Жануарлар нысандары Қазақ өзінің әлеуметтік
тұрмысын төрт түлік малсыз яғни жылқы,түйе ,қой
және сиырсыз елестете алмаған.Ғасырлар бойы
қалыптасқан қазақ халқының түсінігі төрт түлік мал
дүниенің төрт бағытын,адамның төрт мінезін
бейнелеген. Халық ұғымы бойынша әрбір малдың
өз иесі болған. Жылқының иесі-Қамбар ата,түйенің
пірі-Ойсылқара,сиырдың пірі-Зеңгі баба,қойдың
пірі-Шопан ата ал ешкінің пірі-Шекшек ата
аталған.
Көшпенділердің өмірі мал шаруашылығымен тығыз
байланысты
болғандықтан
жүйрік
аттарды
бәйгелерге,жарыстарға дайындайтын атбегілер өсіп
жетілген. Қазақ арасында аңшылықтың кең тараған
түрі-бүркітпен аң аңлау, бүркіт ұстап саятшы болу.
Бүркіт деп қазақ аңшылары құстардың ішіндегі аса
тектісін, адам қолына тез үйренгішін атаған. Арқа
құсбегілері ителгіге қоян, үйрек алдырса, Сыр
құсбегілері қырғауыл, кекілік алдыратын болған.
Көшпенділердің қазақтардың әлемдік
өркениетке қосқан орасан зор үлесі-
олардың
11
ғасырдан
бастап
қолданған киіз үйлері
.
Тамғалы тас шатқалындағы жартастарға салынған суреттер топтамасы. Тамғалы петроглифтері
немесе Таңбалы — петроглиф тас кешені, Жетісудың ең көне ескерткіштерінің бірі.
Тас кешені 2004 жылдан бері Қазақстандағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандары тізіміне енген.
Есік қорғаны.
Қорған Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданының орталығы Есік қаласының маңында орналасқан.
Оны 1969 -1970 жылдар Жетісу археологиялық экспедициясы (жетекшісі К.Ақышев, мүшелері
Б.Нұрмұханбетов, А.Г. Максимовалар) зерттеген.
Есік обасы (б.з.б. 5 — 4 ғ) - сақ дәуірінен сақталған ескерткіш.
Берел қорымы.
Шығыс
Қазақстан
облысы
Қатонқарағай ауданында Берел
ауылынан
оңтүстік-батысқа
қарай
7
–
8
км
жерде
орналасқан.
Алғаш қорымды 1865 жылы
В.В.Радлов,
1959
жылы
С.С.Сорокин зерттеген.
Қорым 3 қорғандар тобынан тұрады
.
Таңбалы шатқалы Алматы қаласынан солтүстік-
батысына
қарай
170
шақырымда,
Алматы
облысының Шу-Іле тауларының оңтүстік-шығыс
бөлігінде орналасқан. Петроглифтер мерзімі біздің
заманымызға
дейінгі
ХIY
ғасыр,
біздің
заманымыздағы YI -YIII ғасырлар аралығы, яғни
қола
дәуірден
түркі
халықтарының
Ұлы
даланы жаулап алғанға дейінгі уақытты қамтиды.
Петроглифтер кең аймақта жайғасып, өлшемі
3 пен 10 шақырым аумақты алып жатыр. Олардың
ең маңызды бөлігі 250 м х 500 м, онда 2 000
петроглиф бар, жалпы Таңбалыда 5 000 суреттей
бар.
Таңбалы тас
Таңбалы археологиялық петроглифтері
UNESCO
Әлемдік
мұралар
тізіміне 2004 жылы енген. Бұл кешен
Жетісудың ең көне ескерткіштерінің
бірі.
Достарыңызбен бөлісу: | 
