Мал шаруашылығЫ Өнімдерін өндіру және өҢдеу

№1 тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып.  «Споралылар типі - Sporozoa. Кокцидиятәрізділер класы – 

Coccidiomorpha» 

 

       

Сабақтың  мақсаты:  Қоян  кокцидиясы  мен  безгек  плазмодиясын  мысалға  ала 

отырып, споралылардың систематикалық жағдайын, құрылысын және даму сатысын оқып 

білу. 

Бақылау сұрақтары 

1.

 

Споралылардың даму цикліндегі негізіг сатыларды атаңыздар? 

2.

 

Шизогония  дегеніміз  не?  Бұл  процестің  нәтижесінде  қандай  жасушалар 

түзіледі? 

3.

 

Гаметогонияның мәні не? 

4.

 

Спорогония дегеніміз не? 

5.

 

Кокцидия  дамуындағы  олардың  өмірлік  циклінде  қандай  сатылар  экзо-  және 

эндогенді бөліктерге жатады? 

6.

 

Кокцидия мен гемоспоридияның даму цикліндегі айырмашылықтар? 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1.  Дәуітбева  К.  «Омыртқасыздар  зоологиясы»  1  бөлім,  Алматы-  2004,  46  -56  

беттер 

2. Түсіпова К.С.«Омыртқасыздар зоологиясы»1бөлім,А.,1998,64-81 беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология», Алматы-2006, 61-68 беттер 

4. Лукин Е.И. «Зоология», Москва, Агропромиздат 1989. 49-56 беттер 

 

№2- тәжірибелік сабақ 

 

   Тақырып. «Жалпақ құрттар типі- Flathelminthes немесе Flatodes 

Сорғыштар класы- Trematoda». 

 

Сабақтың мақсаты: Бауыр және ланцет тәріздес сорғыштардың систематикалық 

жағдайларын, құрылыстары мен даму сатыларын оқып білу. 

Сабақтың мазмұны: Бұл класс өкілдерінің бәрі де паразиттер, олар омыртқалы және 

омыртқасыз жануарлардың әртүрлі ішкі мүшелерінде паразиттік тіршілік етеді. Ғылымға 

4000 түрі белгілі. 

Әдебиеттер: 

1.Дәуітбева К. «Омыртқасыздар зоологиясы»1 бөлім, Алматы- 2004,  138-170 беттер. 

2.Түсіпова К.С. «Омыртқасыздар зоологиясы» 1 бөлім, Алматы- 1998, 177-214 

беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология», Алматы-2006, 84-92 беттер. 

4. Лукин Е.И. «Зоология», Москва, Агропромиздат 1989. 89-9 беттер. 

 

Жаттығу сұрақтары 

1.

 

Жалпақ құрттардың тері-ет қапшығы  қандай құрылысты болып келеді?  

2.

 

Сорғыштардың асқорыту және зәр шығару процестері қалай жүреді? 

3.

 

Анаэробты тыныс алу дегеніміз не? 

4.

 

Сорғыштардың қан айналу және тыныс алу жүйелерінің болмауын қалай 

түсіндіруге болады? 

5.

 

Сорғыштардың даму циклінің негізгі личинкалық стадиаларын атаңдар? 

6.

 

Бауыр сорғыш пен ланцет тәріздес сорғыштың даму цикліндегі айырмашылықтар? 

 

 

№3- тәжірибелік сабақ 

 

 «Буылтық құрттар типі – Annelida. 

Аз қылтандылар класы – Oliqochaeta» 

 

Сабақтың  мақсаты:  жауынқұртын  мысалға  алып,  буылтық  құрттардың 

систематикалық жағдайы мен құрылысын оқып білу.  

 

Бақылау сұрақтары. 

1.

 

Жауынқұрттың сыртқы құрылысын сипаттаңыздар. 

2.

 

Жауынқұрттың тері-бұлшық ет қапшығы қандай құрылысты болып келген? 

3.

 

Ас  қорыту  жүйесінің  құрылыс  ерекшеліктері  неде  және  олардың  бөлімдері  мен 

атқаратын қызметтері қандай? 

4.

 

Тыныс алуы мен қан айналу жүйелері қалай жүзеге асады? 

5.

 

Нерв жүйесінің күрделенуін қалай түсіндіруге болады? (бөлімдерін атаңдар). 

6.

 

Буылтық  құрттардағы  метанефридиальді  зәр  шығару  жүйесінің  жалпақ  және  жұмыр 

құрттардағы протонефридиальді зәр шығару жүйесінен айырмашылығы қандай? 

7.

 

Жауынқұрттың көбею жолдарын атаңыздар. 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1. Дәуітбева К. «Омыртқасыздар зоологиясы» 1 бөлім, Алматы - 2004, 239-273 беттер. 

2. Түсіпова К.С. «Омыртқасыздар зоологиясы» 1 бөлім, Алматы 1998, 280-332 беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология», Алматы-2006, 111-126 беттер. 

4. Лукин Е.И. «Зоология», Москва, Агропромиздат 1989, 125-140 беттер.  

 

    №4- тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып. «Буынаяқтылар типі – Arthropoda. Өрмекшітәрізділер класы – 

Arachnida 

 

Сабақтың  мақсаты:  Кресті  өрмекші  мен  жайылым  кенесін  мысалға  алып, 

өрмекшітәрізділердің систематикалық жағдайы мен құрылысын оқып білу. 

 

Бақылау сұрақтары. 

1.

 

Өрмекшілердің сыртқы түрін суреттеңіздер. 

2.

 

Өрмекшілерді кенелерден сыртқы түріне қарап қалай ажыратуға болады? 

3.

 

Өрмекшілер мен кенелердің жыныс диморфизмі қалай байқалады? 

4.

 

Өрмекшілер мен кенелердің асқорыту жүйесінде қандай ерекшеліктер бар? 

5.

 

Өрмекшітәрізділердің тыныс алуы мен қан айналуы қалай жүзеге асады? 

6.

 

Өрмекшітәрізділердің  (отрядтары  бойынша)  нерв  жүйесі  қандай  құрылысты  болып 

келген? 

7.

 

Өрмекшітәрізділердің көбеюі. 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

 

 1.  Дәуітбева  К.Ә.  «Омыртқасыздар  зоологиясы»  1  бөлім,  Алматы  -  2004,    328-352 

беттер. 

2.  Түсіпова  К.С.  «Омыртқасыздар  зоологиясы»  2  бөлім,  Алматы  -  1999,  162-187 

беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология», Алматы-2006, 154-166 беттер. 

4. Лукин Е.И. «Зоология», Москва, Агропромиздат 1989, 163-177  беттер 

 

    №5- тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып. «Молюскалар типі – Mollusca Қосжақтаулылар класы. Бауыраяқтылар 

класы – Lamellibranchia немесе Bivalvia, Gastropoda 

 

Сабақтың  мақсаты:  Айқұлақ  пен  жүзім  ұлуын  мысалға  ала  отырып, 

моллюскалардың систематикалық жағдайлары мен құрылыстарын оқып білу керек. 

Бақылау  сұрақтары. 

1.Моллюскалардың (класы бойынша) сыртқы түрін суреттеңіздер. 

2. Бақалшақ қандай қабаттардан түзілген? 

3. Мантия дегеніміз не және оның атқаратын қызметі? 

4.  Былқылдақ  денелілердің  (кластары  бойынша)  асқорыту  жүйелеріндегі  құрылыс 

ерекшеліктері қандай? 

5. Моллюскалардың (кластары бойынша) тыныс алу мүшелерінің құрлысы қандай? 

6.Олардың тыныс алуы мен қан айналымы қалай жүреді? (кластары бойынша). 

7. Моллюскалардың  зәр шығару мүшелеріндегі ерекшеліктері қандай? 

8.Былқылдақ денелілердің нерв жүйесін сипаттаңыздар. 

9.Қос  жақтаулы  және  бауыраяқты  моллюскалардың  көбею  мүшелерінің 

құрылыстарында қандай айырмашылықтар бар? 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

 1.  Дәуітбева  К.Ә.  «Омыртқасыздар  зоологиясы»  1  бөлім,  Алматы  -  2004,    328-352 

беттер. 

2.  Түсіпова  К.С.  «Омыртқасыздар  зоологиясы»  2  бөлім,  Алматы  -  1999,  162-187 

беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология», Алматы-2006, 154-166 беттер. 

4. Лукин Е.И. «Зоология», Москва, Агропромиздат 1989, 163-177  беттер 

  

    № 6- тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып. «Хордалылар типі. Жақсыздар немесе Дөңгелек ауыздылар класы – 

Chordata, Cyclostomata» 

 

Сабақтың  мақсаты:  Өзен  миногасының  систематикалық  жағдайымен  танысып, 

ішкі және сыртқы құрылысын оқып білу. 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1. Наумов С.П. «Омыртқалылар зоологиясы». Алматы, 1970, 17-23 беттер. 

2. Лукин Е.И. «Зоология». М., 1989, 249-259 беттер. 

3. Махмұтов С.М. «Зоология». А., 2006, 212-217 беттер. 

4. Олжабекова К.Б., Есжанов Б.Е. «Омыртқалылар зоологиясы», II – бөлім, Алматы, 

2007, 10-15 беттер. 

Бақылау сұрақтары 

1.

 

Миногалардың сыртқы түрін суреттеңіздер. 

2.

 

Миногалардың қаңқасы қандай бөлімдерден тұрады? 

3.

 

Олардың  нерв  жүйесі  мен  сезім  мүшелерінің  нашар  жетілгендігін  қалай  түсіндіруге 

болады? 

4.

 

Тыныс алуы мен қан айналуы қалай жүзеге асады? 

5.

 

Ас қорыту жүйесінің қарапайымдылығы неде? 

6.

 

Миногалардың  зәр  шығару  мүшелерінің  ланцетниктің  зәр  шығару  мүшелерінен 

айырмашылығы қандай? 

Миногалардың көбею мүшелері қандай құрылысты болып келген 

№ 7- тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып. «Хордалылар типі - Chordata 

Сүйекті балықтар класы» - Pisces 

 

Сабақтың мақсаты: Өзен алабұғасын мысалға ала отырып, сүйекті балықтардың 

систематикалық  жағдайымен  танысып  және  олардың  сыртқы,  ішкі  құрылыстарын  оқып 

білу. 

Бақылау сұрақтары. 

1.Өзен  алабұғасын  мысалға  алып,  сүйекті  балықтардың  сыртқы  құрылысына 

сипаттама беріңіздер. 

2.Жыртқыш  балық  есебінде  алабұғаның  ас  қорыту  жүйесінде  қандай  құрылыс 

ерекшеліктері бар? 

3. Балықтардың тыныс алуы мен қан айналу жүйелері қалай болады? 

4. Нерв жүйесінде қандай құрылыс ерекшеліктері бар? Ми бөлімдерін атаңыздар? 

5.Сүйекті балықтардың зәр шығару және көбею мүшелерін атаңыздар. 

 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1. Наумов.С.П. «Омыртқалылар зоологиясы» А., 1970,23-76 беттер. 

2. Лукин.Е.И. «Зоология» М.,1989, 266-276-беттер. 

3. Махмутов.С.М. «Зоология» А.,2006,217-239 беттер. 

4. Олжабекова.К.Б., Есжанов Б.Е.  «Омыртқалылар зоологиясы» II  – бөлім. -Алматы, 

2007, 30-98 беттер.   

 

    №8 тәжірибелік сабақ 

 

Тақырып. «Хордалылар типі- Сhordata 

Бауырымен жорғалаушылар класы -Reрtilia» 

 

Сабақтың  мақсаты:  дала  агамасын  мысалға  ала  отырып,  бауырымен 

жорғалаушылардың  систематикалық  жағдайымен,  сыртқы  және  ішкі  құрылыстарымен 

танысу. 

Сабақтың  мазмұны.Бауырымен  жорғалаушылар  жер  бетінде  тіршілік  ететін, 

құрлықта  жұмыртқа  салып  көбейетін,  жоғарғы  сатыдағы  омыртқалылар.Қазіргі  кезде 

бауырымен  жорғалаушылардың  6  мыңнан  аса  түрі  белгілі,  оның  52  түрі  Қазақстанда 

тіршілік етеді.Олар 4 класасты тармағына бөлінеді:  

1.

 

Алғашқы кесірткелер 

2.

 

Тасбақалар 

3.

 

Крокодилдер 

4.

 

Қабыршақтылар. 

Әдебиеттер: 

1.Наумов С.П. «Омыртқалылар зоологиясы» А., 1970, 102-140 беттер. 

2.Лукин Е.И. «Зоология» М.,1989, 294-302 беттер. 

3.Махмутов С.М. «Зоология» А.,2006,253-265 беттер. 

4.Олжабекова  К.Б.,  Есжанов  Б.Е.  «Омыртқалылар  зоологиясы»,  2  бөлім,  Алматы., 

2007, 127 – 183 беттер. 

 

Жаттығу сұрақтары. 

 

1.Агаманың сыртқы құрылысының қай ерекшеліктері олардың құрылықта тіршілік 

етуіне бейімделгендігін көрсетеді? 

2.Кесірткелердің терісі мен оның туындыларының бақалардыкінен айырмашылығы 

неде? 

3.Рептилилердің  нерв  жүйесінің  амфибилерге  қарағанда  күрделі  екендігін  қайдан 

көруге болады? 

4.Рептилилердің қан айналу жүйесінің ерекшеліктері қандай? 

5.Кесірткелердің  зәр  шығару  және  жыныс  жүйелердің  мүшелері  қалай 

сипатталады? 

 

    №9 тәжірибелік сабақ 

 

 Сүтқоертілердің негізгі отрядтары және олардың көбеюі» 

Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы омыртқалы жануарлардың көбеюімен танысу  

 

Бақылау сұрақтары. 

1.

 

Қазақстанда кездесетін омыртқалы жануарларды анықта? 

2.

 

Сүтқоректілердің сыртқы түрінің ерекшеліктерін айтыңыздар? 

3.

 

Омыртқалылардың  басқа  кластарымен  салыстырғанда  сүтқоректілердің  тыныс  алу 

мүшелерінің күрделі екендігін түсіндіріңіздер. 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1.Наумов С.П. «Омыртқалылар зоологиясы» А., 1970, 210-284 беттер. 

2.Лукин Е.И. «Зоология» М.,1989, 332-347 беттер. 

3.Махмутов С.М. «Зоология» А.,2006, 286-327 беттер. 

4.Олжабекова К.Б., Есжанов Б.Е. «Омыртқалылар зоологиясы». Алматы., 2007, 278 – 

357 беттер.  

 

 

№ 10 тәжірибелік сабақ 

Тақырыбы. « Қазақстандағы омыртқалы жануарларды анықтау» 

 

Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы омыртқалы жануарлармен танысу, түрлерін 

анықтау. 

Бақылау сұрақтары. 

4.

 

Қазақстанда кездесетін омыртқалы жануарларды анықта? 

5.

 

Сүтқоректілердің сыртқы түрінің ерекшеліктерін айтыңыздар? 

6.

 

Омыртқалылардың  басқа  кластарымен  салыстырғанда  сүтқоректілердің  тыныс  алу 

мүшелерінің күрделі екендігін түсіндіріңіздер. 

 

Студенттің өз бетімен дайындалуына арналған әдебиеттер тізімі: 

1.Наумов С.П. «Омыртқалылар зоологиясы» А., 1970, 210-284 беттер. 

2.Лукин Е.И. «Зоология» М.,1989, 332-347 беттер. 

3.Махмутов С.М. «Зоология» А.,2006, 286-327 беттер. 

4.Олжабекова К.Б., Есжанов Б.Е. «Омыртқалылар зоологиясы». Алматы., 2007, 278 – 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 «5В070100 – Биотехнология» мамандығы студенттеріне 

 «Зоология» пәнінен студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындауға арналған 

ТАПСЫРМАЛАР 

(барлығы 40 сағат)  

Рет 

№ 

Өзіндік жұмыстарға 

арналған тапсырмалар 

(тақырыптар) 

Сағат 

саны 

Ұсынылған әдебиеттер 

және басқа да әдеби 

көздер 

Есеп беру 

формасы 

1 

2 

3 

4 

5 

1 

Тірі  және  өлі  табиғат  туралы  жалпы 

түсінік. Негізгі қасиеттері. 

 

1 

1. Дәуітбаева К.Ә. Омыр-

тқасыздар зоологиясы.  

1-2 бөлім, А, 2004-2005;  

2. Түсіпова К.С. Омырт-

қасыздар зоологиясы 1-2 

бөлім, 1998-1999;  

3. Махмұтов С.М. Зооло-

гия . А., 2006;  

4. Наумов С.П. Омыртқа-

лылар зоологиясы (ауд. 

Ш.Ғ.Ибраев, Т.Х.Күлте-

баев). А., 1970 

5. Қайроллаев К.Қ., 

Несіпбаев Т.Н. Қазақстан 

құстары. Алматы, 2007 

Реферат 

2 

Ч. 

Дарвиннің 

эволюциялық 

теориясының мәні. 

1 

-//- 

Реферат 

3 

А.И.  Опариннің  «Тіршіліктің  жер 

бетінде  пайда  болуы»  теориясының 

негізгі қағидалары 

1 

-//- 

Реферат 

4 

Қазақстан 

Республикасының 

қорықтары мен ұлттық парктері. 

1 

-//- 

Реферат 

5 

Қазақстан  Республикасының  Қызыл 

Кітабы. 

1 

 

Реферат 

6 

Жануарлар әлеміндегі симбиоздық. 

1 

-//- 

Реферат 

7 

Тіршілік үшін күрес. 

1 

-//- 

Реферат 

8 

Омыртқасыз  жануарларды  қорғаудың 

негізгі проблемалары. 

1 

-//- 

Реферат 

9 

Омыртқалы жануарларды қорғау. 

1 

-//- 

Реферат 

10 

Құршаяндар 

отряды 

(Scorpiones).өкілдері. 

Олардың 

биологиясы 

мен 

құрылыс 

ерекшеліктері. 

1 

-//- 

Реферат 

11 

Қарақұрт - улы өрмекші. 

1 

-//- 

Реферат 

12 

Акариформды 

кенелер 

отряды 

(Acariformes). 

Олардың 

ауыл 

шаруашылығына тигізетін әсері. 

1 

-//- 

Реферат 

13 

Паразитоформды 

кенелер 

отряды 

(Parasitoformes). 

1 

-//- 

Реферат 

14 

Таракандар 

отряды. 

(Blattoidea). 

Олардың 

сипаттамасы. 

Күресу 

жолдары. 

1 

-//- 

Реферат 

15 

Термиттер отряды (Isoptera). 

1 

-//- 

Реферат 

16 

Биттер отряды (Anaplura). 

1 

-//- 

Реферат 

17 

Қос  қанаттылыр  отряды.  (Diptera). 

Олардың 

негізгі 

өкілдері. 

Зиянкестермен күресу жолдары. 

1 

-//- 

Реферат 

18 

Бал 

арасының 

халық 

шаруашылығындағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

19 

Ірі - қара малдың тері асты бөгелегі. 

1 

-//- 

Реферат 

20 

Жылқылардың қарын бөгелегі. 

1 

-//- 

Реферат 

21 

Бүргелер отряды.(Aphaniptera).  

1 

-//- 

Реферат 

22 

Акулалар 

отрядүсті 

тармағы 

(Selachomorpha). Негізгі өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

23 

Бекіре 

тәрізділер 

отряды 

(Acipenseriformes).  Негізгі  өкілдері. 

Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

24 

Теңіз тасбақалары. 

1 

-//- 

Реферат 

25 

Қазақстанда 

кездесетін 

улы 

жыландар. 

1 

-//- 

Реферат 

26 

Теңіз жыландары  (Hydrophaidae). 

1 

-//- 

Реферат 

27 

Хамелеондар 

отряды 

(Chamaeleonidae).  Негізгі  өкілдеріне 

сипаттама 

1 

-//- 

Реферат 

28 

Нағыз крокодилдер  (Сrocodylidae). 

1 

-//- 

Реферат 

29 

Жыртқыш  құстар  отряды.  Негізгі 

өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

30 

Пайдалы орман құстары. 

1 

-//- 

Реферат 

31 

Жыл құстары. 

1 

-//- 

Реферат 

32 

Қалталы 

сүтқоректілер. 

Негізгі 

өкілдері. Ерекшелік белгілері. 

1 

-//- 

Реферат 

33 

Қолқанатты  сүтқоректілер  отряды. 

Вампир тұқымдасы.  

1 

-//- 

Реферат 

34 

Приматтар 

отрядына 

сипаттама. 

Олардың 

басқа 

сүтқоректілер 

ортасынан алатын орны. 

1 

-//- 

Реферат 

35 

Кеміргіштер 

отряды. 

Олардың 

биологиясы 

мен 

дене 

құрылыс 

ерекшеліктері. Негізгі өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

36 

Қасқыр  тұқымдасы.  Биогеоценоздағы 

жыртқыштардың ролі.  

1 

-//- 

Реферат 

37 

Мысықтар  тұқымдасы.  Ерекшелік 

белгілері.  

1 

-//- 

Реферат 

38 

Жыртқыш 

сүтқоректілердің 

дене 

құрылыс 

ерекшеліктері 

және 

биологиясы. өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

39 

Тақтұяқты 

сүтқоректілердің 

дене 

құрылыс 

ерекшеліктері 

және 

биологиясы.  

1 

-//- 

Реферат 

40    Жұптұяқты сүтқоректілердің дене   

  құрылыс ерекшеліктері және    

  биологиясы.                                               

1 

-//- 

Реферат 

 

Құрастырған,  Тасмағамбет А.Т., б.ғ.к.,                    аға оқытушы 

 

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ 

 

МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМДЕРІН ӨНДІРУ ЖӘНЕ ӨҢДЕУ 

ТЕХНОЛОГИЯСЫ ФАКУЛЬТЕТІ 

 

АКАДЕМИК Н.О.БАЗАНОВА АТЫНДАҒЫ ФИЗИОЛОГИЯ, 

МОРФОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОХИМИЯ КАФЕДРАСЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЗООЛОГИЯ 

 

пәнінің студентке арналған оқу-әдістемелік кешені 

(ПСОӘК) 

 

5В070100 – Биотехнология 

 

Күндізгі 

 

2 кредит 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АЛМАТЫ 2014 

                              Автор: Тасмағамбет А.Т., б.ғ.к., аға оқытушы 

                              Сағидолдина Ж.Е.  ассистент    а.ш.ғ. магистрі: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Зоология» пәнінің студентке арналған оқу-әдістемелік кешені аталған пәннің ПОӘК 

негізінде «5В070100 – Биотехнология» мамандығына арнап дайындалған. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Зоология» пәнінің жұмыс оқу бағдарламасы «Физиология, морфология және биохимия» 

кафедрасының мәжілісінде талқыланды.  

Хаттама № 1, «27» тамыз 2014 ж. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кафедра меңгерушісі                                             Алданазаров С.С. 

 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: