Липидтер “Химия” пәні

Сабынданатын липидтердің құрылымдық компоненттері:

Бейтарап майлар:

• Глицерин - СН2(ОН)-СН(ОН)-СН2ОН.
• Май қышқылдары.

Фосфолипидтер:

• Глицерин - СН2(ОН)-СН(ОН)-СН2ОН.
• Май қышқылдары.
• Ортофосфор қышқылының қалдығы – Н2РО4.
• Азоттық негіздер немесе спирттік топтар:
• Этаноламин – NH2-СН2-СН2ОН.
• Серин - СН2(ОН) –СН(NH2)-СООН.
• Холин - (СН3)3 N-СН2-СН2ОН.
• Инозит (алты атомды циклды спирт).

Сфинголипидтер және гликолипидтер:

• Сфингозин - СН3(СН2)12-СН=СН-СН(ОН)-СН(NН2)-СН2ОН немесе дигидросфингазин.
• Май қышқылдары.
• Ортофосфор қышқылының қалдығы – Н2РО4.
• Моно- немесе олигосахаридтер (көбiнесе глюкоза).

Қарапайым липидтер және жеке өкілдері

Қарапайым липидтерге май қышқылдары мен спирттердің күрделі эфирлері жатады. Бұл топты үшацилглицеролдар мен балауыздар құрайды.

Табиғи майлар үшацилглицеролдар қоспасынан тұрады. Үшацилглицерол – бұл үш атомды спирт глицерол мен май қышқылының үш молекуласынан құралған күрделі эфир.

СН2−ОН СН2−СОО−R

│ │

СН −ОН + 3R−СООН → СН −СОО−R + Н2О

│ май қышқылы │

СН2−ОН СН2−СОО−R

глицерол үшглицерид (үшацилглицеролдар)

Балауыздар дегеніміз жоғары молекулалы май қышқылдары мен спирттердің күрделі эфирлері. Олар адамдар мен жануарлар организмінің жіне өсімдіктердің құрғаудан (сусызданудан) сақтайды.

Күрделі липидтер және жеке өкілдері