М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


қарьін ішке себездеп төгіп, қораның ішін толтыруга



Pdf көрінісі
бет38/133
Дата15.11.2023
өлшемі4,98 Mb.
#123413
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   133
қарьін ішке себездеп төгіп, қораның ішін толтыруга 
т ы р ы с ы п
жатыр ...
(М.Әуезов).
Осы мәтінде байласым тәсілі ретінде жұмсалып отырған 
бүл
есімдігі - айналадағы түтеген қарды, оның барлык жерді басып 
тастағанын, небаскдлы жатқанын біидіреді. Мәтіндегі сілтеу есімдігі 
бүл күйден аманырақ болган есік алды
дегенде, яғни есік алдын гана 
қардың баспағанын, осы есік алдының ғана тіршіліктің белгісін 
таньітып тұрғанын білдіру ұшін қолданылған.
Демек, есімдіктер мэтін құрылымында үш түрлі 
қы зметте
жұмсалады:
1. Жеке лексеманың орнына қолданылады;
2. Бір сөйлемдегі мағынаны білдіру үшін қолданылады;
3. Сөйлемдер тізбегіндегі мазмұнды білдіру үшін қолданыладьь
58


Мәтіндегі байласым снпатын атқаратын тағы бір сөздер тобы -
сан есімдер. Сан есімдердің де атқаратын мэтінтүзімдік қызметі 
есімдіктерге ұқсас болып келеді. Мәтіннің алдыңғы бөлігінде 
қамтылған хабарды онан сайын нактылау ушін жэне жоғарыда 
айтылғандарды жинақтау үшін сан есімдер жұмсалады. Олар мэтінді 
алдыңғы жэне кейінгі бөліктермен байланыстыруға қатысады.
Мысалы: 
Өлең ттнің синтаксисін сөз ету угиін үлкен екі топ
мәселенің бетін ашып any ңажет бопады. Бірінилі - поэзия тілінің
синтаксистік құрылысы дегеннің өзі қандай мәселелерді қамтиды,
екінші

өлең синтаксисте цатысты цандай факторлар бар. Бұп
екеуі бір-бірімен тыгыз байланысты: мэселелердің алгашқы тобы
келесі топтагылардан іиыгарылып ащындалады
(Р.Сыздықова).
Мэтінде 
екі топмзселе
кейінгі сөйлемдерде 
бірінші, екінші
жэне 
екеуі
деген реттік, жинақтық сан есімдердің қолданысы арқылы 
берілген. Соңғы сөйлемдегі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет