М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1
рем 13 . Оны Ленинн1ц «Б 1з кандай мурадан бас тартамыз» деген енбепнен ала- мыз, соны роман табигатына колданамыз (феодализм, Д 1 н, эдет-рурып, саяси т э р т т сыны, прогресс, эдглет, идеясын ж актау, халык, шаруа муддес^н коргау). Роман- да бул уш белг1 толык- Мысалы, окымысты кедей мен казак кызыныц тардырын косу — эдшет пен прогрест1 ж алгау керш ю , Ахмет — мулдем жаца тулра. Ол — кыз идеалыныц символы. К,амардыц сол идеалына орта, 91 эдет-гурып, дш, еск ш к жол бермейдь Проблема аса улкен де етюр болып шыгады. Жанры — элеуметтж ро ман. Образдары типтелген. 2 ~с а б а к : Камар образын типтж жардайда алып М 1 - нездеу. Мектепте Камарга баска кешпкерлерден белш- ген схемалык-формалистж мшездеу берййп жур (Камар сулу, акылды, акын, ер кыз деген сиякты). Ондай мшез- деуден пайда жок- Камар образын мына желще, текстен мысал келт 1 ре отырып, б1рлесш талдаймыз: а) Камардын тэрбиеа, портрета э) Камар жэне жыпылдактар. б) Камар мен Ахмет (кыз арманы). в) Камардын семьясы (Касен, Омар). г) Омар мен Оспандар арасындагы кайшылыктан кершетш кыз басындагы ауыр халдер (эдет-гурып, шарират куаты). р ) р^рым озбырлырынан кершетш жайлар. д) Камар дшийлдер торында (ол Т 1 р 1 елш ). е) Камардын ауруы — тхрг елжтерден жеру (аж ал). е) Камардын сонры портрету монологы. ж) Осы сонры сезш онын алрашкы хатымен салыстыру. Бул сурак-жауап, текстен мысал келируге, оны топ- шылауга курылатын эцпме болгандыктан, б1р сагатка Ж е Т К Ш Ж Т Ь 3 - с а б а к: Ахмет пен Ж орга Нурымга карсыласкан мшездеме ж асау. Булар — бакталастар рана емес, ек! турл1 тендендияны бйщ ретш образдар. Нурым — бай, болыс, ол барлык ескшжтщ уялаган жер1 (Оспан, Кал- тан, дшпплдер). Ахмет — кедейден шыккан мугал^м, б 1 рак басында элеуметтж право, тецдж жок. Аздаган кун керппи болса да, бай кызына уйленуге правосыз. Талдау уетшде Ахметтщ тепн, ортасын, когамдык кш , портретш, ел багасын, казак кызына, махаббатка деген кезкарасын, Омар, Касендермен ьщгайластыгын, жаца типтеп адам екендкш аныктаймыз. Нурым езшщ Оспан, Калтандары, баксы-балгерлер1мен Ахметке карсы койы- лады. Оныц даральщ курес жолын алуы эл! э л а з д к ь Ж эукелер тубшде карап ж атпаска ти к (роман бггпей Калган) . Б у да текетж мшездеулер. Бул ек1 сабакта типтж жагдайларды аныктауга кещл белем 13 . Типтещцру б1рде жацалык, б1рде еск ш к тургы- сында кершедь Ахмет пен Камар тарихы, олардыц муд- дес1, арманы — енд1 туа бастаган типтж жатдайлар. Ал Ахмет хатыныц колга тусу1, жыпылдактар, Оспан эреке- т1, Нурым тарихы, куйеудщ келуг, кызды зорлап алу, 92 молда, баксылардыц эрекет1 — есю ем1рдщ типтж су- реттерь 4 -с а б а к,: Романнын. сюжет1 мен тшш, керкемдш ерекшелштерш талдау. Тартыстыц туып-дамуы тургысы- нан сюжет курылысын аньщтап, жоспарын жасаура бо лады. Тартыс жагынан: байланыс — екг жас арасындагы махаббаттыц тууы, епз байланыс — кудалык. Ш арыктау ш еп кызды зорлап экету. Шешу1 — Камар вл^мь Екшпп шешу — Ахмет эрекеть Сюжет кебше уш адамныц тещ- регше топталган (Камар, Ахмет, Нурым). б з г е а типтж жагдайды керсету (Оспан, Калтан, ишандар). Бул сю жет кешпкерлер арасында туган тенденцияларды дурйс танытады, сол ушш шыгарма идеясына кызмет штейдь «А м а н к е л д 1» п ь е с а с ы жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|