Мақсаты: Оқушыларға көркем сөз оқу өнерінен жан-жақты мәлімет бере отырып, сөз өнері мен сөйлеудің әдіс-тәсілдеріне төселдіру, сөйлеу техникасы-дұрыс дем алу, дикция (үні, сазы), дауыс сапасын дамыту жолдарын көрсету. Міндеті

1. «Сөз өнері» (әдебиет теориясы негіздері) оқулығы. З. Қабдолов

2. «Мәнерлеп оқу» арнайы курс бағдарламасы. Қазақ тілі мен әдебиет журналы №12 2009ж.

3. «Мың бір маржан» А.Сейдімбеков «Өнер»

4. «Қазақтың би шешендері» «Жалын»

«Мәнерлеп оқу» гимназиялық үйірмесінің бағдарламасы

6 «В», 6«Г», 6«Д» сынып

«Мәнерлеп оқу» үйірмесі 6-сынып оқушыларына арналған. Үйірме аптасына 1 сағат, жылына 34 сағатқа берілген. Бұл үйірме оқушылардың әдеби мұраларға деген талғамын тәрбиелейді, рухани дүниесін кеңейтеді, ақыл-ойы мен ұлттық сана сезімін дамытуға ықпал жасап, ауызекі және жазба тілде байланыстырып сөйлеуін дамытады. Оқушылардың қазақ тілі, әдебиет сабақтарына қызығушылықтарын арттырады.

Үйірмеге тілге шешен, өз беттерімен шығарма жазуға, өлең шығаруға икемдері бар, шығармадағы көркем бейнелердің ерекшеліктерін сезініп аша білетін оқушылар тартылады.

Үйірменің оқу материалына халық ауыз әдебиеті үлгілерін (аңыз-әңгімелер, өлең-жыр, шешендік сөздер, мысал, жұмбақ, жаңылтпаш, мақал-мәтелдер, ертегі т.б.) сабақ мазмұнына сай енгізу баланың алған білімін толықтырып, байытып жан-жақты дамуына дәйекті ықпал етеді.

Сондықтан сыныптан тыс үйірме сағатында ұлтымыздың асыл мұраларын дәріптейтіндей, жеке тұлғаны дамытып, оқуға деген қызығушылықтарын оятып, адамгершілікке, ізгілікке, сыйластыққа тәрбиелеп, еркін дамуына жол ашу көзделеді.

Үйірменің мақсаты:

Оқушылардың сыныптан тыс уақытта шығармашылық ізденістерін, өзіндік қабілеттерін және қоғамдық қарым-қатынасын қалыптастырып, өзіндік талдау, жинақтау, жұмыста шапшаңдық таныту, өз ойын әдеби тілмен өрнектей білуге машықтандыру.

- Оқушылардың оқу-тәрбие үрдісінде алған білімдерін әрі қарай дамытуға мүмкіндік жасап, қабілеттерін шыңдау;

- Көркем әдебиет жанрына байланысты өлең, шығарма жазуға дағдыларын қалыптастыру;

- Оқушылардың қоғамдық белсенділігін дамыту;

- Оқушылардың өзара қарым-қатынастарын қалыптастыру, белгілі бір еңбек түріне баулу, оны дамытуға ықпал ету.

Күтілетін нәтиже:

Оқушылар ертегі, әңгіме, өлең тыңдауға, шығарманың мағынасын түсінуге, кейіпкерлерді бағалауға, адамгершілік қасиеттерді сипаттауға ниеттенеді. Өлеңдерді нақышына келтіріп, жатқа, мәнерлеп оқуға үйренеді. Оқуға деген қызығушылықтары артады.

«Мемлекеттік тілді үйрену заман талабы» - дей келе, ана тілінің көсегесін көгертуді көксеп, елінің егемендігі жолында алғашқы қадамдарын жасап отырған республикамыздың жағдайы, мәні бұрынғы қай кездегіден де арта түспек. Өйткені іс тұрғысындағы тіл тынысын түлетіп, оның қолданылу аясын кеңейтуге, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде қалтқысыз қызмет етуіне жарқын жол ашары сөзсіз. Жаңа замандағы жаңа Қазақстанды өркендету мақсатында Республикамыздың «Білім туралы» заңында балаларды үш тілге үйренуге талпыныстарын арттыру, жан-жақты тәрбиелеу, адамгершілікке, сыйластыққа, елін, жерін сүюетін білікті азаматы ретінде танылуына демеу, көмек беру. Мектептегі білімін одан әрі шыңдай түсуге үйірменің беретін көмегі көп.

«Жеті елдің тілін біл, алға сені жетелер,

Жеті елдің өнері, көкке сені көтерер» - деген халқымыздың дана сөзіменен ой – санасын қалыптастыру. Осы тұрғыда «Қазақ тілі» үйірмесі ашылуда. Өзге ұлт өкілдерінің, мектеп оқушыларының 9 – 16 жас аралығындағы балаларына арналған. Сабақ топ бойынша өтіледі. Бір топта 10 бала. Үйірме бағдарламасы мектеп бағдарламасына көмекші құрал ретінде жасалынған. Бағдарлама осы жылға жоспарланған.

Жасөспірімдерді өз Отанын қорғауға, туған еліне мекеніне деген сүйіспеншілік сезімдерін қалыптастыруға, Отанының нағыз патриоты болуына және халықтар достығын құрметтей білуге тәрбиелеу. Қазақ тілінің маңызы мен қоғамдағы орыны, жас ұрпақтың мемлекеттік тілдің қадір –қасиетін түсіне білуіне тәрбиелеу. Тіл мәдениетін сақтай білуге, тіл тазалығы үшін күресе білуге, сөз өнеріне баулу, тілін, ой-өрісін дамыту. Қазақ ақындарының өлеңдерін мәнерлеп оқуға дағдыландыру; поэзияны оқыту, сол оқыған шығармасындағы тілдік-көркемдік ерекшеліктерді таба білуге үйрету;

• 
  оқушыларды өз бетінше ізденіп, шығармашылықпен жұмыс істеуге үйрету;
  
• 
   оқушылардың білімдерін пысықтау, шешендік өнерге баулу, сөздік қорларын молайту, ойын жүйелі, еркін жеткізуге дағдыландыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
  
• 
  бағдарламада беріліп отырған ақындардың өлеңдерімен байланыстыра отырып, ақындар әлеміне енуге жағдай жасау;
  
• 
  зерттей оқу арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру;
  
• 
  әдеби тіліміздің орфоэпиялық және орфографиялық заңдылықтарын, олардың бір-бірінен айырмашылығын, байланысын меңгерту;
  
• 
  оқушылардың кез келген көркем туындыны келістіре оқуын, көркем шығармадағы сөз сырын, мағынасын ұғындыру.
  

  Білім беру жүйесінің талаптары бойынша қазақ әдебиетін оқыта отырып оқушылардың рухани дүниесін байытып, оларға азаматтық, адамгершілік, елжандылық, көркемдік-эстетикалық тәрбие беру және олардың ой-өрісін кеңейтіп, ауызша сөйлеу мен жазба тіл мәдениетін қалыптастыру көзделеді. Көркем шығарманы оқып-талдау арқылы оқушылар халқымыздың ұлттық құндылықтарын сөз өнері тұрғысынан қабылдауға қажетті білім, білік дағдыларымен қаруланады.

Қазіргі ақпараттық технологиялар дамыған заманда көркем шығармаға қызығушылық азайып, оқушылардың оқу белсенділігі төмендеп келеді. Ең алдымен мұғалімдер оқушылардың оқуға қызығушылығын арттырып, әр түрлі оқытудың жаңа технологияларын тиімді пайдаланып, адамның рухани құндылығын арттыратын поэзиялық шығармаларды өз бетімен оқуға ізденуге тәрбиелеуі тиіс. Осындай өзекті мәселелердің шешу жолының бірі ретінде осы бағдарлама ұсынылды. Аталған бағдарламада белгілі ақындардың поэзиясын тереңірек оқытуға және оларды мәнерлеп оқу дағдысын жетілдіру көзделіп отыр.

Бағдарлама жалпы білім беретін мектептердің 9-сыныбына арналған. Бұл бағдарлама Қазақстан Республикасының Парламенті бекіткен «Білім туралы» Заңының, Қазақстан Республикасының «Білім» бағдарламасының, Мемлекеттік білім стандартының талаптарын ескере отырып жасалды.

Бағдарлама 34 сағатқа жасалған. Апталық жүктеме – 1 сағат.

Көркем поэзияны оқыта отырып, заманға сай белсенділік көрсете алатын, халқымыздың тарихын, дәстүрін, өнерін, әдебиеті мен мәдениетін ұлттық құндылық ретінде бағалап, құрметтей білетін, оқырмандық талғамы терең, жан-жақты дамыған дара тұлға қалыптастыру көзделеді.

Үйірменің басты мақсаты: жаңа ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушыларды қазақ ақындарының өлеңдерін мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

• 
  Оқушыға поэзияны оқыту, сол оқыған шығармасындағы тілдік-көркемдік ерекшеліктерді таба білуге үйрету;
  
• 
  Әр түрлі жаңа технологияларды пайдалану арқылы көркем шығарманың тілін түсінуге, сөз мағынасымен жұмыс жасауға дағдыландыру;
  
• 
  Оқушылардың өз бетінше ізденіп, шығармашылықпен жұмыс істей білуге үйрету;
  
• 
  Лирикалық шығарманы жан-жақты талдай білуге дағдыландыру.
  

• 
  оқушыларды өз бетінше ізденіп, шығармашылықпен жұмыс істеуге үйрету;
  
• 
  бағдарламада беріліп отырған ақындардың өлеңдерімен байланыстыра отырып, ақындар әлеміне енуге жағдай жасау;
  
• 
  зерттей оқу арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру;
  
• 
  жазушы шеберлігіне көз жеткізу;
  
• 
  әдеби тіліміздің орфоэпиялық және орфографиялық заңдылықтарын, олардың бір-бірінен айырмашылығын, байланысын меңгерту;
  
• 
  оқушылардың кез келген көркем туындыны келістіре оқуын, көркем шығармадағы сөз сырын, мағынасын ұғындыру.
  

Аталған курс бойынша білім алған оқушы оқу жылының соңында күтілетін нәтиже:

• 
  Көркем әдебиеттерді оқуға ынтасы артады;
  
• 
  Берілген мәтіннен тілдік-көркемдік ерекшеліктерді байқау қабілеті артады;
  
• 
  Кез келген әдеби шығармаға жан-жақты талдау жасай алады.
  

1. 
   З.Қабдолов. «Сөз өнері». Алматы, 1991 ж.
   
2. 
   З.Қабдолов. Әдебиет теориясының негіздері. Алматы, 1970 ж.
   
3. 
   Р.Нұрғалиев. Өнер алды – қызыл тіл. Алматы, 1974 ж.
   
4. 
   Р.Сыздықова. «Абайдың сөз өрнегі». Алматы, 1995 ж.
   
5. 
   Р.Сыздықова. «Сөз құдіреті». Алматы, 1997 ж.
   
6. 
   Б.Кәрібаева. «Қазіргі қазақ лирикасының поэтикасы».
   

7. 
   Қ.Сыдыиқов. «Көркемдік өрнектер». Алматы, 1992 ж.
   
8. 
   Х.Қожахметова. «Мәнерлеп оқу». Алматы, 1982 ж.
   
9. 
   С.Тілешева. «Әдебиет сабағында мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру». Алматы, 1984 ж.
   
10. 
    Ә.Нұрмаханова. «Сөз құдіреті». Алматы, 1971 ж.
    
11. 
    Ә.Нұрмаханова. «Мәнерлеп оқу мәселелері». Алматы, 1976 ж.