Сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіріңіз

8
Қазақ  тілі  практикумы
5. Қарамен жазылған сөздердің мағынасын түсіндіріңіз, синонимдерін
табыңыз.
1. Атың жақсы болса,
Ер жігіттің пырағы.
Балаң жақсы болса,
Жан мен тәннің шырағы.
Әйелің жақсы болса,
Бірінші – иманың,
Екінші – жиғаның
Үшіншісі – ырысыңның тұрағы.              (  Төле би)
2. Сөз қуған пәлеге жолығады,
Жол қуған олжаға жолығады.                    (Әйтеке би)
6. Оқып, мәтінге тақырып қойыңыз. Қазақ тілінің бай әрі көркем тіл
екендігін мәтіннен байқауға бола ма? Пікіріңізді білдіріңіз.
Ескі ауылда ер жүрек, еті тірі жігіт дегендер
болатын.
Ер жігіт-мінер ат, ішер ас, киер киімін кем
ұстамайтын; дәулеті мол болсын, шағын
болсын, көңіл көтеріңкі жүретін, беруге де,
алуға да шыдайтын, айтқан сөзіне тұрақты,
қайғыға қайсар, жүрген жері думан бола-
тын.
Еті тірі жігіт те өзін ер жігітпін деп түсінеді.
Бірақ  оның  «қысқа  жібі  күрмеуге  кел-
мейді», «жоқшылық жомарт ердің қолын
байлайды», «бөрі арығын білгізбес, сыр-
тқа жүнін қампайтар» деп, жарғақ құлағы
жастыққа тимей, басын тауға да, тасқа да
ұрып, ер жігіттік дәрежеге жеткісі келеді.
Ондайларға қуған үміт қашқан түлкідей сылаңдап, өмір адырларынан анда-
санда бір көрініп қап, кейде шалдырмайды. (С. Мұқанов.)
* Эсперанто – әлемде барынша кең қолдау тапқан жасанды тіл. Оны
варшавалық окулист Лазар Маркович 1887 жылдан бастап оны жыл бойы
көз майын тауыса  отырып құрастырып шыққан. Қазір жер бетінде  осы
тілде сөйлей алатындардың саны 2 миллионнан асады. Оларды көбіне эспе-
рантофондар деп атайды. Көптеген еуропалықтар «кез келген білімді адам
өзінің ана тілімен қатар эсперантоны да игеруге міндетті» деп есептейді.

9
Олардың ойынша, бұл жасанды тіл жаппай қолданысқа енетін болса, әлем-
де тіл үшін болып жатқан текетірестер азайып, түбінде барша халықтар бір-
бірімен аудармашысыз-ақ тілдесе алатын болады. Әдетте, шетелдіктер ара-
лас некеден туылған балаларын эсперанто тіліне бейімдейді. Әр жылы эс-
перанто тілінде жүздеген кітаптар жарық көріп, фильмдер түсіріледі. Қазір
бұл тілдің болашағымен Бүкіләлемдік эсперанто қауымдастығы (UEA) ай-
налысып жүр. Эсперанто алфавиті латын тіліне негізделіп жасалған, 28
әріптен тұрады. Ал сөздік қоры әлемде кең тараған бірнеше тілдерден жи-
нақталған. Эсперантоның басты ерекшелігі – қай жағынан да (грамматика-
лық, фонетикалық) үйренуге оңай. (интернет материалынан)
* Қазақ тілі – әлемдегі сөйлеушісі ең көп 70 тілдің бірі.

жүктеу/скачать 6,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: