летін вектордың айналуымен көрсетілген. Күрделі (5.1) және (5.2) түрлердегі шамалармен өрнектерді векторлықтеңдікретінде қарастыру ыңғайлы.
Трансформатордың бос жүріс режимінде магниттік тізбектегі ай- нымалы магнит өрісі бастапқы ораманың магнитқозғаушыкүшімен (МҚК) магнит өткізгіште қоздырылады: F0 = I0w1. Магнит қозғаушы күші магниттеу күші (МК) деп аталады. Бастапқы ораманың маг- ниттік сызықтарының көп бөлігі Ф0мамплитудасы бар негізгі маг-
ниттік Ф0 ағынын құрайды.
Уақытқатәуелдібосжүрістогыныңкестесінқұру. Бос жүріс i0 тогының лездік мәні өзгерген кезде, Ф0 магниттік ағын оған пропор- ционалды өзгермейді. Гистерезисілмектертүрі бар магнит өткізгіш материалының магниттіксипаттамасыарқылы анықталады. Маг- ниттік сипаттамасының бөлігі, яғни Ф0(i0) тәуелділігі 5.2 - суретте көрсетілген. Аралықта Ф0(t) уақытынан магнит ағынның тәуелділігі кезеңнін жартысынан үлкені оң жақта берілген (ағын синусоидалды өзгереді, егер берілген кернеу синусоидалды болса, орама ЭҚК мен оның кернеуіне шамалаған теңдігін есептеумен (4.3) өрнегіне тиесілі болады). Уақыттың есептеу басы t= t2 = 0 ағымның лездік мәні нөлге тең болған сәтте біріктіріледі. i0(t) уақытындағы бос жүріс токтың тәуелділігінің сызбасы Φ0(t) және Φ0(i0) кестелерінен келтірілген.
Φ0(t) және i0(t) кестелерінің уақыт осьтерін жоспарлаудан бұрын, t1...t8уақыттың сол нүктелері белгіленеді. Φ0(i0) кестесінде осы сәт- терге сәйкес келетін 1...8 нүктелері белгіленеді.
Таңдалған t1 уақытта сілтеме бойынша теріс мән беріледі, Φ0 ағы- ны теріс болып табылады және Φ0(i0) сызығынан көрініп тұрғандай, ағымдағы i0 нөлге тең келеді. i0(t) кестесінде ағымның t1 уақытындағы нөлдік мәні көрсетіледі. t2 = 0 уақытында ағынның нөлдік мәні бар, ал ток – оң болады. Кейде t3 және t4 ағымдары нөл мен максимум ара- лығында аралық мәндерді алады. Φ0(i0) графикасында осы нүктелер шығу бөлімдерінде 3және 4-тармақтарына сәйкес келеді. t5 сәтте ағын Ф0mең үлкен мәнді алады. Осы сәтте ағым барынша көп болады.
Сонымен қатар, магнит ағынының лездік мәні азаяды. t7 уақы-
тында ағын қалдық мәніне ие болады; осы уақытта ток нөлге тең. Ақырында, t8 ағымы нөлге тең болғанда, ток теріс болады. t8 уақы- тынан бастап ағын бағытты өзгертеді (теріс болады) және оның аб- солюттік мәні артады; Ағынның абсолютті мәні амплитудалық мән- ге дейін артады.
Алынған i0(t) графиканы Φ0(t) графикасымен салыстыру арқылы