3.ТПҮ компоненттерінің құрылымы мен сипаттамасы, қызметтері (білімділік, тәрбиелік, дамытушылық). Педагогикалық үдерістің жеке дара бөліктері (компоненттері) туралы оның теориясын жасаудан біраз бұрын практикада жеткілікті дәрежеде жақсы белгілі болған. Олардың бір бөліктері (мақсат, міндеттері, мазмұны) өзгеру барысындағы қоғамдық өмірге мектептің әлеуметтік тапсырма ерекшеліктеріне байланысты қайта - қайта жаңадан қаралып жетілдіре түседі. Көрсетілген мәселені В.Е.Гмурман, В.С.Ильин, Б.Т.Лихачев және т. б. зерттеген. Г.К.Костюк ұстаздар мен оқушыларды педагогикалық процестің бөліктеріне жатқызады. М.А.Даниловтың көрсетуінше педагогикалық процестің ішкі серпілісі оның негізгі, басты өзегі тәрбиенің мақсаты болады.
Жорамалдау бойынша, қандайда болмасын мақсатқа белгілі бір мазмұнын іс-әрекеттер міндеттерін шешу арқылы жетуге болады. Сондықтан педагогикалық процестің (әлеуметтік) бөліктеріне ұстаздарды және оқушыларды жатқызған жөн.
Сонымен қатар, педагогикалық процестің құрылымы оның өзара тығыз байланысқан жеті компоненттерін педагогикалық процестің құрылымы деп айтамыз. Педагогикалық процестің компоненттері:
Педагог - арнайы дайындығы, білімі бар ұстаз, педагогикалық процесті жүргізетін маман.
Оқушы-тыңдаушы - объект және субъект ретінде қарастырылады.
Педагогикалық процестің мазмұны ол адамның әлеуметтік қатынасынан туындайды. Оның мазмұнына - идеология, өндіріс, еңбек, ғылым, мәдениет, т.б. жатады.
Педагогикалық процесті ұйымдастыру және басқару комплексі. Оған педагогикалық процестің мақсаты, міндеті, мазмұны, түрі, әдісі, құралы жатады.
Педагогикалық диагностика. Ұстаз бен шәкірттің тәрбие, оқу, үйрену процесін жүргізу барысында істің нәтижесін білу.
Педагогикалық процестің нәтижесін бағалау. Оқушының іс-әрекетінің нәтижесін, қорытындысын, бағасын сол баланы қоршаған орта, қауым береді.
Педагогикалық процестің қоршаған ортамен байланысында әлеуметтік орта бала тәрбиесінің маңызды факторының бірі.
