Медициналык, микробиология
о ц у л ъ щ 5.4. Микробтардыц антибиотиктерге турактылыгы
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
| 92
о ц у л ъ щ 5.4. Микробтардыц антибиотиктерге турактылыгы Антибиотиктерге резистенттш ктщ Heri 3 ri eKi тишн ажыратады: 1. Табиги тез1мдшж - микроорганизмнщ антибиотиктерге сез!мталдыгыныц жоктыгы генетикалык камтам асы з етш ген (м ы салы вирустарды ц антибиотиктерге, грам Tepic бактерияларды н бензил- пенициллинге, анаэробты бактериялардьщ 1 урпактагы цефалоспориндерге турактылыгы). 2. Журе пайда болган резистентгш к бактериялык жасушада болатын мутация нэтижесшде геномдагы 03repicTepre непзделген. Eipiuminm тез1мдшж микроб дакылыныц кейб5р варианттарында антибиотикпен емдеуге деш н байкалады(мысалы кейб 1 р певмококк штамдарыныц немесе алтынды стафилококктыц бензилпенициллинге турактылыгы). Ектштк турактылык микроб антибиотикпен жанасканнан кейш пайда болып, ары карай дамып кушейе туседи Антибиотик бактерияныц ecyiH басады, егер ол: бактерия жасушасына енсе; Tipuimiicre мацызды кы зметп аткаратын ж а с у ш а ш ш к курлыммен карым - катынаска туссе; функциясын барынша басса бактерия антибиотикке тез ¡мд i болады (жогарыдагы жагдайлардыц тек 6 ipeyi гана орындалмаса да). Буган к е л е а биохимиялык механизмдер жауап береди 1. Белсенспз формасын тузетш антибиотиктщ модификацияланылуы. Н епзш де бул ферменттердщ, (кебш есе пептидазалардыц - В лактамазалардыц, ацетилтрансферазалардыц, фосфотрансферазалардыц, аденилтрансферазалардыц) синтезделу1 нэтижесш де болады. В - лактамазалар пенициллиннщ Я - лактамды сакинасын таркатады, ацетилтрансферазалар ац етш ш топты антибиотиктщ функционалды тобына ауыстырады. Мысалы - хлорамфениколдыц ацетилхлорафениколга айналуы. Фосфотрансферазалар антибиотиктерге фосфатты топтарды косу аркылы инактивациялайды. Бундай модификацияга мысалы. стрептомицин ушырайды. 2. Антибиотик эсер ететш нысананыц модификацияланылуы. Мундай модификацияныц мысалы. стрептомицинге сез1мтал - Р10 акуыздарын байланыстыратын ж эне Р 8 50S езгерген акуызы бар эритромицинге сез 1 мтал - рибосомалардыц суббелш екп кейб 1 р мутанттары болуы мумкш. 3. Антибиотиктщ жасушага енппгпгш щ © 3 repyi. Турактылыктыц тагы да 6 ip ce 6 e 6 i - жасушага антибиотиктерд! етюзбеуд1 жасайтын мутация болып табылады. BipaK спецификалык тасымалдаушы механизмнщ кем еп м ен жасуш ага антибиотиктер енген кезде, тасымалдауш ы спецификалык акуыз касиетш щ езгеру 1 мен камтамасыз етшетш турактылык негурлым шынайы болып табылады. Т у р а к т ы л ы к т ы ц г е н е т и к а л ы к а с п е к т ш е р ь Г ен ети калы к затты ц exi еселенчч к е зш д е микроорганизмнщ генетикалык акпаратыныц езгеруше экелетш репликацияныц кателжтерГмутациялар пайда болуы м у м к ш . Мутациялар ете томен жшлжте етед1 (шамамен 10-ныц 10 дэрежеш), жэне бактерия популяциясындагы туракты жасушаларга тиетш белш еп кеп емес. Егер популяция анти-биотиктердщ эсершен ессе, сез1мтал бактериялардын ecyi темендеп, турактылар кебейе береди Акырында популяцияныц кеп белжш туракты бактериялар курайды. Бундай жагдайда антибиотик туракты формаларды “баеып алды” деп айтады. Антибиотиктерге тез1мд1 бактерия популяцияларыныц пайда болуы мен таралуы - мутация мен “басып алу” эсерлерш щ косылып жасаган кубылыстарыныц нэтижесй Т ез 1 м д ш ктщ генетикалык акпараты бактерия хромосомасындагы ДНК немесе цитоплазмадагы ДНК - плазмидаларда да болады. Х р о м о с о м а л ы к т у р а к т ы л ы к реком бинация аркы лы б е р ы е д 1 (к о и ью гац и я, т р а н с д у к ц и я , трансформация). Антибиотиктерге турактылык акпаратты бактерияларга б е л гш 6 ip хромосомадан тыс плазмидалар жетюзедц R - факторлар деп аталады. Олар бактериялардын кептеген турлершде кездессдк жэне баска турдеп бактерияларга берше алады, мысалы E.coli - ден Shigella - га немесе керешше, патогещц не патогеназ турлер1 болсын бола беред1 . Оларды турактылыктыц “коймасы” болып табылатын жэне R - факторларды патогещц бактерияларга беретш калыпты ¡шек флорасынан табуга болады (Shigella, Vibrio. Klebsiella, Proteus, Hemophilus жэне баск.) М Е Д И Ц И Н А Л ЬЩ М И К Р О БИ О Л О Г И Я 93 Грам оц бактерияларда (стафилококтар, стрептококтар, диплококтар) грам терю бактериялардыц Я - факторларына жакын плазмидалар болады, бipaк олар 6\р бактериядан ею нш ю ш е бактериофагпен бершедь М икроорганизмдердщ антибиотиктерге турактылыгыныц механизмш бшу эщресе клиникалык практикада озектг Антибиотиктерге баяу жэне жылдам турактылык дамытатын препараттарды ажырату манызды болады. Тез арада турактылыктыц пайда болуы б1р мезетте 2 - 3 препаратты пайдаланудан болуы мумюн. Бул ушш айкаспалы турактылыктыц болуы б1р топтагы антибиотиктердщ ¡шшде гана емес, баска топтар ¡ипнде де болатынын ескерген жен. А й к асп ал ы т у р а к т ы л ы к келеЫ топ тарда б ай калады : Тетроциклиндер арасында. Тетрациклин мен левомицетин. Канамицин, неомицин, гентамицин стрептомицинге, керсшше болмайды. Эритромицин, олеандомицин, каррбомицин, ликомицин. Эритромицин, левомицетин. М етициллин, клоксациллин, ж эне цефалоридин. Бастагщы ею препараттар арасы нда толык, соцгысында б 1 рен - саран турактылык болуы мумюн. Пенициллин - эритромицин, резистенттш к белшектж. А нтибиотиктердщ белсендш !п.Ты гы з жагдайдагы антибиотиктж препараттардыц б е л с ен д ш п затгыц 1 мг- дагы б!рлж мелшер 1 мен есептеледг Дакылдык суйыкта жэне ер т н д ш е р д е антибиотиктердщ 1 мл суйыктагы б!рлж мелшер!мен есептеледг Антибиотиктердщ мелшер1 (дозасы) эсер ету б1рл1пмен аныкталады (Б). Таза кушнде белшш алынган антибиотиктердщ б 1 рл 1 п таза заттыц микрограмы ретшде есептеледь Антибиотиктердщ мелшерш дакылдык суйыктыктарда, эр турл1 epiтiндiлepдe аныктау эртурл1 эдютермен жузеге асырылады: биологиялык, химиялык, ф изикалы к- химиялык. Микробиологиялык эдю кец таралган; оган кымбат жабдыктар керек емес жэне дэл нэтиже бередг Антибиотиктердщ б елсен д ш п н (дозасын) аныктау у ш т сериялык суйылту эдici жш колданылады. Э дю коректж ортада антибиотиктердщ суйылту дэреж елерш дайы ндап, сол суйытулардыц барлыгына тест - дакыл араластырумен жасалады. Б е л гш б1р инкубациялау кезещнен кешн ещщц байкалады немесе болмайды. Сериялык суйылту э д ^ антибиотиктщ минимальд 1 ингибирлеуип концентрациясын аныктаугы м ум ю ндж беред! (МИК). МИК - антибиотиктердщ биологиялык касиетерш аныктауда, клиникада колдануда ете ыцгайлы параметр. 5.5. А нтибиотиктерм ен тшмд1 емдеу непздер1 А нтибиотиктерм ен тшмд1 ж эне кауш щ з емдеу жолдары бактерияларга карсы ем н щ н е п з п принциптер 1 мен курастырылган кептеген факторлардыц есеб 1 мен непзделу! керек. Бактерияларга карсы заттарды колдануга керсетюштердщ болуы. Бактерияга карсы тшмд1 ем ж урпзудщ кeдepгiлepiнiц себептерш табу. Ж укпалы ауруды коздыратын микроорганизмдщ эл аныктау, сол м икробтардыц препараттарга сез 1 мталдылыктарын аныктау. Инфекциялык процесс (эмпириялык емдеу) немесе патогещц микроор-ганизмнщтурщ (багытталган емдеу) жоюга багытталган емдеудщ оптимальд 1 схемасын тандау. Наукас ауруыныц ерекшел1ктерщ жэне препараттардыц клиникалык фармакологиясын есекерш бактерияларга карсы препараттарды тандау. Бактерияларга карсы затгардыц реттж у й л е с ш д ш п н щ болуы. Емдж препаратты енпзудщ колайлы эдюш табу. 94 о ц у л ы ц Антибиотиктщ адекваттык мелш ерш аныктау. Емдеу кезш деп адекватьщ бакылаудыц жузеге асырылуы. Антибиотиктермен емдеудщ оптимальд! узактыгын аньщтау. Микробтардьщ резистенгп штаммдарыньщ таралуын бакылау жэне тексеру. Дисбактериоздыц алдын алу. Кднныц курамы мен организмнщ баска да жуйелер ш щ ж агдайын бакылап отыру. жүктеу/скачать 47,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|