Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архивтік құжаттарды мемлекеттік және арнаулы мемлекеттік архивтердің жинақтау, сақтау, есепке алу мен пайдалану қағидаларын бекіту туралы
-параграф. Архивтік құжаттардың техникалық және физикалық-химиялық жай-күйін тексеру мен есепке алу тәртібі
жүктеу/скачать 100,72 Kb.
|
576-қazaқsha
| 7-параграф. Архивтік құжаттардың техникалық және физикалық-химиялық жай-күйін тексеру мен есепке алу тәртібі
166. Архивке келіп түскен архивтік құжаттарды олардың физикалық жай-күйін алдын ала тексермей, архив қоймаларына қабылдауға және орналастыруға жол берілмейді. Архивке келіп түскен архивтік құжаттар архив қоймасына берілгенге дейін қабылдау және уақытша сақтау үй-жайына орналастырылады, тасымалдау қорабынан босатылып, стеллаждар мен үстелдерге қойылады. 167. Келіп түскен архивтік құжаттардың физикалық және техникалық жай-күйін, сондай-ақ олардың сақтандыру көшірмелерін бағалау архивтік құжаттарды архивке қабылдаған сәттен бастап үш айдан кешіктірілмей жүргізіледі. 168. Қағаз негіздегі архивтік құжаттардың физикалық жай-күйін бағалаудың нәтижесінде: 1) биологиялық зиянкестермен зақымданған; 2) ылғалдылығы жоғары; 3) қағазы және мәтіндері бүлінген; 4) шаң басқан архивтік құжаттар анықталады. Бұл ретте істегі, папкалардағы, қораптардағы барлық бөгде заттар – металл, картон, қағаз және басқа да салынған заттар, бөлгіштер, қыстырғыштар алып тасталуға тиіс. 169. Аудиовизуалды және электрондық құжаттардың, сақтандыру көшірмелерінің техникалық жай-күйін бағалау кезінде материалдық жеткізгіштегі ақпараттың оқылу мүмкіндігі, ілеспе құжаттамадағы мәліметтердің техникалық сипаттамасымен сәйкестігі белгіленеді. Сонымен бірге кинофотоқұжат негізінің түрі анықталады. Нитронегіздегі архивтік құжаттардың тұрақтылығы шұғыл тексерілуге тиіс, кейіннен қауіпсіз негізге қайта көшіріліп, қажет болған жағдайда – эмульсиялық қабаты реставрацияланады. 170. Ақау табылған жағдайда, ақаудың сипаты және оны жоюдың жолдары көрсетілген еркін нысанда акт жасалады. Ақауларды жою жинақтау көздерінің есебінен жүргізіледі. 171. Келіп түскен, биологиялық зиянкестермен зақымданған (жәндіктер, белсенді зең) архивтік құжаттар санитариялық-гигиеналық (дезинфекция, дезинсекция) өңдеуге жіберіледі. Дымқылданған архивтік құжаттар табылған кезде олар толық кепкенге дейін акклиматизация жүргізіледі. Акклиматизация қабылдау және уақытша сақтау үй-жайында ауаны қарқынды желдету және сақтау бірлігін үстелдер мен стеллаждарға ашық күйінде орналастыру арқылы 7-14 тәулік бойы (ылғалдану дәрежесіне қарай) жүргізіледі. Келіп түскен архивтік құжаттардың мәтіні мен қағаз сапасы олардың жалпы жағдайын бағалау үшін ішінара тексеріледі. 172. Келіп түскен құжаттарды шаң-тозаңнан тазарту сорғы шкафтарды пайдалану арқылы арнайы үй-жайда жүргізіледі. Қораптар, папкалар, мұқабалар, іс қағаздарының түптері шаңнан тазартылуы тиіс. 173. Келіп түскен аудиовизуалды және электрондық құжаттар кері айналдырылуға, шаңнан тазартылуға, кірден тазартылуға, акклиматизациялануға, буып-түйілуге тиіс. Үлдірлік және дискілік негіздегі аудиовизуалды және электрондық құжаттар архив қоймасына орналастырылмас бұрын оларды 20±3°С температурада және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 35±15%, ал түрлі-түсті кино және фотоқұжаттар үшін ауаның ылғалдылығы 35±15% болған кезде ашық қаптамамен акклиматизациялау жүргізіледі. Киноқұжаттар мен рулондық микрофильмдерді акклиматизациялау 10 тәуліктен, ал магниттік таспадағы және дискілік жеткізгіштегі архивтік құжаттарды 3 тәуліктен, фотоқұжаттар мен микрофишалар үшін 24 тәуліктен кем болмауы тиіс. 174. Сақтау процесінде архивтік құжаттардың физикалық-химиялық және техникалық жай-күйін тексеру зақымданған архивтік құжаттарды анықтау және физикалық немесе биологиялық жай-күйі қауіпті құжаттарды анықтау мақсатында жүргізіледі. Архивтік құжаттардың физикалық-химиялық және техникалық жай-күйін тексеру архивтік құжаттардың бар-жоғы мен жай-күйін тексеру барысында, архивтік құжаттарды архив қоймасынан беруге дайындау кезінде, архивтік құжаттарды біреулеп (парақтап) қараумен байланысты жұмыстар кезінде жүзеге асырылады. 175. Сақтау процесінде қағаз негізіндегі архивтік құжаттардың физикалық жай-күйін тексеру ылғалды, биологиялық зиянкестермен (жәндіктер, зең) зақымданған, қағаздары мен мәтініне зиян келген архивтік құжаттарды анықтау мақсатында жүргізіледі. Дымқыл архивтік құжаттар (істер, істер тобы) дереу бөліп алынып, кезектен тыс өңдеуге жіберілуге тиіс (кептіру, акклиматизация). Архивтік құжаттар жаппай дымқылданған кезде архив қоймасын кептіру, сақтау режимін қалпына келтіру бойынша шаралар жүргізіледі. Биологиялық зиянкестермен (зең, жәндіктер) зақымданған архивтік құжаттар дереу оқшаулануға тиіс. Мәтінде және қағазда ақаудың болуы істі парақтап қараған кезде шолып қарау арқылы белгіленеді. Ақаулар бірыңғай әріптік-цифрлық индекстеу негізінде уәкілетті органның әдістемелік ұсынымдарын есепке ала отырып, қағаздағы (әріптік индекстеу) және мәтіндік (цифрлық индекстеу) ақаудың үлгілік белгілері бойынша сыныпталады. Егер зақымдану салдарынан мәтіннің жартысынан көбін оқу және қалпына келтіру мүмкін болмай қалған архивтік құжаттар іріктеп алынып, жоюға жіберіледі. Зақымданған архивтік құжаттардың мәтінін тым болмаса ішінара қалпына келтіру мүмкін болған жағдайларда, олар тұрақты сақтауда қалдырылады, сканерленеді, өңделеді немесе фотокөшірмесі түсіріледі. 176. Аудиовизуалды және электрондық құжаттардың техникалық жай-күйін тексеру: 1) олардың қаптамасының жай-күйін; 2) стандарттық ракордтардың бар-жоғын; 3) олардың үстіңгі қабатының және перфорация жолақтары мен жапсырмаларының техникалық жай-күйін; 4) ластанудың және механикалық бүлінулердің бар-жоғын; 5) нитронегіздің тұрақтылығын; 6) киноүлдірлер мен ені 35 және 16 мм магнитті таспалардың перфорациясы қадамын; 7) физикалық-механикалық сипаттамаларын (эмульсиялық жұмыс қабатының қыртыстануы, уатылу немесе үгітіліп түсуі және т.б.); 8) химиялық және биологиялық текті ақаулардың бар-жоғын (микроорганизмдермен, жәндіктермен және кеміргіштермен зақымдануы, тұздардың кристалдану іздері және химиялық-фотографиялық өңдеудің қалдық өнімдерінің бұзылу белгілері); 9) фоно және бейнеқұжаттардың электроакустикалық сипаттамаларын; 10) бейнеарнадағы бейнеқұжаттардың параметрлерін; 11) кино, фото, бейнеқұжаттардың көріну сапасын; 12) электрондық құжаттарды сипаттайтын параметрлер деңгейін (мысалы, уақыт бірлігінде ақпаратты оқудағы шатасулар саны); 13) электрондық құжаттарда "вирустардың" бар-жоғын; 14) магнитсіздендірілген учаскелер мен машиналық жеткізгіштің жекелеген учаскелерінің механикалық зақымдануының бар-жоғын; 15) триацетатты үлдірдің сірке су синдромының бар-жоғын анықтау үшін жүргізіледі. 177. Киноқұжаттардың (кескін негативінің, контратипінің (дубль-негативінің), позитивтік көшірменің) техникалық жай-күйін тексеру фильмді тексеру немесе дыбыстық монтаж үстелінде монтаж парағымен салыстыра отырып көру арқылы жүзеге асырылады. Позитивтік көшірмені оптикалық проекция жағдайында көрсететін экранда көру арқылы тексерген кезде кескін сапасы, бөлік ішіндегі жоспарлардың тығыздығы мен түсі бойынша біртегістігі, кадрдың орнықтылығы, кескіннің контрастылығы, киноқұжаттың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасына сәйкес кескінде ақаулардың болуы немесе болмауы белгіленеді. Аралық позитивті (лаванда), фонограмманы қайта жазу негативін, фонограмманың магнитті түпнұсқасын, шу мен музыканың магнитті фонограммасын бақылау фильм тексерілетін үстелде тексеру арқылы жүзеге асырылады. Киноқұжаттардың техникалық жай-күйін тексеру нәтижесінде киноқұжаттарда кездесетін негізгі ақаулар тізбесі уәкілетті орган бекітетін нысан бойынша жасалады. 178. Фоноқұжаттардың электроакустикалық сипаттамасын тексеру (жиіліктің бұрмалануы, көшіру әсерінің деңгейі, фонның және шудың деңгейі, шытынаулар мен тақылдаулардың бар-жоғы, кідірістің шуы) тыңдауға арналған бақылау агрегаттары бар, қуат күшейткіші, дыбыс күшейткіші және басқа да қажетті жабдықтары бар кәсіби магнитофонда тыңдау арқылы жүргізіледі. Беткі қабатының жай-күйі (ферромагниттік жабын, үлдірдің қыртыстануы, шеттерінің қисайған тұстарының, механикалық зақымданудың және химиялық немесе биологиялық ластану іздерінің бар-жоғы), бастапқы және соңғы ракордтардың бар-жоғы, фоноқұжаттардың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасына сәйкес фоноқұжаттардағы жапсырмалардың сапасы айқындалады. 179. Фотоқұжаттарды бақылау фотоқұжаттарды және бақылау таңбаларын монтаждау немесе жарық үстелінде қарау арқылы жүргізіледі. Беткі қабатының техникалық жай-күйі (сызаттардың, кірдің, қажалудың және басқа да ақаулардың болмауы), фотографиялық сапасы (айқындылық, контрастылық, оптикалық тығыздық диапазоны, бұлдыраудың болмауы, басып шығарылатын ақаулардың бар-жоғы) айқындалады. Ақау түрлерін көзбен шолып айқындау қиын болған жағдайда, фотоқұжат лупамен немесе микроскоппен қаралады. 180. Бейнеқұжаттардың техникалық параметрлерін тексеру бақылау-өлшеу аппаратурасы кешенінің – жазу форматымен айқындалатын тиісті типтегі бейнемагнитофондардың, стандарттардың және бейнежазба жүйелерінің көмегімен жүргізіледі. 181. Электрондық құжаттардың техникалық параметрлерін тексеру тиісті архивтік құжаттардың түрімен жұмыс істеуге арналған арнайы аппаратураны және бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып жүргізіледі. 182. Ұлттық архив қорында физикалық жай-күйі қанағаттанғысыз жағдайдағы құжаттар деп материалдық жеткізгіштердің бүліну деңгейі жоғары, құжаттардың физикалық бүтіндігіне қауіп төндіретін Ұлттық архив қорының құжаттары танылады. Ұлттық архив қоры құжаттарының физикалық жай-күйін қанағаттанғысыз деп тану және оны шұғыл тәртіппен арнайы өңдеуді ұйымдастыру үшін арнайы есепке алу туралы шешімді осы Қағидалардың 184-185-тармақтарына сәйкес реставратордың және архивтік құжаттарды сақтауға жауапты құрылымдық бөлімше басшысының сараптамалық қорытындысы негізінде архив басшысы қабылдайды. 183. Физикалық жай-күйі материалдық жеткізгіштерді қайта қалпына келтірудің және ондағы құжаттамалық ақпаратты пайдаланудың мүмкіндігін жоққа шығаратын архивтік құжаттар қатты зақымданған архивтік құжаттар болып танылады. Архивтік құжатты қатты зақымданған деп тану және оны есептен шығару туралы шешімді СТК немесе ЖАО-ның қорытындысы, архивтік құжаттарды сақтауға жауапты құрылымдық бөлімше басшысының және реставратордың сараптамалық қорытындысы мен құжаттардың қатты зақымдануы туралы акті негізінде ОСТК қабылдайды. ОСТК-ның жазбаша шешімінің негізінде жарамсыз архивтік құжаттарды есептен шығару туралы архив басшысының бұйрығы шығарылады. Мәдени құндылықтарға жататын Ұлттық архив қорының қатты зақымданған құжаттарын есептен шығаруға және жоюға жол берілмейді. 184. Қағаз негіздегі архивтік құжаттардың физикалық және техникалық жай-күйін есепке алу: 1) уәкілетті орган бекітетін нысан бойынша істі куәландыру парағында; 2) архивтік құжаттардың бар-жоғын және жай-күйін тексеру парағында және архивтік құжаттардың бар-жоғын және жай-күйін тексеру актісінде; 3) жеткізгіші бүлінген архивтік құжаттарды есепке алу карточкасында; 4) мәтіні зақымданған архивтік құжаттарды есепке алу карточкасында жүзеге асырылады. 185. Аудиовизуалды құжаттардың физикалық және техникалық жай-күйін есепке алу: 1) киноқұжаттың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасында; 2) фотоқұжаттың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасында; 3) фоноқұжаттың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасында; 4) бейнеқұжаттың техникалық жай-күйін есепке алу карточкасында жүзеге асырылады. Ұлттық архив қорының физикалық жай-күйі қанағаттанғысыз құжаттарын есепке алу бақылау-есепке алу карточкаларында немесе есепке алу кітаптарында жүргізіледі. Архивтік құжаттардың физикалық және техникалық жай-күйін есепке алу қағаз жеткізгіште немесе автоматтандырылған режимде жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 100,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|