бағынады:
b q
6r
- ионның қозғалғыштығы. Электролиттер Ом заңына
j enb b E ,
мұндағы
enb
b
электролиттің меншікті өткізгіштігі.
Электродтарда электролиттің химиялық құрамына кіретін заттардың бөліну процесін электролиз деп атайды..
Электролиздің бірінші заңы: электродта бөлінетін заттың массасы электролит арқылы өткен зарядқа пропорционал:
m kq kIt , мұндағы k – заттың электрохимиялық эквиваленті.
Электролиздің екінші заңы: заттың электрохимиялық эквиваленті оның химиялық эквивалентіне пропорционал:
k 1 M ,
F z
мұндағы
F NAe =96484 Кл/моль – Фарадей саны деп аталатын тұрақты, M -
14 лекция МАГНИТИЗМ
Вакуумдағы магнит өрісі. Био-Савар-Лаплас заңы
820 жылы дат физигі Х. Эрстед магнит тілшесіне электр тогының бағыттайтын әсерін байқаған. Сол аралықта француз физигі А.М. Ампер тогы бар екі өткізгіштің өзара әсерлесуін ашып, толығымен зерттеді. Магниттік өзара әсерлесу тек қозғалыстағы электр зарядтарына (токтарға) тән екендігі анықталды. Токтардың магниттік өзара әсерлесуі материяның ерекше түрі – магнит өрісі - арқылы жүзеге асады. Магнит өрісінің негізгі қасиеті – сол өрісте орналасқан тогы бар өткізгішке күштің әсер етуі. Магнит өрісінің қасиеттерін зерттеу үшін тогы бар рамка қолданылады.
Берілген нүктедегі магнит өрісінің бағыты ретінде рамкаға жүргізілген n оң нормалінің өрістегі бағыты алынады. Тогы бар рамкаға әсер ететін күштер жұбының айналдыру моменті
M p m B,
мұндағы
pm ISn - тогы бар рамканың магниттік моменті, B - магнит
индукциясының векторы деп аталатын магнит өрісінің сандық сипаттамасы.
Біртекті магнит өрісінің берілген нүктесіндегі магнит индукциясы магниттік моменті бірге тең рамкаға, оған жүргізілген оң нормаль өріс бағытына перпендикуляр болғандағы, әсер ететін максималды айналдыру моменті арқылы анықталады.
Магнит индукцияның өлшем бірлігі - тесла (Тл).
Idl элементі өрістің кейбір нүктесінде dB индукциясын тудыратын I тогы
бар өткізгіш үшін Био-Савар-Лаплас заңы төмендегідей өрнектеледі.
dB 0
4
I dl , r
r 3 ,
нүктесіне жүргізілген радиус-векторы,
0 = 4π∙10-7 Гн/м – магнит тұрақтысы.
олар жатқан жазықтыққа перпендикуляр. Бұл бағытты оң бұрғы ережесі бойынша анықтауға болады: егер бұрғының ілгерілемелі қозғалысының бағыты элементтегі токтың бағытымен дәл келсе, онда бұрғы сабының айналу
бағыты dB векторының бағытымен дәл келеді.
dB векторының модулі төмендегі өрнекпен анықталады:
dB 0
4
Idl sin
r 2 ,
мұндағы - r және dl
векторлары арасындағы бұрыш.
Электр өрісі сияқты, магнит өрісі де суперпозиция приципіне бағынады: бірнеше токтар тудыратын қорытқы өрістің магнит индукциясы әрбір жеке токтың тудыратын өрістерінің магнит индукцияларының векторлық қосындысына тең:
n
B Bi .
i1
Био-Савар-Лаплас заңының суперпозиция принципімен қоса қолдануы кейбір токтардың магнит өрістерін анықтауға мүмкіншілік береді.
Достарыңызбен бөлісу: |