Механикалық қозғалыс

Үдеу және оның құраушылары

жүктеу/скачать 0,65 Mb.

бет	3/4
Дата	10.05.2023
өлшемі	0,65 Mb.
	#91628

1 2 3 4

1.4 Үдеу және оның құ раушылары
Үдеу – материалдық нүкте жылдамдығының модуль және бағыт бойынша өзгеруін сипаттайтын векторлық шама.
Орташа үдеу векторы берілген уақыт ішінде жылдамдық өзгерісінің уақытқа қатынасымен анықталады:
(1.8)
Лездік үдеу –уақыт бойынша жылдамдық векторының бірінші туындысына немесе радиус-векторының уақыт бойынша екінші туындысына тең векторлық шама:
(1.9)
Жоғарыдағы (1.5) теңдікті есепке ала отырып үдеу модулін анықтауға болады
(1.10)
Үдеу тұрақты кездегі ( ) қозғалыс бірқалыпты айнымалы деп аталады (бірқалыпты үдемелі, егер , және бірқалыпты кемімелі, егер ). Бірқалыпты айнымалы қозғалыс үшін жолдың және жылдамдықтың өрнектері мына түрде жазылады:
, (1.11)
. (1.12)
Бірқалыпты түзу сызықты үдемелі қозғалыс кезінде векторының бағыты векторының бағытымен сәйкес келеді, ал кемімелі қозғалыс кезінде оған қарама-қарсы болады.

Қисық сызықты қозғалыс кезінде (1.3-сур.) векторы, демек векторы, траекторияның ойыс жағына қарай бағытталған болады. Үдеу векторын екі құраушыға жіктейік (1.4-сур.): оның бірі векторымен бағыттас болып тангенциалды үдеу ( ) және оған перпендикуляр нормаль үдеу ( ) деп аталады.		1.3-сурет.Қисық сызықты қозғалыс
1.4-сурет.Үдеудің екі құраушысы	(1.13) Тангенциал үдеу жылдамдықтың модулінің өзгеруін сипаттайды нормаль үдеу – жылдамдық векторының бағытының өзгеруін сипаттайды.

Радиусы шеңбер бойымен бірқалыпты айналу кезіндегі нормаль удеу модулі келесі формуламен анықталады:

(1.14)
нүктенің толық үдеуінің модулі мынаған тең:
(1.15)

Әр түрлі ілгерілемелі қозғалыс кезіндегі үдеу құраушыларының мәндері 1.1-кестеде келтірілген.

1.1-кесте

Қозғалыс	Тангенциалүдеу	Нормаль үдеу
Бірқалыпты түзу сызықты
Бірқалыпты айнымалы түзу сызықты
Бірқалыпты айналмалы
Бірқалыпты айнымалы қисық сызықты

жүктеу/скачать 0,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4