Вирустык инфекцияларды емдеу тэсщдершщ сипаттамасы
Е м д е у т и ш
П р е п а р а т т а р
Т ш м д ш п
А н т и в и р у с т ы к
э с е р е т у спектр1
Э с е р е т у ш щ
у за к т ы л ы г ы
Специфика лык
Вакциналар
Жогары
Тар
¥ за к
Бейспецификалык
1Ш ,
иммундымодуляторлар
Орташадан
жогарыга
дешн
©те кец
Кыска
Химиялык
Химиялык препараттар
Теменгщен
орташага
дешн
Тар
Кькка
Кесте 5.3.
Вирусты инфекциялар кезшде емдеу уппн колданылатын препараттар
И н ф е к ц и я л а р
П р е п а р а т т а р
Э т и о т р о п т ы
И м м у н д ы
П а т о г е н е т и к ал ы к
м о д у л ь д е й т ш
ж э н е
с и м п т о м а т и к а л ы к
А ден ов и р усты
+
+
+
К у г ы р у
-
-
+
А И В (Ж И ТС )
+
+
+
Г еморрагиялы к
кы збалар
-
-
+
(к ен ел ж ,
м асал ы к.контагиозды )
Г епатит виру стары
+
+
+
¥ ш ы к
+
+
+
Т у м а у (грипп)
+
+
+
К ы зы лш а
-
-
+
К ы зам ы к
-
-
+
М о н о н у к л ео з
-
+
+
Ж ел ш еш ек ж э н е белдем да
+
-
+
тeм ipeткi
Н агы з ш еш ек
+
-
+
П арагрипп
+
+
+
М ы скы л
(эпидем иялы к
-
-
+
паротит)
С ал (п ал и ом и ел и т)
-
+
+
Р еов и р усты инф екция
-
-
+
Р есп и раторл ы -
+
-
+
синцитиальды
Р и н ов и русты
+
-
+
Ротавирусты
-
-
+
Э н терови русты
-
-
+
В и р усты эн ц еф ал и ттер
-
+
+
А у с ы л (яш ур)
-
-
+
96
о ц у л ы ц
5.3.-кестеде керсетшген дэр!-дэрмектерд! керюшше кезекпен колданады. Б!рш
1
ш кезекте осы кезге
дейш тэж!рибеде 100
%
жагдайда патогентикальщ жэне симптоматикалык препараттар пайдаланылып
келедь Тацдау м у м ю щ и п аукымды болуына карамастан иммунды-модульдеуш1 жэне этиотропты
препараттар каз!рп кезге дей1н езш е тиют! мацызды орын алган жок.
5.6.1. Химиялык препараттар
Химиялык препараттар ж е т к ш к п зерттелген жэне кец колданылатын антивирустык этиотропты
агенттер катарынажатады. Олардьщ эсер ету механизмшщ мэшсьмакроорганизм жасушаларынын т1ршш1к
ету кабылеттшшше елеул1 эсер етпей, вирустардьщ репродукциялануынып жекелеген кезендерш тандамалы
турде токтату (басып тастау).
1959 жылы этиотропты эсер ететш антивирустык препарат алгашкы рет синтезделген болатын -
идоксуридин, аномальды нуклеозид (осы кезге дей1н офтольмологиялык ж эне тер1венерологиялык
тэж1рбиелерде карапайым ушык вирусы коздырган закымдануларды емдеу уш!н колданылып келед1).
Аномальды нуклеозидтердщ эсер ету механизм! бойынша б!рнеше турлерш ажыратуга болады: ДНК
- полимеразаны ингибирлейтшдер (видарабин, цитарабин, фосфонацетатж.б); вирустыктимидинказамен
!р!ктеп б е л с е н д !р л е й т ш д е р (ац и к л о в и р , ган ц и к л о в и р , ф а м ц и к л о в и р ); кер! т р а н с к р и п т а за н ы
ингибирлейтш дер (азидотимидин, диданозин), кец спектрл! эсер етет!н препараттар(рибавирин,
трифлюридин). 1961 жылы симметриялык амин-адамантин (амантадин) синтезделш алынды, содан кей!н
грипп инфекциясыныц бастапкы кезещнде емдеу ушш жэне профилактикалык максатга колданылатын
оныц он!мдер! синтезделд! (римантадин, мидантан, дейтифорин). 20 -гасырдыц 90-жылдарында тшмд!
эсер ететш анти-АИВ (ВИЧ)-тж химиялык препараттардыц (кер! транскриптазалар жэне протеазаларды
ингибирлейтш) улкен тобы табылды.
Эсер ету механизм1.
А н ти ви русты к п реп араттард ы ц е р е к ш е л !п сол, олар вирустардьщ
репликациялану циклы ны ц эрб1р кезецдер!не (пенетрация, депротеинизация, вирус геномыныц
транскрипциялануы, вирустык РНК, ДНК жэне акуыздардыц синтезделу! ж.т.б.) тандамалы эсер етедь
Осыган орай антивирустык препараттар жасаудыц гылыми нег1здемес! вирустардьщ жасушалык жэне
молекулалык децгейде репродукциялану зацдылыктарыныц ашылу кезец!мен сай келд1. Сондыктан,
каз!рг1 кездег! антивирустык этиотропты препараттарды вирустардьщ репродукциялану циклына карай
тш сп нысаналарга (мишени) карай эсер ету1 бойынша ж1ктеуге болады.
Эр турл1 химиопрепараттардыц, жасуша !ш!нде ес!п-енет!н вирустардьщ бэрше «эсер етет!н жер!»
- тиюН нуктес! болады. Мысалы, тумауга карсы препараттар грипп вирусыныц жасуша рецепторларымен
байланы суы на кедерг! ж асайды ж эне ж асуш алык м ем браналарды ц ионды к арнасын (каналы н)
тоскауылдайды, жэне де олар упнн матрицалыкакуыз (М 2)нысана болып табылады. Мундай препараттар
непзш де жедел профилактикалык
максатта колданганда немесе аурудыц бастапкы 1-2-кундер!нде
пайдаланганда тшмд! (аурудыц узактылыгын жэне клиникалык кврЫ стерщ щ ауырлыгын 30-40 % -га
темендетед1). Ж аца препараттар - занамивир жэне озельтам ивир вирусты к нейраминидазаларды
ингибирлейд!, нэтижесшде вириондардыц жасушадан шыгуын
токтатады жэне олардьщ таралып
кету!не кедерг! жасайды. Антигриптж препараттардыц агзаларга биологиялык сщ!р!лу1 (биоусвоение)
50-60% -га дей!н жетедц олар барлык т1ндерге жэне суйыктьщтарга (соныц ¡ш1нде ликворга дей!н) е т т
кете алады. Организмнен шыгарылуы (элиминациялануы) буйрек (90%-га дей!н) жэне бауыр аркылы
аткарылады (жартылай шыгарылу кезещ 12-24 сагат).
Антигерпетиктер,
ягни уш ы кка карсы препараттар (ацикловир, валацикловир, видарабин.
ганцикловир, фамцикловир) вирустык тимидинкиназамен селективт1 белсещцршетщ нуклеозидтерд!ц
аналогы болып табылады. Антигерпетиктердщ А1Ж (ЖКТ) аркылы б и о ащ р ш у !-15-20% (валацикловир
60 %-гадей1н). Препараттар негЫ нде инфицирленген жасушаларда бслсенд1 концентрацияда жпналып.
тандамалы
эсер етед!. Кан плазмасындагы акуыздармен байланысуы 9-30% курайды. Препараттардыц
90% -на д е т т буйрек аркылы ш ыгарылады (жартылай ш ыгарылу кезещ -3-4 сагат). Вирустык
М Е Д И Ц И Н А Л ЬЩ М И К Р О Б И О Л О Г И Я
97
инфекцияларды емдеуге колданылатын химияльщ препараттардьщ топтары жэне эсер ету механизм!
бойынша мэл!меттер 5.4. жэне 5.5. кестелерде бершген.
Кесте 5.4.
Достарыңызбен бөлісу: |