.б.); тұлға бар әлеуметтік топ мінездемесі (MB8:0;K› құрылым, әлеуметтік мәртебе, @5D5@5=BBV B>?,); микроәлеуметтік орта (отбасының өмір стилі және деңгейлері, отбасындағы өзарақарым-қатынас типі, отбасындағы тәрбие стилі, достар, басқа да маңызды адамдар). Девиация бірнеше типтен тұрады: девиантты, делинквентті және криминалды мінез-құлық. Девиантты мінез-құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес келмейтін мінез-құлықты айтады. Ол ауытқыған мінез-құлықтың бір түрі. Кейбір әдебиеттерде бұл типті «антидисциплиналық» деп те атайды. Девиантты мінез-құлықтың көрсеткіштеріне: 03@5AA8O, 45<>=AB@0F8O, оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, 0;:>3>;87<, =0@:><0=8O, қоғамға жат қылықтар, жыныстық жат мінез-құлық, AC8F84 т.б. жатады. Делинквентті мінез-құлық. Ол 70£ бұзушылықпен ерекшелінеді. Оның мынадай типтері бар: Агрессивті-зорлаушылық мінез-құлық. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру сияқты жағымсыз іс-әрекеттерде көрініс береді. Ашкөздік мінез-құлық (корыстное поведение): майда ұрлықтар, қорқытып-үркіту, автокөлік ұрлау т.б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты жат мінез-құлық. _0H0 сату және тарату. Криминалды мінез-құлық 70Ј бұзушылық болып табылады. Балалар сот үкімі арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады. Девиацияның негативті формалары әлеуметтік ?0B>;>38O болып табылады: 0;:>3>;87<, B>:A8:><0=8O, =0H0›>@;K›, 657é:H5;V:, AC8F84, 70£ бұзушылық және ›K; 2 Модуль. Салалық әлеуметтану. 8 тақырып. Білім беру әлуметтануы Лекцияның мақсаты: өмірдегі өзгерістердің адам мен білім беру саласына қойлатын талаптарды түсіндіру. Негізгі ұғымдар: Білім беру, білім берудегі концепциялр. Дәріс жоспары: 1. Білім беру дегі түрлі концепциялар. 2. Білім беру әлеуметтік бақылаудың құралы ретінде. 3 . Білім беру процесінің сатылары: мектепке дейінгі, бастауыш мектеп, орта, жоғары. Әдістемелік нұсқау: әдебиеттер, интерактивті тақта Дәріс мазмұны: Білім әлеуметтік. қызмет тұрғысынан белгілі дәрежеде дербестігі бар жүйе, оның қоғамның дамуына және жұмыс істеуіне жігерлі түрде әсер ету қабілеті бар. Білім жүйесінің дамуы жэне қызметі қоғамның өндірістік тәсіліне, экономикалық қатынасына, олар арқьшы пайда болған әлеуметтік қатынастар мен әлеуметтік. құрылымға, саяси жэне идеологиялық қатынастарға байланысты. Білім берудің әлеуметтік проблемаларымен әлеуметтанулық бағыттардың барлық өкілдері айналысын келеді. Әлеуметтанулық теорияның бір бағыты білімнің қоғам еміріндегі жағымды қызметіне назар аударады. Э. Дюркгейм білім берудің әлеуметтік қырларын анықтау берді. өзінің бірқатар еңбектерінде ол білім берудің функционалистік бағдарын анықтады. Ең алдымен, білім буру жүйесінің өзекті қызметіне назар аударды. Осындай маңызды қызмет ретінде әлеуметтік нормалар мен құндылықтарды қарастырды. Оның пікірінше білімнің негізгі қызметі мәдени құндылықтарды ұрпақтан-ұрпаққа тарату, Э. Дюркгеймнің функционалдық (қызметтік) теориясы бойынша мәдени құндылықтар білім арқылы сақталады. Және бір ұрпақтан екінші ұрпаққа беріледі. Ол қоғам, оның мүшелері арасында болған жағдайда ғана өмір сұріп кеге алады деп тұжырымдайды. Екінші жағынан мұндай құндылықтарды жастарға беру оқушыларды оқу процесі кезінде соған қал.ыптастырады. Мұндай әлеуметтік өмірге деген көзқарастың бірлігі болмаса, ұжымдык тұрмыс, ынтымақ астында болмауы ықтимал. Кез келген қоғамның алдында тұрған мәселе жеке адамдарда құрылған бұқараны біріктіріп, белгілі бір әлеуметтік бірдікке қатысын анықтау Қазіргі заманда білім берудің формальды. жүйесі. (мектеп, колледж, т.б.) атқарып отырған қызметін (отбасы мен қатар құрбылар) кез келген әлеуметтік институт орындай алмайды. өйткені, отбасы мүшелері туыстық қарым-қатынастармен біріккен, ал қатар құбылыстар арасында жеке адамдар жақын адамды өзі таңдайды. Ал қоғам адамдарға туыстық немесе өзі ұнататын адамдар мен емес, оған мүлде қатысы. Жоқ адамдармен қызмет етеді. Сондықтан білім беру жүйесі адам басқа адамдар мен қалыпты жүйеленген ережелерге сай әрекет етеді. Бұл жағдай қоғамның қатаң әлеуметтік нормалары мен ережелеріне сай құбылыстарды көрсететін болады яғни білім мекемелерінде қалыптасқан нормалар мен ережелерді қадірлеу қалыптастырылады. Оқудың барлық процесі шәкірттерді әлеуметтендіруге бағытталған. Әлеуметтендіру процесінде барлық баланың туысынан адам болып қалыптасуы іске асырылады. Әлеуметтендіру процесінде баланың туысынан адам болып қалыптасуы іске асырылады. Әлеуметтендіру процесінде сан қилы құндылықтарды, түсініктерді игеруді керек етеді. Соның негізінде адамдардың күнделікті өмірі қалыптасады. Білім - осы процестің бір саласы. Сондықтан, білімді қоғамдық құндылытарды, дағдыларды жаңа тілімді бір адамнан немесе топтан келесі ұрпаққа беріп отыратын формальды процесс деп қарауға болады. Осылайша білім беру жүйесі қоғамның барлық мүшелерін әлеуметтендіру факторына және кұралына айналады. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|