Мектеп оқушыларының даму физиологиясы Дәріс Кіріспе
Балалардағы қан айналу жүйесі
жүктеу/скачать 158,33 Kb.
|
Дәріс Физиология (4)
- Бұл бет үшін навигация:
- Жүрек, оның құрылысы мен қасиеттері, дамуы.
| Балалардағы қан айналу жүйесі
Қан айналу жүйесінің маңызы. Қан айналу жүйесі тоқтамай, үнемі жүріп жататын зат алмасуын қамтамасыз етеді. Оның бұл қызметі қан тамырларында қанның қозғалып, барлық ірілі-ұсақты тамырларға заттарды тасуы арқылы іске асады. Яғни қан айналысы тасымалдау қызметін атқарады. Адам организміндегі қанның айналуы тұйық түтіктің, қан тамырларының бойымен қозғалып, қанды жүрекке және күллі мүшелерге тасиды. Жүрек, оның құрылысы мен қасиеттері, дамуы. Жүрек – қан айналу жүйесіндегі негізгі бөлім. Ол тоқтаусыз қызмет етіп, қан тамырларында қанның қозғалысын қамтамасыз етеді. Бір тәуліктің ішінде жүрек 5-6 мың литр қанды айдайды. Қанның тамырларда қозғалуына түрткі болатын энергия жүректің бұлшық еттерінің қызметіне байланысты өндіріледі. Адамның жүрегінің салмағы 250-360 г, яғни дене салмағының 1/200 бөлігіне тең, бірақ ол қан айналымындағы бүкіл қанның 1/10 бөлігін пайдаланады. Жүректі қанмен қамтамасыз ететін қан тамырлары жеке жүрек-қан тамырлар жүйесін құрады. Адамның жүрегі бұлшық еттен тұратын конус пішінді қуыс мүше. Ол салмағына, жынысына қарай бөлектенеді: ерлердің жүрегі (300 г) әйел жүрегінен (220 г) салмақтырақ. Жалпы ұзындығы - 12-14 см, ең жалпақ жері - 10-11 см. Жүрек оң және сол жақ бөлімдерден тұрады. Олардың әрқайсысында екі-екіден қуыстары бар: жүрекше және қарынша деп аталатын құыстар. Жүректің оң жақ бөлігін сол жақ бөлігінен қалың ерекше құрылымды жүрек еттері бөліп тұрады. Қарынша мен жүрекшенің арасында сол жағында қос жаппалы және оң жағында үш жаппалы қақпақшалары (клапандары) болады. Сол жақ жүрекшеден денедегі ең үлкен қолқа тамыры, ал сол жақ жүрекшеден өкпе артериясы басталады. Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады: сыртқы – эпикард (грек. эпи-үстіңгі, кардиа-жүрек), ортаңғы – миокард (грек. миос-бұлшық ет, кардиа) және ішкі – эндокард (грек. эндон – ішкі, кардиа). Жүректің еті – миокард – ерекше құрылымды көлденең жолақты ет ұлпаларынан тұрады. Миокард ырғақты жиырылып және босап, қанның үздіксіз ағуын қамтамасыз етеді. Жүректің салмағы дененің жалпы массасымен салыстырғанда үлкен: 0,63-0,80 %, ал ересек адамда 0,48-0,52 %. Алғашқы жылда жүрек тез өседі: 8 айдың ішінде оның салмағы 2 есе артады, 3 жаста үш есе, 5 жаста төрт есе, 16 жаста 11 есе ұлғаяды. жүктеу/скачать 158,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|