Медициналык, микробиология
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.1.1. Бактерия хромосомасы
- 4.1.2. Бактерия плазмидалары
| 78
о ц у л ы ц 4 ТАРАУ. МИКРОБТАР ГЕНЕТИКАСЫ 4.1.Бактериялар геномыныц курылысы Бактерия геномы ездшшен репликациялануга кабш етп генетикалык элементтерден ту рады, оларды репликон деп атайды. Репликон бактериялардьщ хромосомалары мен плазмидалары. Бактериялардьщ тукымкуалаушылык акпараттары ДНК - да ^ р к е с т ж туршде сакталып турады, олар аминкышкылдардыц акуыздарга ^ркестш ш аныктайды. Эр акуыздарга езш щ ген! сэйкес келедь 4.1.1. Бактерия хромосомасы Бактерия хромосомасы - ею Н збекп сакиналы ДНК молекул асы. Бактерия хромосомасы бактерия жасушасыныц жинакы нуклеоидын курайды. Бактерия хромосомасыньщ гаплоидты гендер жиынтыгы бар. Ол бактерия жасушасына тэн мацызды кызметтерд 1 кодтайды. 4.1.2. Бактерия плазмидалары Плазмидалар - ею Нзбегач ДНК молекулалары, мелшер! 103 - 106 н.п. Олар бактерияларга аса каж етп кызметтерд 1 кодтамайды, бактериялар колайсыз жагдайларга ушыраганда манызды рел аткарады. Ф енотиптж езгерю терд щ ¡шшде бактерия ж асуш алары на плазмидалар аркылы ж етю зш етш кершютердщ ¡ипнде келесшерш атап кетуге болады: антибиотиктерге турактылык; колицин тузу; патогендш к факторыньщ еш мц антибиотиктж заттардын синтезделуше кабш еттш к; курдел 1 органикалык заттарды ыдыратуы; рестрикция мен модификациялык ферменттерд 1 тузуг Плазмидалык ДНК репликациясы бактерия хромосомасыньщ репликациясына катысатын ферменттер жиынтыгымен жузеге асырылады, б 1 рак плазмидалардыц репликациясы хромосомага тэуелд! емес. Кейб!р плазмидалар катац бакылауда болады. Бул олардыц репликациясыныц хромосомамен тыгыз байланысын кврсетедк ягни эр бактерия жасушасында б 1 р немесе б 1 рнеше плазмидалар кеипрмелершщ болатындыгын керсетедг Кейб!р плазмидалар бактерия хромосомасына кайтымды т1ркесш, б1р репликон туршде журча мумюн. Олар интегративН плазмидалар немесе эписомалар деп аталады. Кейб1р плазмидалар б1р жасушадан келеа жасушага, кейде бегде токсономиялык б1рлжке жататын жасушаларга да ауысып журу1 мумюн. Ондай плазмидалар трансмиссивН деп аталады (син. - конъюга- тивтг). Трансмиссивтшж тек ¡р1 плазмидаларга ганатэн, оларда 1га - оперондар бар, оларда плазмидаларды тасымалдауш ы гендер б 1 рж кен. Ол гендер жыныстык ю рпжш елерд! кодтайды, ягни трансмиссивН плазмидасы жок жасушамен арасында жыныстык кешрше тузу аркылы плазмидалык ДНК к е л е а жаца жасушага бершедь Бул процесс конъюгация деп аталады. ¥ с а к плазмидалар, 1 га - оперондары жоктар ез беттершше берите алмайды, б 1 рак трансмиссивН плазмидалар болган жагдайда солардыц конъюгациялык аппараттарын пайдаланып беритуге кабш етп. Бундай плазмидалар мобилизациялык деп аталады. М едициналык микробиологияда мацызды орынды антибиотиктерге турактылык берстш плазми далар, оларды Я - плазмидалар деп атайды жэне патогендш к факторларыныц еш м дерш ен камгама- сыздандырылатын, макроорганизмде инфекциялык процестщ дамуына жагдай жасайтын плазмидалар. |