Қағанат
|
Билеушілер
|
Территориясы
|
Орталықтары
|
Түрік қағанаты (552-603 жж)
|
1) Бумын Жужан қағаны Анағуйды жеңіп, «елхан» атағын алады, қытай әмірінің қызына үйленеді.
2) Қара-Еске (Бумын баласы) бастауымен түріктер Орхонның жоғары жағындағы Букрат тауларында аварларды 2ші рет жеңеді.3) Мұқан (Бумын інісі)
4) Иштеми (Бумын інісі) 10 түмен қол бастаған, Алтайдың теріскейіндегі тайпаларды бағындырады.
|
Алтайдан бастап, Каспий теңізіне дейін
|
Суяб
|
Батыс Түрік қағанаты
(603-704 жж)
|
1) Тардуш (Дато) –қағанаттың билігі күшейді
2) Шегу (610-618) қағанаттың шығыстағы шекарасын Алтайға дейін, ал батыстағы шекарасын Тарым өзені мен Памир тауына дейін жеткізді.
3)Тон (618-630) – Батыс Түрік қағанатының саяси билігінің күшейген кезі
4) Ешбар Елтеріс - 634 жылы нушеби тайпасының қолдауымен билікке жетті, «он-оқ бұдун» жүйесін енгізді
|
Шығысында Алтай тауынан, солт-батысында Каспий теңізіне дейін
Он оқ бұдун тайпалары Қаратаудың шығыс баурайынан Жоңғарияға дейінгі жерді мекендеді
|
Шу өзенінің бойындағы Суяб,
жазғы ордасы – Мыңбұлақ (Жамбыл облысы)
|
Шығыс Түрік қағанаты
(682-744жж)
|
1) Елтеріс атанған Құтлық қағанат қуатты
2) Қапаған мемлекетке айналады
3) Білге Қытаймен тиімді
4) Күлтегін шарттарға қол жеткізді
5) Тоныкөк халқының жауынгерлік даңқын асқақтатты
|
Қазақстанның шығысы, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір
|
|
Түргеш қағанаты (704-756 жж)
|
1) Үшлік – Түргеш қағанатының негізін салушы
2) Сұлу (715-738) – Түргеш қағандығының тәуелсіздігін сақтау үшін үш жақты (арабтар, Шығыс Түрік қағандығы, Қытай мемлекеті) саясат жүргізді. Арабтар оны «сүзеген», «мүйізді қаған» деп атаған. Навакет қаласында өз қолбасшысы Баға тархан қолынан қаза болған
|
Негізгі жер аумағы – Жетісу.
Оңт-шығ.да Шаш (Ташкент) қаласынан Шығыс Түркістандағы Бесбалық, Тұрфан қалаларына дейін
|
Үлкен ордасы- Суяб
Кіші ордасы- Іле бойындағы Күнгіт
Сұлу қаған ордасы – Талас (Тараз)
|
Қарлұқ қағанаты
|
