топтарының  атңаратын  ңьізметі  қандай?

4-модуль 
Танымдық блок
Мэтіннің  мүшеленуі
Қарастырылатын  мәселелер:
1.  Ыэтіннің  курделі фразалъц түтасымга муиіеленуі.
2.  Мэтіннің  кампозициялың-сөшеу формапарына мушеленуі.
3.  Мәтінніц  актуалды  мүшепенуі.
1.  Мәтіннің күрделі фразалың пцгтасымга мүшеленуі
М әтінге  бірнеш е  категориялар  тэн.  Мүшелену  -  мэтінді 
ұйымдастыруда  жалпы  прагмагикалық  завдылықтарға бағынатын, 
қоршаған 
әлемді тұгастай қабылдауға негіз болатын (бөлшектенуге) 
— ----------- --------------- ъл~т„т,ии innnpn&Hv категошіясы- мәпнді
мзгш
Щршгьін
 заңдылыкгардьщ бірі әрі катысымньщ жузеі с ^ и п ш ц  
бір шарты болып саналады. «Мэтіннің мушеленуі - шығарманың бүтін 
композициясьшьщ 
қызмегі. Мүшеленудің сипаты бөлшектердің көлемі, 
мазмүндық-фактуалды хабар, сонымен катар мэтінді тудырушыньщ 
прагматикалық ұстанымы сиякты көптеген себептерге байланысты» 
/I,
  50-51/.  М әтіннің  мүшеленуі  негізінде  бөлшектер  аркылы 
оқырманнын, хабарды жеңілірек түсінуі  жэне автордың бөлшектер 
арасындағы 
мезгілдік,  логикалык,  көркемдік,  кеңістіктегі  т.б.
байланыстарды багдарлап отыруы жатыр.
Мэтін 
лингвистикасына қатысты көптеген еңбектерде мэтіннің 
мүшеленуі сөз болғанда И.Р.Гальпериннің жіктеуі негізге алынады.
Ғалым мэтіңді төмевдегідей бөлшектейді:
I) бөлшектердің көлемін, окырманның назар аударуьш ескеріп, 
көлемдік-прагматикалық: том не кітап, бөлім, тарау, тарауша (араб 
сандарымен  көрсетіледі),  бөлектеу  (бірнеше  жолдардан  кейін
жазылады), абзац, күрделі фразалык тұтасым;
II)  к о н т е к с т ік -в а р и а т и в т ік   мүшелену  (мэтіннің  езгеше 
бөлінуі) - 1) автор баяндауы:  а) эңгімелеу, э) табиғатты, кейшкердвд 
Кескінін, жабдықгарды, жағдайларды, окиғаның орнын т.б. суреттеу,
б) ойталқы; 2) бөгде соз: а) диалог, э) дәйексөз, б) ортак төл сөз.
Мәтіннің 
көлем дік-прагм атикалы қ 
түрғыдан мүшеленуі непзінде

жүктеу/скачать 4,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: