М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
| дəм сезімін анықтау
жүмыстын мақсаты: тілдің нүктелерінің түрлі ерітінділерге сезімталдылығын анықтау. жүмысқа қажетті күрал-жабдықтар: 1; 0,1; 0,01; 0,001% қант, тұз ерітіндісі, лимон қышқылы, пипетка. жүмыстын барысы: канттың 0,001% ерітіндісін тілдің өр жеріне тамызады, қай жері сезді жазып алады. сосын 0,01; 0.1; 1,0% қант ерітінділерін зерттейді. əрбір ерітіндіден соң ауызды сумен шайып отыру керек. осы ретпен тəжірибені тұз жəне лимон қышқылы ерітіндісімен жасайды. төжірибе нөтижесін кестеге түсіріп жазу. төтті, ащы, қышқыл заттардың тілдің қай жерлерімен сезілетінін керсету. жүмысты корытындылау: ыстық. суық жөне дөм сезімі қандай рецепторлармен сезіледі. олар қай жерлерде шоғырланған жөне өр сезу анализаторына қысқаша сипаттама беру. дөмдік заттар тəтті ащы түзды қышқыл Тыныс алутыныс алу дегеніміз тотығу процестеріне қажетті оттегімен организмді қамтамасыз ету болып табылады. бүл процестің соңында зат алмасу нетижесінде түзілген көміртекті диоксид организмнен шығарылып отырады. тыныс алу сыртқы жəне ішкі тыныс алу болып белінеді. сыртқы тыныс алуға тыныс алу органдары мен сыртқы орта арасындағы газ алмасуы жатады. ішкі тыныс алуға (тканьдік) - тканьдер мен қан арасындағы газ алмасу процестерін жатқызуға болады. тыныс алу сыртқы жəне ішкі орта жағдайларының өзгерістеріне бейімделгіш болып келеді. бүл процестер нервтік жөне гуморальдық жолмен реттеліп отырады. жүмысөкпенщ тіршілік сыйымдылығын анықтау. спирометрия адам қалыпты дем алу кезінде 500 мл. ауаны жүтады жəне шығарады. ауаның бүл мөлшерін ауаның тыныс алу келемі деп атайды (т). қалыпты ауаны жүтқаннан кейін оның үстіне терең жөне күшті дем алса, онда қосымша тағы да 1500 мл. ауаны жүтуға болады. ауаның бүл мөлшерін қосымша ауа көлемі (к) деп атайды. қалыпты дем шығарғаннан кейін оған қосымша жəне терец түрде дем шығарса, оны ауаның резервтік келемі (р) деп атайды жөне ол 1500 мл. ауаға тең болады. осы көрсеткіштер жиынтығын екпенің тіршілік слымдылығы деп атайды, ол орта есеппен 3500 мл. ауаға тең. барынша дем шығарғаннан кейінде өкпеде 1000 мл. шамасыкда ауа қалады. оны қалдық ауа көлемі (о) деп атайды. жумыстьщ мақсаты: спирометрдің қүрылысымен жəне ол арқылы өкпенің тіршілік сыйымдылығын елшеу төсілімен танысу. жүмысқа қажетті қүрал-жабдықтар: спирометр, мүрын қысқыш, ауызға тосым (мундуштук), мақта, спирт. тəжірибе адамдармен орындалады. жумыстын барысы: 1. тыныс алу келемін (т) анықтау үшін үш реткі шығарған ауаны спирометрге үрлейді. спирометр көрсеткішін тьіңыс алу жиілік санына бөле отырып, тыныс алудағы ауаның көлемін табады( жүмысты орындауға кірісер алдында спиртке малынған мақтамен спирометрдің мундуштігін сүртеді. алынған көрсеткіштер дел болу үшін əр төжірибені 3-4 рет қайталап, орташа мөлшерін алады. əр процесті қайталар алдында шкала кəрсеткішін ноль жағдайына қойып отыру қажет. жүмысты қорытындылау: 1. тəжірибе нəтижелерін мына кесте арқылы қорытындылау. 2. спирометр бойынша алынған өкпенің тіршілік сыйымдылығын номограмма нəтижесімен салыстыру.
жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||